Ο πρώτες γυναίκες γιατροί

Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ

ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Ο πρώτες  γυναίκες γιατροί

Ένας δύσκολος αγώνας για επικράτηση λόγω της αντιζηλίας των ανδρών

Σε πολύ παλαιότερες εποχές, οι άνδρες επιστήμονες γιατροί είχαν ανοίξει ένα μακροχρόνιο πόλεμο εναντίον των μαγισσών, των κομπογιανιτών και των πρακτικών μαιών. Σε αυτό τον πόλεμο οι θεραπεύτριες, πού κατηγορήθηκαν για κομπογιανισμό, εξοντώθηκαν μαζικά με τον διά πυράς θάνατο σε ολόκληρη την Ευρώπη και από τον 17ο αιώνα και στην Αμερική. Ήταν μια διαμάχη, πού γνώρισε την σκληρότερη φάση της τον 19ο αιώνα. Θέατρο της οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στο πεδίο του αγώνα εναντίον των αρρένων γιατρών, αύτη την φορά, δεν ήσαν άοπλες και αδαείς μάγισσες, άλλα φεμινίστριες, πού στην Αμερική, από τον περασμένο κιόλας αιώνα, ήσαν πολλές. Θα έπρεπε βέβαια να πούμε ότι ήταν μια μάχη χαμένη εκ των προτέρων.

Στην διαμάχη αύτη οι Αμερικανίδες δεν ήσαν μόνες. Μαζί μέ τα εργατικά συνδικάτα συγκρότησαν το «Λαϊκό Κίνημα για την Υγεία», μια πραγματική εξέγερση εναντίον της επίσημης ιατρικής. Η τελευταία, χάρη στους δεσμούς της με την άρχουσα τάξη, είχε επιτύχει την ψήφιση νόμων για την προστασία της. Από το 1830 δεκατρείς Πολιτείες είχαν εφαρμόσει μέτρα, πού έθεταν έκτος νόμου τους θεραπευτές χωρίς νόμιμη άδεια πού στις Ηνωμένες Πολιτείες ήσαν πολλοί. Αυτός ο νόμος ήταν μια ενέργεια όχι μόνο ανώριμη, άλλα και εσφαλμένη. Δεν ήταν δυνατόν να τεθούν έκτος νόμου αυτοί οι θεραπευτές με την μακρά παράδοση, πού πρόσφεραν την βοήθεια τους σε λευκούς και μαύρους αδιακρίτως. Και δεν ήταν δίκαιο να παραμερισθούν εξ αίτιας των επιστημόνων γιατρών πού, την εποχή εκείνη, θεράπευαν με τον ίδιο χονδροκομμένο τρόπο όλες σχεδόν τις αρρώστιες, μέ αφαιμάξεις, καθαρτικά και όπιο.

Το «Λαϊκό Κίνημα για την Υγεία» πέρασε στην αντεπίθεση. Κατηγόρησε τους γιατρούς σαν «μέλη παρασιτικών και όχι παραγωγικών τάξεων», πράγμα πού ήταν αληθινό, δεδομένου ότι οι φτωχοί δεν είχαν την δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους στο πανεπιστήμιο. Τα προοδευτικότερα στοιχεία της εργατικής τάξης ρίχθηκαν στον αγώνα θεωρώντας «βασιλιά, ιερείς, δικηγόρους και γιατρούς», σαν τα τέσσερα μεγάλα κακά της εποχής. Η αριστερή πτέρυγα του Λαϊκού Κινήματος αμφισβητούσε την ιατρική. Την θεωρούσε ένα επάγγελμα υπεραμειβομένων ανθρώπων, πού παρείχαν δαπανηρές θεραπείες αμφίβολης αποτελεσματικότητος.

Περιττό να πούμε, ότι οι επιστήμονες   γιατροί   προσπάθησαν   να χρησιμοποιήσουν το όπλο του τρόμου, προειδοποιώντας τον κόσμο για το ολέθριο έργο των ανταγωνιστών τους, πού τους ονόμαζαν απατεώνες και δολοφόνους και εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έβριθαν από τσαρλατάνους  πού αποζούσαν και συχνά πλούτιζαν πουλώντας περίεργα φάρμακα στους εύπιστους, από λάδι φιδιού μέχρι ελιξίρια μακροζωίας. Πρακτικές γιάτρισσες ήσαν οι Μεξικάνες «κουραντέρας», πού δίδασκαν την χρήση των «ρεμέντιος», δηλαδή βοτάνων πού περιείχαν κλαδιά, φύλλα, λουλούδια, σπόρους, φλούδες, ρίζες και καρπούς,  Όσο για τους Ινδιάνους της  Αμερικής, όλοι ξέρομε πόσα πήρε από αυτούς η σύγχρονη φαρμακευτική. Από την χρήση του κινίνου ως την χρήση της ίπεκακουάνας και του κουράριου (είδους δηλητηρίου). 

Μέσα στά πλαίσια του «Λαϊκού Κινήματος για την Υγεία», ιδρύθηκαν οι «Γυναικείες Ψυχολογικές Εταιρίες». Οι εταιρίες αυτές άρχισαν να παρέχουν στα μέλη τους ενημερωτικές γνώσεις ανατομίας και ατομικής υγιεινής. Δίδασκαν στις γυναίκες πώς να γνωρίσουν καλύτερα το σώμα τους και συγχρόνως προήγαγαν τις πρώτες έρευνες για τον έλεγχο των γεννήσεων. Εκτός από αυτά ζητούσαν να ανοιχθούν στις γυναίκες οι πύλες των πανεπιστημίων. Όταν όμως η Σχολή του Χάρβαρντ, σε μια μόνο περίπτωση, εξέφρασε ευνοϊκή γνώμη για την εισαγωγή μιας γυναίκας και μερικών νέγρων φοιτητών, οι άλλοι σπουδαστές απείλησαν να ξεσηκωθούν. Ακόμη και η σχολή, από την οποία αποφοίτησε η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ, η πρώτη επιστήμων γυναίκα γιατρός της Αμερικής, ενέκρινε εκ των υστέρων εσπευσμένα μια απόφαση, σύμφωνα με την οποία αποκλείονταν όλες οι άλλες γυναίκες από τις ιατρικές σπουδές.

Παράτυπες θεωρήθηκαν από τις Αρχές και οι δύο αποκλειστικά γυναικείες σχολές ιατρικής, η μια στην Βοστώνη και η άλλη στην Φιλαδέλφεια. Με αυτό τον τρόπο ή «επίσημη» ιατρική προωθούσε την αντεπίθεση της. Το 1848, ιδρύθηκε η πρώτη εθνική οργάνωση γιατρών, ανδρών φυσικά, ή Αμερικανική Ιατρική Εταιρία. Τα επιχειρήματα, πού χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των γυναικών, ξεκινούσαν από τον πατερναλισμό (πώς θα μπορούσε ποτέ μια αξιοσέβαστη και εύθραυστη γυναίκα να μετακινηθεί την νύχτα για να εξετάσει επείγοντα περιστατικά;) και έφθαναν ως τον μισογυνισμό. «Μερικές γυναίκες», είπε ένας γιατρός στην εναρκτήρια συνεδρίαση της ΑΙΕ, το 1871, προσπαθούν να συναγωνισθούν τους άνδρες σε ανδρικά αγωνίσματα και οι πιο αποφασισμένες τους μιμούνται στα πάντα, ακόμη και στο ντύσιμο. Με αυτές τους τις ενέργειες μπορούν να προκαλέσουν ένα είδος θαυμασμού σαν αυτόν που εμπνέουν όλα τα τερατώδη όντα». Επιχειρήματα τα οποία ευχαρίστως χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα όσοι πιστεύουν ότι ή γυναίκα είναι κατώτερη από τον άνδρα και πρέπει να μένη ατό σπίτι και να φροντίζει την οικογένειά της.

Η βιαιότητα της επιθέσεως εναντίον των γυναικών ήταν χειρότερη στην Αμερική παρά στην Ευρώπη. Για ποιο λόγο; Γιατί στην Ευρώπη ήσαν ακόμη λίγες οι γυναίκες πού τολμούσαν να ακολουθήσουν το ιατρικό επάγγελμα και ακόμη γιατί στην 'Αμερική το φεμινιστικό κίνημα ήταν πιο έντονο. Ο Αμερικανός, λοιπόν, φοβήθηκε μήπως εισβάλουν γυναίκες στο πεδίο της δουλειάς του και αποδείξουν ίσως ότι ήξεραν να δουλεύουν το ίδιο καλά όσο και εκείνος ή ότι αυτό το περίφημο ανδρικό επάγγελμα δεν ήταν στο κάτω - κάτω και τόσο δύσκολο. Ακόμη πιο πολύ ενδιαφέρθηκε ο Αμερικανός άνδρας, μήπως οι γυναίκες εγκαταλείψουν το σπίτι, και άρχισε να εκδηλώνει τις ανησυχίες του με κάθε τρόπο. Στις εφημερίδες, στις οποίες την εποχή εκείνη εργάζονταν αποκλειστικά άνδρες, οι γελοιογραφίες είχαν καθημερινά σαν στόχο τις γυναίκες.

Ενώ η μάχη για την ιατρική βρισκόταν στο κατακόρυφο, Γάλλοι και Γερμανοί επιστήμονες ανέπτυξαν την μικροβιολογική θεωρία. Θεωρία πού, για πρώτη φορά, έδωσε μια λογική βάση για την θεραπεία των ασθενειών. Λίγοι προνομιούχοι ταξίδεψαν και έφθασαν στα γερμανικά πανεπιστήμια. Άρχισε να ολοκληρώνεται η επιστημονική έρευνα   με   περισσότερη   πρακτική εξάσκηση στα νοσοκομεία. Οι σπουδές έγιναν μακροχρόνιες και είχαν σαν αποτέλεσμα να αποκλεισθούν ακόμη πιο πολύ οι λιγότερο εύπορες τάξεις από την ιατρική παιδεία. Φαντασθείτε βέβαια τις γυναίκες.

Στην 'Αμερική αναγκάσθηκαν να κλείσουν τις έξη από τις οκτώ ιατρικές σχολές για μαύρους και τις περισσότερες παράτυπες σχολές, στις οποίες φοιτούσαν γυναίκες. Τώρα πια είχε γεννηθεί ο λεγόμενος «άνθρωπος της επιστήμης». Ο μακρύς πόλεμος για να εμποδιστούν οι γυναίκες να πλησιάσουν το πεδίο της ιατρικής, δεν έχει τελειώσει ακόμη. Λόγου χάρη, μολονότι σήμερα είναι πάρα πολλές οι γυναίκες διπλωματούχοι γιατροί, εν τούτοις η γυναικολογία ασκείται σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες. Και ενώ αφθονούν οι γυναίκες παιδίατροι (επειδή θεωρείται φυσικό να ασχολούνται οι γυναίκες με τα παιδιά), επαληθεύεται το παράλογο γεγονός, ότι οι άνδρες είναι αυτοί πού ασχολούνται  μέ τις λεγόμενες γυναικολογικές παθήσεις, και παρίστανται ατούς τοκετούς. Γιατί να μην είναι το ίδιο φυσικό να θεραπεύουν οι γυναίκες - γιατροί τις γυναίκες - ασθενείς;

'Εντελώς παράδοξα, οι πρώτες γυναίκες πού έγιναν δεκτές στα ιατρικά    επαγγέλματα,    ευθυγραμμίσθηκαν με τις ανδρικές θέσεις και γιατρίνες, όπως η Μπλάκγουελ, ενώθηκαν με τους άνδρες γιατρούς για να ζητήσουν να απαγορευθεί στις γυναίκες η άσκηση της μαιευτικής. Πρέπει να πιστέψουμε ότι η νίκη της εναντίον των προκαταλήψεων της εποχής, της στοίχισε πολύ ακριβά, ώστε να την σπρώξει σε αυτή την παράλογη απαίτηση. Όλα αυτά παρατηρούνται σε μια εποχή, τον 19ο αιώνα, στην οποία οι επιστήμονες γιατροί είχαν ελάχιστες επιστημονικές γνώσεις και οι γυναίκες πέθαιναν από επιλόχειους πυρετούς στα χέρια των γιατρών και των πρακτικών μαιών.

Και έτσι ή γυναίκα, κατατροπωμένη, γύρισε και έκανε τον άγγελο του σπιτιού και όταν αρρώσταινε πήγαινε στον γιατρό ή τον γυναικολόγο, ο όποιος, για να σεβασθεί την τρομερή αιδημοσύνη αυτής της γεμάτης υποκρισία εποχής, την εξέταζε εμμέσως. Εξέταζε δηλαδή μια κούκλα επάνω στην οποία η κυρία, πού δεν έβγαζε ούτε καν το καπέλο της, έδειχνε το σημείο στο οποίο πονούσε. Οι πρώτοι και πιο «μοντέρνοι» γυναικολόγοι εξέταζαν τις πρώτες και πιο «μοντέρνες» ασθενείς σηκώνοντας μόνο τα φουστάνια τους.

ANNA EVANGELISTA

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ 

Η απίστευτη ιστορία της πρώτης γυναίκας γιατρού στις ΗΠΑ

 Κατά τον μεσαίωνα τους γιατρούς που ακολουθούσαν την Ιπποκράτειο ιατρική συχνά πυκνά τους αποκαλούσαν και μάγους. Μόνο οι άραβες γιατροί δεν παρέκκλιναν των αρχαιοελληνικών μεθόδων, εκείνη την περίοδο. Στη συνέχεια οι γιατροί άρχισαν να παίρνουν τη θέση που τους αρμόζει στην κοινωνία και η ιατρική να γίνεται επιστήμη η οποία διδασκόταν στα πανεπιστήμια του κόσμου, εκείνη την εποχή. Όμως ακόμη και τότε η ιατρική είχα στεγανά. Για παράδειγμα, ήταν απαγορευμένη για τις γυναίκες και γιατροί γινόντουσαν μόνο άνδρες. Διαβάστε την εκπληκτική ιστορία της πρώτης γυναίκας γιατρού που αποφοίτησε από πανεπιστήμιο των ΗΠΑ.

Η Elisabeth Blackwell, γεννήθηκε το 1821, στο Μπρίστολ της Αγγλίας, από μια ευκατάστατη οικογένεια. Σε ηλικία 8 χρονών οι γονείς της αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ, αφού ο πατέρας της που είχε εργοστάσιο ζάχαρης επέκτεινε πέρα από τον Ατλαντικό τις δουλειές του. Το περιβάλλον που η Elisabeth μεγάλωσε ήταν σχετικά φιλελεύθερο για την εποχή και η ίδια μπορούσε να μελετάει και να διαβάζει πέρα από τα οικοκυρικά που χρειαζόταν η κάθε καλή δεσποινίδα της εποχής.

Από μικρή έμαθε ότι οι άνθρωποι δεν είναι διαφορετικοί ανάλογα με το χρώμα του δέρματος τους και μάλιστα σε νεαρή ηλικία πρωτοστάτησε σε διαμαρτυρίες για την κατάργηση της δουλείας. Και ενώ όλα πήγαιναν καλά για την οικογένεια Blackwell, μια πυρκαγιά το 1836, καταστρέφει ολοσχερώς το εργοστάσιο ζάχαρης που είχαν ανοίξει στις ΗΠΑ, και λίγους μήνες αργότερα ο πατέρας της πεθαίνει ξαφνικά αφήνοντας πάμπολλα χρέη στη χήρα γυναίκα του και τα 9 παιδιά τους.

Η Elisabeth τότε αποφάσισε να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Άρχισε να κάνει μαθήματα σε παιδάκια της καλής κοινωνίας, παράλληλα βοηθούσε την οικογένεια της ενώ αποταμίευε και χρήματα τα οποία τα ήθελε για να πραγματοποιήσει το μεγάλο της όνειρο που ήταν να γίνει γιατρός. Το αρχικό ποσό που χρειαζόταν τότε ήταν 3.000 δολάρια για να εγγραφεί στο Πανεπιστήμιο.

Παράλληλα βοηθούσε τα απογεύματα έναν ιατρό τον δρ William Old και μάθαινε τα μυστικά του επαγγέλματος. Ο γιατρός τη συμπάθησε και την εμπιστεύτηκε και όταν η Elisabeth του εκμυστηρεύτηκε ότι θέλει να γίνει και εκείνη γιατρός και να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο της το ξέκοψε ορθά κοφτά λέγοντας της ότι ο μόνος τρόπος να μπει γυναίκα στο πανεπιστήμιο και να σπουδάσει γιατρός, θα ήταν να μεταμφιεστεί σε άνδρα, αφού οι γυναίκες τότε απαγορευόταν να σπουδάσουν ιατρική.

Η Elisabeth άρχισε πεισμωμένη να στέλνει βιογραφικά για να δώσει εξετάσεις σε όλα τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Η απάντηση που ελάμβανε ήταν η ίδια: “απορρίπτεται”. Οι λόγοι που δεν έκαναν δεκτή μια γυναίκα να σπουδάσει γιατρός ήταν 2: Πρώτον ότι ήταν γυναίκα και ως εκ τούτου ήταν πνευματικά κατώτερη και δεύτερον ακόμη και εάν αποδεικνυόταν ίση με τους άνδρες; στον φοιτητικό ανταγωνισμό κανείς δεν επρόκειτο να της απονείμει πτυχίο.

Όμως το 1847, το πανεπιστήμιο GENEVA (Geneva medical college) που βρίσκεται στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης, εξέτασε την αίτηση της και ο Πρύτανης αποφάσισε πως έστω εάν και ένας φοιτητής ψήφιζε κατά, στο να την δεχτούν, η Elisabeth δεν θα φοιτούσε στην Ιατρική σχολή του πανεπιστημίου. Τελικά έγινε ψηφοφορία και οι ψήφοι ανάμεσα στους 150 φοιτητές της Ιατρικής του συγκεκριμένου πανεπιστημίου ήταν: 150 υπέρ και μηδέν κατά. Ο δρόμος ήταν πλέον ανοιχτός για την πρώτη γυναίκα να φοιτήσει σε πανεπιστήμιο και να γίνει γιατρός, χωρίς να χρειάζεται να μεταμφιεστεί!

Η Elisabeth αποφοίτησε με άριστα, πήρε την ειδικότητα της γυναικολόγου και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αγγλία και τη Γαλλία για να επεκτείνει τις σπουδές της. Τα πανεπιστήμια εκεί την δέχτηκαν με την προϋπόθεση, ότι ναι μεν θα παρακολουθούσε κανονικά τα μαθήματα, όχι όμως σαν ομότιμη πτυχιούχος, αλλά σαν ... μαία. Παρόλα αυτά η Elisabeth συνέχισε τις σπουδές της και μετά επέστρεψε στη Νέα Υόρκη όπου άνοιξε δικό της ιατρείο. Εκεί προσέκρουσε σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον και σύντομα διοχετεύτηκαν οι φήμες ότι στο ιατρείο της κάνει εκτρώσεις κάτι που ήταν απαγορευμένο για την εποχή.

Ο πόλεμος Βορείων και Νοτίων τη βρήκε στην πρώτη γραμμή να βοηθάει τραυματίες και ας την είχαν υποβιβάσει σε απλή νοσοκόμα. Το έργο της ήταν τεράστιο τόσο γιατί άνοιξε τον δρόμο και σε άλλες γυναίκες να σπουδάσουν όσο και γιατί αντιμετώπισε με σθένος τις ιδέες της. Μάλιστα αντιτάχθηκε και στην εκκλησία που απαγόρευε τον εμβολιασμό των παιδιών, λέγοντας ότι είναι ... αντιχριστιανικό. Η Elisabeth ύστερα από έρευνες και μελέτες, έπεισε τους άνδρες συναδέλφους της να την αποδεχτούν σαν ομότιμη και το σπουδαιότερο, τόνισε την επιτακτική ανάγκη να εμβολιάζονται τα παιδιά για να μην πεθαίνουν από ασθένειες.

Το 1910 σε ηλικία 89 ετών άφησε την τελευταία της πνοή. Πέθανε από εγκεφαλικό. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και αφιέρωσε τη ζωή της στα παιδιά, τις άπορες γυναίκες και την επιστήμη. Μετά το θάνατο της έγκυρα περιοδικά όπως το the Lancet και το British Medical Journal, δημοσίευσαν πολλές μελέτες της.

http://www.iatropedia.gr/articles/read/4024

Ευανθία Γαλάνη:Οι ιοί στη μάχη για τη θεραπεία του καρκίνου

Ευανθία Γαλάνη: Η Ελληνίδα γιατρός που «σκοτώνει» τον καρκίνο με ιούς

Μία πρωτοποριακή μέθοδο έχει αναπτύξει Ελληνίδα γιατρός που διαπρέπει στο εξωτερικό ως μέρος μίας ομάδας που καταπολεμά τον καρκίνο με τη χρήση του ιού της ιλαράς.

Πρόκειται για την κυρία Ευανθία Γαλάνη, καθηγήτρια ογκολογίας, διευθύντρια του τμήματος μοριακής ιατρικής της Mayo Clinic στο Ρότσεστερ της Mιννεσότας στις ΗΠΑ.

Για την πρόοδο των ερευνών και για την ίδια προσωπικά αναφέρθηκε πρόσφατα το Foxnews, ένα από τα μεγαλύτερη αμερικάνικα Μέσα Ενημέρωσης.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το αμερικανικό δίκτυο, η κυρία Γαλάνη χρησιμοποιεί τροποποιημένους τύπους του ιού της ιλαράς με σκοπό τη θεραπεία διαφόρων ειδών καρκίνου.

Ο ιός επιλεκτικά εισέρχεται στα καρκινικά κύτταρα και τα οδηγεί σε αυτοκαταστροφή χωρίς να επηρεάζει τα υγιή κύτταρα του οργανισμού.Αρχικά η έρευνα κινήθηκε στην κατεύθυνση αντιμετώπισης του καρκίνου των ωοθηκών αλλά στη συνέχεια επεκτάθηκε στη μοριακή θεραπεία και άλλων μορφών καρκίνου, όπως σε όγκους εγκεφάλου, μεσοθηλίωμα, καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου, καρκίνο του μαστού, καρκίνο του προστάτη και σάρκωμα.

Η πρωτοποριακή μέθοδος που έχει αναπτύξει η ομάδα της κυρίας Γαλάνη καθιστά τη Mayo Clinic ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στον κόσμο με εξειδίκευση στη μοριακή θεραπεία του καρκίνου.

πηγή: 

http://www.pentapostagma.gr/2015/04/ευανθία-γαλάνη-η-ελληνίδα-γιατρός-που.html#ixzz3YoHBjiwm

Οι ιοί στη μάχη για τη θεραπεία του καρκίνου

Γράφει η ΑΣΠΑΣΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη θεραπεία του καρκίνου και εμπνευσμένοι επιστήμονες, σχεδιάζοντας νέες θεραπείες και ακολουθώντας επαναστατικές προσεγγίσεις, έχουν ήδη καταφέρει να θεραπεύσουν κάποια είδη καρκίνων. Παρ’ όλα αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την απειλητική αυτή ασθένεια. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αντιμετώπισή της, όμως, είναι ότι ο καρκίνος δεν είναι μία, αλλά πολλές διαφορετικές ασθένειες και για να «χτυπηθεί», δεν αρκεί συνήθως μία θεραπεία, αλλά χρειάζεται ένας συνδυασμός μεθόδων.

Σε πειραματικό στάδιο

Η ιοθεραπεία, μια θεραπευτική μέθοδος που βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο στον δυτικό κόσμο, χρησιμοποιεί ιούς στρέφοντάς τους εναντίον των καρκινικών κυττάρων.

Οι ιοί, οι ζωντανοί αυτοί οργανισμοί που πολλαπλασιάζονται κατακυριεύοντας και σκοτώνοντας υγιή κύτταρα, σύμφωνα με πρόσφατες δοκιμές σε ανθρώπους, αυξάνουν τις ελπίδες των επιστημόνων για την αποτελεσματική θεραπεία κάποιων μορφών καρκίνου.

Στη Mayo Clinic της Μινεσότα των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα βασικής και κλινικής έρευνας για την ιοθεραπεία στον κόσμο. Εκεί, η Ελληνίδα γιατρός και καθηγήτρια oγκολογίας Ευανθία Γαλάνη έχει αφιερώσει την καριέρα της στο να φέρει κοντά τη βαθιά κατανόηση των μηχανισμών της καρκινογένεσης με τον σχεδιασμό καινοτόμων θεραπειών. Ενα από τα όπλα της, από το 1994, είναι οι ιοί, τους οποίους τροποποιεί και στρέφει εναντίον των καρκινικών κυττάρων.

Από την Καρδίτσα

Η Γαλάνη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καρδίτσα, σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα και ειδικεύτηκε στην αιματολογία-ογκολογία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα είναι διευθύντρια του τμήματος Μοριακής Ιατρικής και επικεφαλής του προγράμματος Γενετικής Θεραπείας και Ιοθεραπείας του Κέντρου για τον Καρκίνο της Mayo Clinic, καθώς και σύμβουλος του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) σε θέματα καινοτόμων θεραπευτικών μεθόδων.

Το ανοσοποιητικό σύστημα «ξυπνά» με την ιοθεραπεία

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα να χρησιμοποιηθούν ιοί στη θεραπεία του καρκίνου;

– Η ιδέα στηρίζεται κατά κύριο λόγο στη γνώση του τρόπου με τον οποίο δρουν οι ιοί. Οταν ένας ιός προσβάλλει ένα κύτταρο, χρησιμοποιεί τους κυτταρικούς μηχανισμούς για να αναπαραχθεί και τελικά συνήθως σκοτώνει το κύτταρο. Κατά τον ίδιο τρόπο τροποποιημένοι ιοί μπορούν να εξουδετερώσουν αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα.

Η χρήση των ιών στη θεραπεία του καρκίνου ενθαρρύνθηκε σημαντικά από μαρτυρίες που ανέφεραν ότι φυσιολογικές λοιμώξεις από ιούς οδήγησαν σε εξάλειψη καρκινικών όγκων. Για παράδειγμα, κατά τη δεκαετία του ’70 αναφέρθηκαν στην Αφρική περιπτώσεις παιδιών με λευχαιμία ή λέμφωμα που προσβλήθηκαν φυσιολογικά από τον ιό της ιλαράς και θεραπεύθηκαν από τον καρκίνο.

– Πότε ξεκίνησαν οι προσπάθειες σχεδιασμού ιοθεραπειών;

– Αρχίζοντας από τη δεκαετία του ’50 κάποιοι γιατροί άρχισαν να χορηγούν στελέχη ιών, συχνά αδιευκρίνιστης προέλευσης, σε ασθενείς με καρκίνο, οι οποίοι είχαν εξαντλήσει κάθε άλλη θεραπευτική επιλογή. Για παράδειγμα, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, στην Ιαπωνία, δοκίμασαν να χρησιμοποιήσουν στελέχη του ιού της παρωτίτιδας στη θεραπεία διαφόρων ειδών καρκίνου, αναφέροντας θετικά αποτελέσματα. Επειδή όμως αυτά τα πρώτα στελέχη ιών δεν χορηγούνται σε καθαρή μορφή, και λόγω άλλων μειονεκτημάτων στον σχεδιασμό αυτών των ερευνών, οι δοκιμές δεν κατάφεραν να πείσουν για την αποτελεσματικότητά τους. Σήμερα, μόνο στην Κίνα έχει δοθεί έγκριση για κλινική χρήση ιοθεραπειών.

– Τι γίνεται διαφορετικά σήμερα σε σχέση με 50 χρόνια πριν;

– Σήμερα είμαστε σε θέση να τροποποιούμε γενετικά τους ιούς ώστε αυτοί να στοχεύουν εκλεκτικά τα καρκινικά κύτταρα και να τα καταστρέφουν, επηρεάζοντας ελάχιστα τους υγιείς ιστούς. Επιπλέον, η διαδικασία και μεθοδολογία παραγωγής κλινικών παρασκευασμάτων ιοθεραπείας εξελίσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

– Δεν υπάρχει κίνδυνος οι ασθενείς να νοσήσουν από τον ιό;

– Θα σας δώσω ένα παράδειγμα από τον τροποποιημένο ιό της ιλαράς που πρώτη η ομάδα μας δοκίμασε σε ανθρώπους. Ενώ πράγματι το μη τροποποιημένο ή άγριο στέλεχος του ιού μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη γενικευμένη ασθένεια, με σοβαρές επιπλοκές, στην τροποποιημένη εκδοχή που χρησιμοποιήσαμε, καταφέραμε να κάνουμε τον ιό να παρακάμψει τα υγιή κύτταρα και να «χτυπήσει» μόνο τα καρκινικά. Στην ουσία κρατάμε τα χαρακτηριστικά που μας ενδιαφέρουν, όπως τις καταστροφικές ιδιότητες του ιού, αλλά τα στοχεύουμε αποκλειστικά στα καρκινικά κύτταρα.

– Δηλαδή δεν έχει παρατηρηθεί καμία προσβολή από τον ιό;

– Σε κλινικές δοκιμές ιοθεραπείας ανά τον κόσμο, έχουν χορηγηθεί ιοί σε χιλιάδες ασθενείς με καρκίνο, χωρίς να αναπτυχθούν οι ασθένειες που θα προκαλούσαν τα άγρια στελέχη αυτών των ιών. Είναι πιθανό οι ασθενείς, για ένα μικρό διάστημα μετά τη χορήγηση του ιού, να έχουν κάποιες παρενέργειες, όπως πυρετό ή πόνο στους μυς, παρ’ όλα αυτά, η ανεκτικότητα αυτής της θεραπείας είναι καλύτερη και οι παρενέργειες πολύ λιγότερες σε σύγκριση με κάθε είδος χημειοθεραπείας. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι οι ιοί που χρησιμοποιούμε στην ιοθεραπεία δεν είναι ίδιοι με εκείνους που συναντάμε στη φύση, αλλά εξειδικευμένοι για τα καρκινικά κύτταρα.

Προστατευτικός μηχανισμός

Επιπρόσθετα, τα υγιή κύτταρα έχουν ανεπτυγμένους προστατευτικούς μηχανισμούς απέναντι στους ιούς. Μόλις δηλαδή ο ιός εισβάλει σε ένα υγιές κύτταρο, το κύτταρο αυτό έχει την ικανότητα να αυτοκτονεί, να οδηγείται δηλαδή σε απόπτωση. Με τον θάνατο του κυττάρου ο ιός δεν έχει τη δυνατότητα να αναπαραχθεί και να βλάψει άλλα κύτταρα του οργάνου. Ενας δεύτερος προστατευτικός μηχανισμός των υγιών κυττάρων είναι η διακοπή της παραγωγής πρωτεϊνών σε αυτά, με αποτέλεσμα και πάλι να μην μπορεί ο ιός να αναπαραχθεί. Τα καρκινικά κύτταρα, αντιθέτως, είναι περισσότερο ευάλωτα στους ιούς, διότι δεν έχουν καλά ή καθόλου ανεπτυγμένους τους παραπάνω μηχανισμούς.

– Τι αποτελέσματα έχετε δει από τις κλινικές σας δοκιμές με τον τροποποιημένο ιό της ιλαράς;

– Δοκιμές σε ασθενείς με καρκίνο των ωοθηκών και του εγκεφάλου, αλλά και σε ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα, δείχνουν ότι έχουμε στα χέρια μας μια πολλά υποσχόμενη θεραπευτική μέθοδο.

Για παράδειγμα, στον καρκίνο των ωοθηκών, ασθενείς οι οποίες υποτροπίασαν μετά την εγχείρηση και πολλαπλά σχήματα χημειοθεραπείας, κατάφεραν με την ιοθεραπεία να επιβιώσουν κατά μέσο όρο 26 μήνες. Χωρίς αυτή τη θεραπεία οι γυναίκες θα κατέληγαν μέσα σε έξι έως το πολύ δώδεκα μήνες. Η παράταση ζωής σε συνδυασμό με μια θεραπεία χαμηλής τοξικότητας μας δίνει πολλές ελπίδες.

Ευχάριστη έκπληξη

Οι κλινικές δοκιμές με τον ιό της ιλαράς, και άλλους ιούς που στοχεύουν σε καρκινικούς όγκους, μας επιφύλασσαν και μια ακόμα ευχάριστη έκπληξη. Πρόσφατα, παρατηρήσαμε ότι η ιοθεραπεία «ξύπνησε» το ανοσοποιητικό σύστημα, κάνοντάς το να αναγνωρίσει ξανά τα καρκινικά κύτταρα ως ξένα. Με αυτόν τον τρόπο ο ίδιος ο οργανισμός ανέλαβε να πολεμήσει μόνος του τον καρκίνο. Το πώς όμως ο ιός καταφέρνει να προκαλέσει μια τέτοια αντίδραση, είναι κάτι που διερευνούμε τώρα στο εργαστήριο και στις κλινικές μας έρευνες.

– Πώς χορηγείτε τους ιούς στους ασθενείς;

– Οι τρόποι χορήγησης είναι πολλοί και εξαρτώνται από τον ιό αλλά και από το είδος του καρκίνου. Για παράδειγμα, σε καρκίνους των ωοθηκών ή του εγκεφάλου, οι οποίοι συνήθως υποτροπιάζουν τοπικά, η χορήγηση γίνεται απευθείας στην περιοχή των καρκινικών όγκων.

Παρ’ όλα αυτά, στις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνων, η υποτροπή της ασθένειας επηρεάζει ολόκληρο το σώμα, με την εμφάνιση μεταστάσεων. Εχουμε λοιπόν αναπτύξει μεθόδους που μας επιτρέπουν να χορηγούμε τους ιούς ενδοφλέβια, μέσω του αίματος. Το μεγαλύτερο όμως εμπόδιο σε μια τέτοια προσπάθεια το βάζει το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο αναγνωρίζει τους ιούς και τους καταστρέφει.

– Πόσα χρόνια πιστεύετε ότι θα χρειαστεί να περάσουν μέχρι να εγκριθεί κάποιο σκεύασμα ιοθεραπείας στον Δυτικό κόσμο;

– Στην ιοθεραπεία έχουμε να κάνουμε με ζωντανούς οργανισμούς που αναπαράγονται, με αποτέλεσμα να αυξάνονται κατά πολύ οι νομοθετικοί περιορισμοί και η περιπλοκότητα των δοκιμών σε ανθρώπους. Εντούτοις, πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μέσα στο 2014 να εγκριθεί στις ΗΠΑ το πρώτο κλινικό φάρμακο ιοθεραπείας για ασθενείς με μελάνωμα.

Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

http://www.kathimerini.gr/552736/article/epikairothta/episthmh/oi-ioi-sth-maxh-gia-th-8erapeia-toy-karkinoy