Η υπεράσπιση της θεουργίας από τον πλατωνικό Πρόκλο

 

Πρόκλος: Ο μεγάλος Νεοπλατωνικός που σημάδευσε το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση

 

Η υπεράσπιση της θεουργίας από τον πλατωνικό Πρόκλο

 

Του Σπυρου Ραγκου*

Η πεποίθηση ότι μέσω μυστηριακών τελετών μπορούσε να έρθει κανείς σε επαφή με τη θεότητα ήταν πανάρχαιη. Όμως, στην ελληνική φιλοσοφία εμφανίστηκε όψιμα. Το πρώτο ολοκληρωμένο σύγγραμμα που μας διέσωσε η αρχαιότητα για την υπεράσπιση των μεθόδων αυτών (γνωστών υπό τον όρο θεουργία) είναι το Περί των αιγυπτίων μυστηρίων του Ιάμβλιχου (3ος – 4ος αι. μ. Χ.). Στην παράδοση που εγκαινίασε το έργο αυτό εγγράφεται και ένα μικρό σωζόμενο πόνημα του Πρόκλου, το οποίο κάποιος χριστιανός συμπιλητής, πιθανότατα ο Μιχαήλ Ψελλός, επέγραψε Περί της καθ’ Έλληνας ιερατικής τέχνης.

Καταγόμενος από τη Λυκία της Μ. Ασίας, ο Πρόκλος (412 – 485 μ. Χ.), επικεφαλής της πλατωνικής σχολής στην Αθήνα (διάδοχος), ήταν ένας ακαταπόνητος σχολιαστής των πλατωνικών διαλόγων και ταυτοχρόνως ένα συνθετικό και συστηματικό πνεύμα. Ήταν επίσης βαθύτατα ευσεβής. Στόχος του φιλοσόφου ήταν, κατά τη γνώμη του, όχι η ενατένιση και ψυχρή γνώση (θεωρία) των θείων δυνάμεων που διοικούν το σύμπαν, αλλά η ένωση της ανθρώπινης ψυχής μαζί τους. Τη θεουργία ως επιστήμη των τελετουργικών μεθόδων έλλαμψης του νου αποκαλούσε ο Πρόκλος ιερατική τέχνη. Για να την θεμελιώσει θεωρητικά, επικαλείται, ήδη στον πρόλογο του έργου του, την στωικής διάρθρωσης αρχή της κοσμικής συμπάθειας:

«Όπως ακριβώς οι ερωτικοί άνθρωποι, ακολουθώντας τον δρόμο που οδηγεί από τις ομορφιές των αισθητών σε αυτή τούτη τη μία αρχή όλων των ωραίων και νοητών, έτσι και οι ιερατικοί, ξεκινώντας από τη συμπάθεια που ενυπάρχει σε όλα τα φαινόμενα, τόσο μεταξύ τους όσο και προς τις αφανείς δυνάμεις, και κατανοώντας έτσι ότι τα πάντα ενυπάρχουν στα πάντα, συνέστησαν την ιερατική επιστήμη».

Όπως φαίνεται στο ανωτέρω παράθεμα, η μετάφραση του Παύλου Καλλιγά (= Π. Κ.), ενός εμβριθούς μελετητή του Πλωτίνου, διαθέτει ακρίβεια και σαφήνεια. Μάλιστα, επειδή δεν διαστρεβλώνει τη γλώσσα υποδοχής, μπορεί να λειτουργήσει ως αψευδής οδηγός για τον αναγνώστη που δεν γνωρίζει αρχαία ελληνικά ή δυσκολεύεται με το αντικριστά τυπωμένο πρωτότυπο κείμενο.

Στη σύντομη εισαγωγή του τόμου, ο Π. Κ. παρουσιάζει το ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εγγράφεται το μικρό αυτό έργο, καθώς και την ιστορία του μοναδικού χειρόγραφου κώδικα που το περισώζει. Στις φειδωλές αλλά καίριες σημειώσεις, ο επιμελητής υπομνηματίζει το πονημάτιο με αναφορά σε πλατωνικές πηγές και παράλληλα χωρία από άλλα σωζόμενα έργα του Πρόκλου. Ως παραπλήρωμα της μικρής θεωρητικής πραγματείας, τυπώνονται και μεταφράζονται στη νέα ελληνική οι επτά σωζόμενοι Ύμνοι που συνέθεσε ο φιλόσοφος για να τιμήσει θεούς όπως ο Ήλιος, η Αφροδίτη, οι Μούσες και η Αθηνά. Στα ποιήματα αυτά, γραμμένα σε δακτυλικό εξάμετρο, αναγνωρίζει κανείς τη χρήση υμνητικών μοτίβων και λογοτυπικών εκφράσεων της παράδοσης προς όφελος ενός νέου σωτηριολογικού περιεχομένου. Το ύφος της μετάφρασης του Π. Κ. είναι εδώ δικαίως διαφορετικό, καθώς μιμείται επιτυχώς την πηγαία έξαρση και τον ενθουσιώδη τόνο του ποιητικού πρωτοτύπου.

Στο ολιγοσέλιδο νέο βιβλίο των αισθητικά άρτιων εκδόσεων «Στιγμή» έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε ένα δυσεύρετο έργο της ελληνικής φιλοσοφικής παράδοσης, να βρούμε τις κύριες φιλολογικές διορθώσεις που έγιναν από τον J. Bidez, τον πρώτο εκδότη του (1928), να διεισδύσουμε στην ιδιότυπη πνευματική ατμόσφαιρα της ύστερης αρχαιότητας και να απολαύσουμε ποιητικές ενοράσεις σαν την ακόλουθη:

«Τα πάντα, επομένως, προσεύχονται ανάλογα με την τάξη τους και υμνούν τους ηγεμόνες ολόκληρων των σειρών τους, είτε νοητικά, είτε λογικά, είτε φυσικά, είτε αισθητά. Έτσι, λοιπόν, και το ηλιοτρόπιο κινείται σύμφωνα με εκείνο προς το οποίο είναι συνηρτημένο και, αν κανείς μπορούσε να το ακούσει να κρούει τον αέρα κατά την περιφορά του, ίσως να αφουγκραζόταν έναν ύμνο να αναπέμπεται με τον ήχο αυτό προς τον βασιλέα του (τον Ήλιο), όσο μπορεί ένα φυτό να υμνήσει».

Με την αναμόχλευση των θρησκευτικών ορθοδοξιών, την αναζήτηση του αυθεντικού παρελθόντος και τον οικολογικό προβληματισμό που χαρακτηρίζουν τον 21ο αιώνα, κείμενα σαν αυτό μπορούν να συμβάλουν στη νέα αυτοσυνειδησία για τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο που απαιτεί, άλλοτε ηπιότερα και άλλοτε πιο επιτακτικά, η εποχή μας.

Πρόκλος: Ο μεγάλος Νεοπλατωνικός που σημάδευσε το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση

Ο σημαντικότερος φιλόσοφος της νεοπλατωνικής σχολής των Αθηνών κατά τον πέμπτο αιώνα, ακάματος υπομνηματιστής του Πλάτωνα και των Χαλδαϊκών λογίων, θεουργός, ποιητής, μαθηματικός, αστρονόμος και, κυρίως, απαράμιλλος συστηματοποιητής. Τα έργα του καθόρισαν τον τρόπο πρόσληψης της πλατωνικής φιλοσοφίας μέχρι και την Αναγέννηση.

Χάρη στη αγιολογική βιογραφία Πρόκλος ἢ περὶ εὐδαιμονίας που συνέθεσε ο μαθητής του Μαρίνος γνωρίζουμε αρκετά στοιχεία για τη ζωή και την προσωπικότητα του σημαντικότερου εκπροσώπου της νεοπλατωνικής σχολής των Αθηνών κατά τον πέμπτο αιώνα, του Πρόκλου.

Ο Πρόκλος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 412 από γονείς εθνικούς με καταγωγή από τη Λυκία. Μετά από σπουδές ρητορικής, αριστοτελικής λογικής και μαθηματικών στην Αλεξάνδρεια, ο Πρόκλος έφτασε στην Αθήνα, σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, για να σπουδάσει φιλοσοφία. Σχολάρχης της νεοπλατωνικής σχολής των Αθηνών ήταν τότε ο Πλούταρχος ο Αθηναίος, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την προικισμένη φύση του νέου και προθυμοποιήθηκε να του διδάξει το Περί ψυχής του Αριστοτέλη και τον Φαίδωνα του Πλάτωνα. Μετά τον θάνατο του Πλουτάρχου το 432, την ηγεσία της σχολής ανέλαβε ο Συριανός , ο οποίος άσκησε βαθιά και μόνιμη επιρροή στην φιλοσοφική ανέλιξη του Πρόκλου . Από τον Πλούταρχο και τον Συριανό ο Πρόκλος μυήθηκε στην και πείστηκε για την εσωτερική συμφωνία της διδασκαλίας του Ορφέα, του Πυθαγόρα και των Χαλδαϊκών λογίων με την φιλοσοφία του Πλάτωνα. Μετά τον θάνατο του Συριανού το 437, ο Πρόκλος έγινε, σε ηλικία μόλις είκοσι πέντε ετών, ο επικεφαλής της σχολής: εξ ου και το προσωνύμιο διάδοχος (ενν. του Πλάτωνα) που συνοδεύει το όνομά του στα χειρόγραφα των έργων του.

Στην αρχηγία της σχολής ο Πρόκλος έμεινε μέχρι τον θάνατό του το 485. Κατά τη διάρκεια αυτής της πεντηκονταετούς σχεδόν σταδιοδρομίας ο Πρόκλος αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί από την Αθήνα για ένα χρόνο προκειμένου να αποφύγει επιθέσεις χριστιανών.  

Στο αυστηρό καθημερινό πρόγραμμα του Πρόκλου περιλαμβάνονταν προσευχές στον ανατέλλοντα, μεσουρανούντα και δύοντα ήλιο, πέντε ή και περισσότερες φιλοσοφικές διαλέξεις, σεμινάρια, συζητήσεις με μαθητές και άλλα μέλη της σχολής, καθώς και συγγραφή επτακοσίων γραμμών υπομνηματιστικού ή συστηματικού κειμένου .

Απόσπασμα από  βιογραφικό κείμενο για τον Πρόκλο του κ. Σπύρου Ράγκου.

https://cognoscoteam.gr/πρόκλος-ο-μεγάλος-νεοπλατωνικός-που-σ/

Προκλος : Η ιερατική τέχνη – Οι ύμνοι [εισαγωγή – μετάφραση: Παύλος Καλλιγάς (Βιβλιοθήκη αρχαίων συγγραφέων αρ. 50) εκδ. Στιγμή, Αθήνα 2009}

* Ο κ. Σπύρος Ράγκος είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών (rangos@upatras. gr).

https://www.kathimerini.gr/culture/387846/i-yperaspisi-tis-theoyrgias-apo-ton-platoniko-proklo/

 

Κάποιες ιδέες για υποψήφιους συγγραφείς

 

 

Ο τρόπος που έγραφε ο Έρνεστ Χεμινγουέϊ χρησιμοποιήθηκε 

από τον  Έλμορ Λέοναρντ ως παράδειγμα στους "10 κανόνες για το γράψιμο"

 

Κάποιες ιδέες για υποψήφιους συγγραφείς

«Βάλε τη μια λέξη μετά την άλλη»

 

Με αφορμή την έκδοση στη Μεγάλη Βρετανία του δοκιμίου του Αμερικανού μυθιστοριογράφου Ελμορ Λέοναρντ «δέκα κανόνες για το γράψιμο», η εφημερίδα «Γκάρντιαν» ζήτησε από γνωστούς συγγραφείς να αποκαλύψουν κι αυτοί με τη σειρά τους μερικά από τα «μυστικά του επαγγέλματος», να προσφέρουν, μέσα από την προσωπική τους πείρα, συμβουλές προς επίδοξους συναδέλφους τους.

Χωρίς αμφιβολία, κανένας δεν πρόκειται να κατακτήσει λογοτεχνικές δάφνες επειδή ακολούθησε τις συμβουλές και τις οδηγίες των επιτυχημένων συγγραφέων. Ωστόσο, το ανθολόγιο παραινέσεων που συγκέντρωσε η εφημερίδα είναι ενδιαφέρον και αρκετά διασκεδαστικό. Αποκαλύπτει προσωπικές ιδιαιτερότητες, προσφέρει ποικίλες «οδηγίες προς ναυτιλλομένους», γραμμένες συχνά με χιουμοριστική διάθεση, ενώ πολλές από τις συμβουλές που παρατίθενται μπορεί να είναι εξίσου επωφελείς για τη συγγραφική δουλειά όσο και για οποιοδήποτε άλλο εγχείρημα.

 

Ελμορ Λέοναρντ

Απόφυγε τους προλόγους

– Ποτέ μην ξεκινάς ένα βιβλίο με τον καιρό. Αν θέλεις μόνο να δημιουργήσεις ατμόσφαιρα, και όχι να περιγράψεις την αντίδραση ενός ήρωα στις καιρικές συνθήκες, δεν πρέπει να μακρηγορείς. Ο αναγνώστης θα γυρίσει σελίδα ψάχνοντας για ανθρώπους. Υπάρχουν εξαιρέσεις. Αν τυχαίνει να είσαι ο Μπάρι Λόπεζ, που βρίσκει περισσότερους τρόπους από έναν Εσκιμώο για να περιγράψει τον πάγο και το χιόνι στο βιβλίο του Arctic Dreams, τότε μπορείς να κάνεις όσο ρεπορτάζ θέλεις για τον καιρό.

– Να αποφεύγεις τους προλόγους: ενδέχεται να είναι βαρετοί, ιδίως ένας πρόλογος που ακολουθεί μια εισαγωγή που ακολουθεί ένα προοίμιο. Βέβαια, αυτά συνήθως τα συναντάμε στα δοκίμια. Ο πρόλογος σε ένα μυθιστόρημα είναι η «πίσω ιστορία» και αυτήν μπορείς να την βάλεις οπουδήποτε. Υπάρχει ένας πρόλογος στο βιβλίο του Τζον Στάινμπεκ «Γλυκιά Πέμπτη», αλλά αυτός είναι μια χαρά γιατί ο ήρωας του βιβλίου επισημαίνει ακριβώς τους κανόνες που υποστηρίζω. Λέει: «Μ’ αρέσει η πολλή κουβέντα σ’ ένα βιβλίο και δεν μ’ αρέσει να μου λένε πώς είναι ο τύπος που μιλάει. Θέλω να καταλάβω πώς είναι από τον τρόπο που μιλάει».

– Ποτέ μη χρησιμοποιείς άλλο ρήμα από το «είπε» στους διαλόγους. Η φράση του διαλόγου ανήκει στον ήρωα· το ρήμα είναι ο συγγραφέας που χώνει τη μύτη του. Αλλά το «είπε» είναι λιγότερο παρεμβατικό από το «αποφάνθηκε», «προειδοποίησε», «μούγκρισε». Κάποτε έτυχε να δω μια φράση διαλόγου που η Μαίρη Μακάρθι την ολοκλήρωνε με το ρήμα «νουθέτησε» και σταμάτησα να διαβάζω για να πάω να βρω το λεξικό.

– Ποτέ μη χρησιμοποιείς ένα επίρρημα για να προσδιορίσεις το ρήμα «είπε»… αποκρίθηκε πένθιμα. Το να χρησιμοποιείς επίρρημα μ’ αυτό τον τρόπο (ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο) είναι θανάσιμο αμάρτημα. Ο συγγραφέας εκτίθεται έτσι, χρησιμοποιώντας μια λέξη που διακόπτει τον ρυθμό της συνομιλίας.

– Κράτα υπό έλεγχο τα θαυμαστικά σου. Επιτρέπονται μόνο δύο τρία σε κάθε 100.000 λέξεις πρόζας. Αν έχεις βέβαια την ικανότητα να παίζεις με τα θαυμαστικά όπως ο Τομ Γουόλφ, μπορείς να τα ρίχνεις μέσα με το τσουβάλι.

– Ποτέ μη χρησιμοποιείς τη λέξη «ξαφνικά». Αυτός ο κανόνας δεν χρειάζεται εξήγηση. Έχω παρατηρήσει ότι οι συγγραφείς που χρησιμοποιούν το «ξαφνικά» έχουν μια τάση ακράτειας με τα θαυμαστικά τους.

– Να χρησιμοποιείς με μεγάλη φειδώ τις τοπικές διαλέκτους, τις ντοπιολαλιές. Από τη στιγμή που θα αρχίσεις να γράφεις τις λέξεις φωνητικά και να φορτώνεις τις σελίδες με αποστρόφους, δεν θα μπορείς να σταματήσεις.

– Να αποφεύγεις τις λεπτομερείς περιγραφές των ηρώων. Στο «Λόφοι σαν άσπροι ελέφαντες» του Ερνεστ Χέμινγουεϊ, πώς είναι «ο Αμερικανός και η κοπέλα μαζί του»; «Εκείνη έβγαλε το καπέλο της και το άφησε πάνω στο τραπέζι». Αυτή είναι η μοναδική αναφορά στην εμφάνιση των προσώπων που υπάρχει στο αφήγημα.

– Μην περιγράφεις με λεπτομέρειες τόπους και πράγματα, εκτός κι αν είσαι η Μάργκαρετ Ατγουντ που μπορεί να ζωγραφίζει τοπία με λέξεις. Σίγουρα δεν θέλεις περιγραφές που να σταματούν τη δράση, να καθηλώνουν τη ροή της ιστορίας.

– Δοκίμασε να παραλείψεις τα μέρη που ο αναγνώστης τείνει να «πηδάει». Σκέψου τι πηδάς εσύ όταν διαβάζεις ένα μυθιστόρημα: πυκνές παραγράφους που βλέπεις ότι έχουν υπερβολικά πολλές λέξεις μέσα τους.

Ο πιο σημαντικός κανόνας είναι αυτός που συνοψίζει τους δέκα: Αν αυτό που έγραψα μοιάζει με γραπτό, το ξαναγράφω.

 

Νιλ Γκάιμαν

Τέλειωσε ό,τι γράφεις

– Γράψε

– Βάλε τη μια λέξη μετά την άλλη. Βρες τη σωστή λέξη, γράψε την.

– Τελείωσε αυτό που γράφεις. Ο,τι κι αν πρέπει να κάνεις για να το τελειώσεις, τελείωσέ το.

– Παράτησέ το για λίγο. Διάβασέ το προσποιούμενος ότι ποτέ πριν δεν το είχες διαβάσει. Δείξε το σε φίλους που σέβεσαι τη γνώμη τους.

– Θυμήσου: Όταν άνθρωποι σου λένε ότι κάτι δεν πάει καλά έχουν σχεδόν πάντα δίκιο. Όταν σου λένε ακριβώς τι δεν είναι σωστό και πώς να το διορθώσεις, κάνουν σχεδόν πάντα λάθος.

– Διόρθωσέ το. Να θυμάσαι ότι, αργά ή γρήγορα, προτού καταφέρεις να φτάσεις στην τελειότητα, θα αναγκαστείς να το αφήσεις και να προχωρήσεις παρακάτω. Η τελειότητα είναι σαν να κυνηγάς τον ορίζοντα.

– Να γελάς με τα δικά σου αστεία.

– Ο κύριος κανόνας για το γράψιμο είναι ότι αν το κάνεις με αρκετή σιγουριά και αυτοπεποίθηση, σου επιτρέπεται να κάνεις οτιδήποτε σ’ αρέσει. (Αυτό μπορεί να είναι κανόνας και για τη ζωή.) Γράψε λοιπόν την ιστορία σου όπως χρειάζεται να γραφτεί. Γράψε την τίμια και πες την όσο καλύτερα μπορείς. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν άλλοι κανόνες που να έχουν σημασία.

 

Τζόις Κάρολ Οουτς

Ο «ιδανικός αναγνώστης»

– Μην προσπαθείς να προβλέψεις τον «ιδανικό αναγνώστη» – μπορεί να υπάρχει αλλά τώρα διαβάζει κάτι άλλο.

– Γίνε ο δικός σου επιμελητής και κριτικός. Με κατανόηση, αλλά ανελέητος.

– Εκτός κι αν γράφεις κάτι πολύ αβανγκάρντ -πολύ μπερδεμένο, απόκοσμο, «σκοτεινό»- έχε τον νου σου στη δυνατότητα να χωρίζεις το κείμενο σε παραγράφους.

– Εκτός κι αν γράφεις κάτι πολύ μεταμοντέρνο -προκλητικό, με πολλή αυτοσυναίσθηση και αυτοεξέταση- έχε τον νου σου στη δυνατότητα να χρησιμοποιείς απλές λέξεις αντί για μακροσκελείς και εξεζητημένες.

– Θυμήσου τον Οσκαρ Γουάιλντ: «Η λίγη ειλικρίνεια είναι επικίνδυνη και η πολλή είναι απολύτως θανάσιμη».

– Η καρδιά σου ας είναι ανάλαφρη και αισιόδοξη. Αλλά να περιμένεις το χειρότερο.

 

Ρίτσαρντ Φορντ

Μη διαβάζεις κριτικές

– Παντρέψου κάποια που αγαπάς και που πιστεύει ότι είναι καλή ιδέα να είσαι συγγραφέας, και μην κάνεις παιδιά.

– Μη διαβάζεις τις κριτικές για σένα.

– Μη γράφεις κριτικές (η κρίση σου θα είναι πάντα χρωματισμένη).

– Μην καβγαδίζεις με τη σύζυγό σου νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ.

– Μην πίνεις όταν γράφεις.

– Μη γράφεις επιστολές σε εφημερίδες.

– Μην εύχεσαι τα χειρότερα για τους συναδέλφους σου.

– Προσπάθησε να βλέπεις την καλοτυχία άλλων σαν ενθάρρυνση σε σένα.

– Μην ανέχεσαι καμιά βλακεία αν μπορείς να το αποφύγεις.

 

Ιαν Ράνκιν

Να μην εγκαταλείπεις

– Διάβαζε πολύ, γράφε πολύ.

– Μάθε να είσαι αυτοκριτικός και ποια κριτική να αποδέχεσαι.

– Να είσαι επίμονος.

– Να έχεις μια ιστορία που να αξίζει να την πεις.

– Μην εγκαταλείπεις.

– Να είσαι τυχερός και να παραμείνεις.

 

Π. Ντ. Τζέιμς

Οι λέξεις, η πρώτη ύλη

 

– Αύξησε το λεκτικό δυναμικό σου. Οι λέξεις είναι η πρώτη ύλη μας.

– Διάβαζε πολύ αλλά εκλεκτικά. Το κακό γράψιμο είναι μεταδοτικό.

– Μόνο με το γράψιμο αναπτύσσουμε το δικό μας στυλ.

– Γράψε αυτό που έχεις ανάγκη να γράψεις, όχι αυτό που είναι δημοφιλές ή που νομίζεις πως θα πουλήσει.

– Άνοιξε το μυαλό σου σε νέες εμπειρίες, ιδιαίτερα στη μελέτη άλλων ανθρώπων. Τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν σε έναν συγγραφέα δεν πηγαίνει χαμένο.

 

Ντέιβιντ Χέαρ

Περί στυλ

– Γράφε μόνο όταν έχεις κάτι να πεις.

– Ποτέ μη δέχεσαι συμβουλές από κάποιον που δεν επενδύει στο αποτέλεσμα.

– Το στυλ είναι η τέχνη να βγάζεις τον εαυτό σου απέξω, όχι να βάζεις τον εαυτό σου μέσα.

– Αν κανένας δεν θέλει να ανεβάσει το έργο σου, ανέβασέ το εσύ.

– Τα αστεία είναι σαν τα χέρια και τα πόδια για έναν ζωγράφο. Μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που θέλεις να κάνεις, αλλά πρέπει να μπορείς να τα σχεδιάζεις καλά.

– Το θέατρο ανήκει πρωταρχικά στους νέους.

– Ποτέ κανένας δεν έχει επιτύχει συνοχή και συνέπεια ως σεναριογράφος.

– Ποτέ μην πηγαίνεις σε τηλεοπτικό πάρτι διασημοτήτων που διαφημίζεται ως λογοτεχνική εκδήλωση.

– Ποτέ μην παραπονιέσαι ότι δεν σε καταλαβαίνουν. Μπορείς να επιλέξεις να είσαι κατανοητός ή να μην είσαι.

 

Τζάνετ Γουίντερσον

Απόλαυσέ το

– Κάτσε να δουλέψεις. Η έλλειψη πειθαρχίας σημαίνει έλλειψη ελευθερίας.

– Ποτέ μη σταματάς αν κολλήσεις. Γύρνα σελίδα και γράψε κάτι άλλο. Ποτέ μη σταματάς εντελώς.

– Να αγαπάς αυτό που κάνεις.

– Να είσαι έντιμη(ος) με τον εαυτό σου. Αν δεν είσαι καλή(ος), δέξου το. Αν η δουλειά που κάνεις δεν είναι καλή, δέξου το.

– Μην επιμένεις στην κακή δουλειά. Αν ήταν κακή όταν μπήκε στο συρτάρι, θα είναι το ίδιο κακή όταν την βγάλεις από κει.

– Αγνόησε όποιον δεν σέβεσαι.

– Μη δίνεις σημασία σε κανέναν που έχει προκαταλήψεις ως προς τα φύλα. Πολλοί άνδρες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι γυναίκες δεν διαθέτουν φαντασία του φλογερού είδους.

– Να είσαι φιλόδοξη(ος) για τη δουλειά σου. όχι για την ανταμοιβή.

– Έχε εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητά σου.

– Απόλαυσε τη δουλειά σου!

 

Ρόντι Ντόιλ

Δώσε πρώτα τίτλο

– Μην τοποθετείς τη φωτογραφία του αγαπημένου σου λογοτέχνη πάνω στο γραφείο, ιδιαίτερα αν είναι κάποιος που αυτοκτόνησε.

– Γέμιζε τις σελίδες όσο πιο γρήγορα γίνεται – με διπλά διαστήματα ή γράφοντας σε κάθε δεύτερη γραμμή. Κάθε καινούργια σελίδα να την βλέπεις σαν έναν μικρό θρίαμβο.

– Μέχρι να φτάσεις στη σελίδα 50. Ηρέμησε τότε και άρχισε να ανησυχείς για την ποιότητα. Νιώσε άγχος – αυτή είναι η δουλειά σου.

– Δώσε έναν τίτλο στο έργο σου όσο γρηγορότερα γίνεται. Ο Ντίκενς ήξερε ότι το «Ο Ζοφερός Οίκος» θα λεγόταν έτσι πριν το γράψει.

– Περιόρισε το σερφάρισμα στο Ιντερνετ σε δυο τρεις ιστοσελίδες τη μέρα. Μην πλησιάζεις τους διαδικτυακούς βιβλιοφάγους, εκτός κι αν κάνεις έρευνα.

– Επιτρέπεται να έχεις ένα λεξικό συνωνύμων, αλλά κρύψε το κάπου. Το πιθανότερο είναι οι λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό να κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους – π.χ. «άλογο», «έτρεξε», «είπε».

– Μπορείς ενίοτε να υποκύπτεις στον πειρασμό. Να σφουγγαρίσεις το πάτωμα, να απλώσεις τα πλυμένα. Είναι έρευνα.

– Επιτρέπεται να αλλάζεις γνώμη. Οι καλές ιδέες συχνά δολοφονούνται από τις καλύτερες. Κάποτε έγραφα ένα μυθιστόρημα για ένα μουσικό συγκρότημα ονόματι Partitions. Κι έπειτα αποφάσισα να το τιτλοφορήσω The Commit-ments.

– Μην ψάχνεις στο Amazon.com για το βιβλίο που δεν έγραψες ακόμα.

– Μπορείς να περνάς μερικά λεπτά κάθε μέρα σχεδιάζοντας το βιογραφικό σου σημείωμα του εξωφύλλου

– «Μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Καμπούλ και τη Γη του Πυρός». Αμέσως μετά όμως να επιστρέφεις στη δουλειά.

The Guardian

https://www.kathimerini.gr/culture/387924/vale-ti-mia-lexi-meta-tin-alli/