Ο φανατισμός οδηγεί στον ολοκληρωτισμό

Χθες η κόρη μου επισκέφθηκε με το σχολείο της το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων. Το μεσημέρι που πήγα να την πάρω από το σχολείο ήταν ενθουσιασμένη από την επίσκεψη. Σε ερώτησή μου τι της έκανε περισσότερο εντύπωση μου ανέφερε πέραν των άλλων και το γεγονός ότι πάνω στο ντοσιέ σε ένα έδρανο του ΛΑΟΣ είδε χαραγμένο το ακρωνύμιο ΠΑΣΟΚ. Αφού κάκισα την ενέργεια της εξήγησα ότι αυτό σημαίνει έλλειψη σεβασμού στους θεσμούς και προ πάντων φανατισμό. Της επισήμανα μάλιστα ότι σε μια δημοκρατία είναι απαράδεκτο να μην μπορούμε να δεχθούμε την διαφορετικότητα του άλλου σε οποιαδήποτε μορφή.

Με αφορμή το παραπάνω περιστατικό και επίσης με την προβολή, της βραβευμένης με το Χρυσό φοίνικα των Καννών ταινίας, «Λευκή κορδέλα» του 67χρονου σκηνοθέτη Μικαέλε Χάνεκε, σας παρουσιάζω ένα απόσπασμα από σχετικό άρθρο του Π. Παναγόπουλου στην Καθημερινή της 1.11.2009.

«Δεν έχω να περάσω κανένα μήνυμα, δεν είναι αυτός ο σκοπός μου», ήταν η αυτόματη αμυντική απάντηση του Μίκαελ Χάνεκε στη συνομιλία με τον Π. Παναγιωτόπουλο στις Κάννες, δύο ημέρες πριν τιμηθεί με τον Χρυσό Φοίνικα της 62ης διοργάνωσης για τη «Λευκή κορδέλα», που ήδη προβάλλεται και στις ελληνικές αίθουσες.

Η ταινία, που διαδραματίζεται σε ένα γερμανικό χωριό λίγο πριν από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δείχνει ένα τυπικό παράδειγμα κινηματογραφικού έργου που προσπαθεί να περάσει ένα μήνυμα, έστω ένα σχόλιο, για τις ρίζες των ολοκληρωτικών ιδεολογιών και την ευκολία με την οποία βρίσκουν γόνιμο έδαφος σε κοινωνίες, όπου ευδοκιμούν, η μικρότητα, η κακία, η καχυποψία, η μοχθηρία. Με λίγα λόγια, σε όλες.

Το «μήνυμα» που αρνείται ο Χάνεκε ότι θέλει να περάσει, είναι ότι μέσα στην κοινωνία πάντα υπάρχουν οι δυναμικές εκείνες που ευνοούν την ανάπτυξη τέτοιων φαινομένων, ακραίων ιδεολογιών, είτε από τα δεξιά είτε από αριστερά, είτε στην πολιτική είτε στη θρησκεία. Αυτές οι ακραίες ιδεολογίες είναι που κατέστρεψαν την Ευρώπη στον Α΄ Παγκόσμιο, την ισοπέδωσαν στον Β΄ Παγκόσμιο, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα με τις τρομοκρατικές επιθέσεις που ντύνονται ένα θρησκευτικό / ιδεολογικό ένδυμα.

Είναι άραγε δυνατό κάθε κοινωνία να παράξει τέτοιες ολοκληρωτικές ιδεολογίες, ρωτήσαμε τον Μίκαελ Χάνεκε. «Πιστεύω ότι οι ρίζες του ολοκληρωτισμού μπορούν να βρίσκονται παντού. Αυτός είναι ο κίνδυνος που υπάρχει όταν παίρνεις μια ιδεολογία και επιχειρείς να τη μετατρέψεις σε απόλυτη αξία, την ντύνεις με φανατισμό. Είναι κάτι που παρατηρείται, για παράδειγμα, στον προτεσταντισμό, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη ιδεολογία, σε κάθε άλλο ιδεολογικό σύστημα. Όλοι μας ζούμε σε κοινωνικά συστήματα όπου επικρατεί μια ιδεολογία, μια θρησκεία και αυτή η ιδεολογία και η θρησκεία έχουν κανόνες. Όμως είμαστε κανονικοί άνθρωποι, ζούμε και στην καθημερινή μας ζωή σπάμε αυτούς τους κανόνες. Αν δεν το κάναμε θα ήμασταν θεοί. Δεν είμαστε… Η διαστροφή δεν είναι να σπάει κανείς τους κανόνες. Κανείς μας δεν είναι τέλειος. Η διαστροφή είναι να προσπαθεί κάποιος να επιβάλει τους κανόνες, να κάνει την ιδέα ιδεολογία και να θεωρεί ότι μπορεί να τιμωρεί».

Πηγή: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_01/11/2009_335515