Ρωμαϊκές λεγεώνες: Μύθος και πραγματικότητα

Ρωμαϊκές λεγεώνες: Μύθος και πραγματικότητα

Οι ρωμαϊκές λεγεώνες απέδειξαν την αξία τους από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ρωμαϊκής κυριαρχίας. Με τη νίκη τους επί των Καρχηδονίων στα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα, οι Ρωμαίοι αποκτούν την πρώτη τους υπερπόντια επαρχία και εδραιώνουν την υπεροχή τους στον κόσμο της Μεσογείου.

Ο στρατός την εποχή της Δημοκρατίας (3ος και 2ος π.Χ. αιώνας) στρατολογεί Ρωμαίους πολίτες, που διαθέτουν ιδιοκτησία και την ικανότητα να αγοράσουν τον οπλισμό τους. Η θητεία δεν είναι έτσι επαγγελματική σταδιοδρομία, αλλά αντιμετωπίζεται ως χρέος προς το κράτος. Ο στρατός αυτός των ελεύθερων πολιτών είναι εκείνος που κατακτά την Ιταλία, κυριεύει την Καρχηδόνα και καθιστά τη Ρώμη αδιαφιλονίκητη δύναμη.

Η στέψη του Οκταβιανού σε αυτοκράτορα το 31 π.Χ. οδηγεί στη δημιουργία της αυτοκρατορικής ρωμαϊκής λεγεώνας, που στελεχώνεται από Ρωμαίους πολίτες ανεξάρτητα από τα εισοδήματά τους. Η θητεία ορίζεται ότι θα διαρκεί είκοσι χρόνια, ενώ οι βετεράνοι απολαμβάνουν μοναδικών για την εποχή προνομίων, όπως διά βίου σύνταξη, ελεύθερη πρόσβαση στις δημόσιες εκδηλώσεις και γαίες στις νέες επαρχίες της αυτοκρατορίας. Η ανάδειξη νέας κυρίαρχης κοινωνικής τάξης, προερχόμενης από τον στρατό, ευνοεί τα πολιτικά σχέδια του Αυγούστου, που την αναδεικνύει σε κύριο πολιτικό του στήριγμα.

Η ραγδαία επέκταση των συνόρων της αυτοκρατορίας, που φθάνει στο εδαφικό της απόγειο στις αρχές της πρώτης μεταχριστιανικής χιλιετίας, σημαίνει ότι η τήρηση της αυτοκρατορικής τάξης απαιτεί την παρουσία σημαντικών κατοχικών δυνάμεων στις απομακρυσμένες επαρχίες. Παρά τις διαρθρωτικές αλλαγές που υφίσταται ο ρωμαϊκός στρατός την ύστερη περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (3ος-5ος μ.Χ. αιώνας) και την υιοθέτηση νέων στρατηγικών μεθόδων και καινοτόμων όπλων, η αποσάθρωση της αυτοκρατορικής κυριαρχίας συνεχίζεται και οδηγεί στην οριστική παρακμή της αιώνιας πόλης και στην άλωσή της από τους βαρβάρους του Αλάρυχου.

Οι αλλαγές του Αυγούστου

Οι καινοτομίες που εισάγει ο Αύγουστος για τη λεγεώνα είναι κρίσιμες και προσφέρουν πειστικές εξηγήσεις για τις στρατιωτικές της επιτυχίες. Αξιοποιώντας τα διδάγματα των Μακεδόνων, η λεγεώνα υιοθετεί αυστηρή δομή και χωρίζεται σε εκατονταρχίες (80 άνδρες σε τέσσερις σειρές), κοόρτεις (έξι εκατονταρχίες) και λεγεώνες (δέκα κοόρτεις). Ο οπλίτης-λεγεωνάριος μπορεί να επιλέξει μεταξύ κοντού δόρατος (pillum 60 εκατοστών) και μακεδονικής σάρισας (hasta, μήκους ενός μέτρου), για εκτόξευση ή για στατική άμυνα.

Κύριο όπλο της λεγεώνας στις μάχες της κατά των βαρβάρων, όπως των Γαλατών, είναι η ατσάλινη πειθαρχία των λεγεωνάριων, την οποία εξασφαλίζουν ειδικά τμήματα παραπλήσια της σύγχρονης στρατιωτικής αστυνομίας, με αποστολή το κυριολεκτικό σπρώξιμο των λεγεωνάριων προς τα εμπρός, όταν λιγοψυχούν απέναντι στον εχθρό. Η αξία ενός συντεταγμένου στρατιωτικού τμήματος εναντίον άτακτου εχθρού, που έχει ήδη αποδείξει ο Μέγας Αλέξανδρος, ωφελεί σημαντικά τους Ρωμαίους στην κατάκτηση του κόσμου.

Την ίδια ώρα, η θέσπιση μηχανισμών επιχειρησιακής υποστήριξης, όπως της επιμελητείας, του μηχανικού, η χρήση πολιορκητικών μηχανών και η δημιουργία υγειονομικών υποδομών στα στρατόπεδα (λουτρά, μαγειρεία), προσφέρουν επιπλέον πλεονέκτημα στη λεγεώνα. Στην εκστρατεία του κατά των Γαλατών μεταξύ 58 π.Χ. και 50 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας -ίσως ο μεγαλύτερος Ρωμαίος στρατηλάτης - εξασφαλίζει τη συμμετοχή συμμαχικών (κατά άλλους μισθοφορικών) στρατευμάτων από τη Νότια Γαλατία, τη Γερμανία, την Ισπανία, αλλά και επίλεκτων σωμάτων ελαφρού πεζικού από την Κρήτη και τη Β. Αφρική.

Πηγή:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_24/10/2009_334714