Ο νέος ρόλος της τεχνολογίας στην ενημέρωση
Κάποτε ο έλεγχος των ραδιοτηλεοπτικών στούντιο και των τηλεφωνικών κέντρων μιας χώρας ήταν αρκετός ώστε ένα αυταρχικό καθεστώς ή μια ομάδα επίδοξων πραξικοπηματιών να ελέγξει την κοινή γνώμη μιας χώρας και να την αποκόψει από τον υπόλοιπο κόσμο. Στην εποχή, όμως, του Διαδικτύου και των Νέων Μέσων Επικοινωνίας, όπως είναι τα ιστολογία, οι μικρές ψηφιακές κάμερες και τα κινητά τηλέφωνα-φωτογραφικές μηχανές, τέτοιες πρακτικές έχουν περιορισμένα αποτελέσματα. Σύνορα, φραγμοί και συσκοτίσεις ανατρέπονται από τις καινούργιες τεχνολογικές δυνατότητες, σε συνδυασμό με την ανερχόμενη "δημοσιογραφία των πολιτών". Τα όσα συνέβησαν τους προηγουμένους μήνες στο Ιράν ήταν ενδεικτικά για τις αδυναμίες που έχουν οι εξουσίες σήμερα και, αντιστρόφως, για τις δυνατότητες που αποκτά η κοινή γνώμη στη νέα εποχή της επικοινωνίας/πληροφορίας.
Το περασμένο καλοκαίρι ο Πρόεδρος Αχμαντινετζάτ και οι δυνάμεις που τον στήριζαν, εκτός από καταστολή των διαδηλώσεων στις αρχές, θα ήθελαν να πετύχαιναν περιστολή των φωτογραφήσεων και βιντεοσκοπήσεων των επεισοδίων που γίνονταν στο Ιράν και τις οποίες έκαναν όχι επαγγελματίες δημοσιογράφοι -που ως επί το πλείστον ήταν αποκλεισμένοι- αλλά απλοί πολίτες, τα υλικά των οποίων μετά μερικές ώρες κυκλοφορούσαν διεθνώς στα ΜΜΕ, με τη βοήθεια διαδικτυακών τόπων στους οποίους τα ανέβαζαν.
Οι σκληροπυρηνικοί του ιρανικού καθεστώτος θα επιθυμούσαν, επίσης, να εμποδίσουν blogs που κατέγραφαν ώρα
με την ώρα τι συνέβαινε στην Τεχεράνη και αλλού στη χώρα και θα έδιναν πολλά για να μην κυκλοφορήσει στον κυβερνοχώρο και να γίνει σύμβολο η ματωμένη φωτογραφία της 27χρονης Νέντα Αγά Σολτάν, που υπήρξε από τους πρώτους νεκρούς των συγκρούσεων. Και για να το πετύχουν αυτό έκαναν αρκετά, όπως το να μειώσουν τις ταχύτητες των ιντερνετικών συνδέσεων των Ιρανών, να τοποθετήσουν φίλτρα και "ηλεκτρονικά δόκανα", να μπλοκάρουν τα SMS.
Κατηγόρησαν, επίσης, δυτικά ΜΜΕ ότι υποθάλπουν τις κοινωνικές αντιδράσεις, σε συνεργασία με ξένες κυβερνήσεις. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν αποδεικνύεται. Αυτό όμως που έγινε επισήμως γνωστό είναι ότι τις μέρες εκείνες ο Πρόεδρος Ομπάμα παρακάλεσε τη δημοφιλέστατη ιστοσελίδα Twitter να αναβάλει για μερικά 24ωρα την τεχνολογική αναβάθμιση της, προκειμένου να μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα blogs της Ιρανοί που αντιδρούν. Εκτός από το Ιράν, υπάρχουν περίπου 30 άλλες χώρες -όπως Κίνα, Ουζμπεκιστάν, Κούβα κ.ά.-που επιδιώκουν να ελέγξουν την ελεύθερη ροή πληροφόρησης μέσω των Νέων Μέσων Επικοινωνίας και ιδίως του Ίντερνετ. Όμως, το Διαδίκτυο δύσκολα κλειδώνεται, μια και υπάρχουν τεχνικοί τρόποι και "ηλεκτρονικά κρησφύγετα" για να παρακάμπτει κανείς το σύστημα. Περισσότερο, όμως, από την τεχνολογία, είναι και η διάθεση πολλών πολιτών σήμερα να μεταβληθούν σε δημοσιογράφους...
Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ
Η πρακτική απλοί πολίτες, με κάμερες, κινητά, μαγνητόφωνα, ιστολογία, να καταγράφουν γεγονότα, ντοκουμέντα και απόψεις και να τροφοδοτούν με αυτά το Διαδίκτυο και τα Νέα Μέσα γενικεύεται διεθνώς τα τελευταία 3-4 χρόνια.
'Αλλωστε, πολλά παραδοσιακά ΜΜΕ, από εφημερίδες έως τηλεοράσεις, καλούν το κοινό να τους αποστέλλει τέτοιο υλικό. Λόγου χάρη, πρόσφατα, η μεγαλύτερη εφημερίδα της Γερμανίας Bild, εκμεταλλευόμενη τις δυνατότητες των κινητών, προέτρεψε τους αναγνώστες της να στέλνουν φωτογραφίες και βίντεο επωνύμων που οι ίδιοι τραβούν.
Επίσης, το CNN δημιούργησε πρόγραμμα που επιτρέπει στους χρήστες της ιστοσελίδας του να στέλνουν σε ψηφιακή μορφή εικόνες και βίντεο που περιλαμβάνουν αξιοσημείωτα γεγονότα της περιοχής τους. Ακόμη, αντιγράφοντας το BBC, το CNN περιέλαβε στις ειδήσεις του Σαββατοκύριακου προγράμματα που βασίζονται εξ ολοκλήρου σε βίντεο που έχουν δημιουργηθεί από πολίτες, όπως είναι οι εκπομπές News To Me και i-Report.
Ακόμη και η εταιρία παραγωγής Endemol, δημιουργός του περίφημου Big Brother, ξεκίνησε πρόσφατα στην Ολλανδία ειδησεογραφικά προγράμματα με ειδήσεις που "παράγονται" από πολίτες. Τέτοια ημερήσια προγράμματα 30' με την επωνυμία Εγώ στην Τηλεόραση προβάλλονται ήδη σε επτά τοπικά κανάλια της χώρας. Άλλο παράδειγμα αποτελεί ο φινλανδικός ειδησεογραφικός όμιλος Sanoma Digital, που δημιούργησε ολόκληρο ειδησεογραφικό site τροφοδοτούμενο από πολίτες, μέσω του οποίου συγκεντρώνει υλικό για την ύλη των εβδομαδιαίων δωρεάν εφημερίδων που εκδίδει!
Βέβαια και στο παρελθόν ο Τύπος θα δημοσίευε μια φωτογραφία-ντοκουμέντο που τύχαινε να τραβήξει ένας αυτόπτης μάρτυρας. Όμως, στη Νέα Εποχή, ο ρόλος τέτοιων "μαρτύρων" έχει ενισχυθεί, είτε μιλάμε για τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιράν, το τσουνάμι στον Ινδικό ή την κάλυψη της τραγωδίας στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Virginia Tech πριν από περίπου δύο χρόνια, όπου φοιτητές κατέγραφαν στα ιστολογία τους λεπτό προς λεπτό τις σφαγές του μανιακού δράστη και έστελναν στο CNN φωτογραφίες και βίντεο που τραβούσαν με κινητά τηλέφωνα. Οι συγκεκριμένες εικόνες αποτέλεσαν βασικό συστατικό των ρεπορτάζ των ΜΜΕ, καθώς δεν υπήρχαν άλλοι ανταποκριτές στην περιοχή τις πρώτες ώρες.
Όπως φαίνεται, οι νέες αυτές τακτικές αναδιαμορφώνουν γενικά τους τρόπους λειτουργίας της δημοσιογραφίας. Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο διευθυντής Διεθνών Ειδήσεων του BBC Richard Sam brook: "Όταν συμβαίνουν σημαντικά γεγονότα, ξέρουμε ότι οι πολίτες μπορούν να μας προσφέρουν τόσες νέες πληροφορίες όσες μπορούμε να τους προσφέρουμε κι εμείς".·
Η δημοσιογραφία των πολιτών, όμως, δεν είναι το ίδιο αποδεκτή από όλους, παρόλο που οι υποστηρικτές της μιλούν για ένα είδος που παρέχει ανεξάρτητες και ακριβείς πληροφορίες τις οποίες τα παραδοσιακά Μέσα προσπερνούν. Σημαντική μερίδα ειδικών στον χώρο των ΜΜΕ κάνει λόγο για υποβάθμιση της δημοσιογραφίας των πολιτών από τους ίδιους τους πολίτες, ακόμη και σταδιακή εξαφάνιση. Ειδικότερα, υποστηρίζουν ση το ενθουσιώδες αυτό δημοσιογραφικό μοντέλο υπονομεύεται από κακά γραμμένο και παρουσιασμένο περιεχόμενο, που είναι σαφώς χειρότερο από εκείνο των επαγγελματιών δημοσιογράφων.
Στο πλαίσιο αυτό, οξεία κριτική δέχονται και τα blogs, που απασχολούν τους ειδικούς για το αν συνιστούν δημοσιογραφικά κείμενα ή ΟΧΙ. 'Ομως, το κρισιμότερο ερώτημα για τα blogs είναι το πώς επηρεάζουν τη δημοσιογραφία και εάν μπορούν να προσφέρουν στον χώρο της ενημέρωσης/πληροφόρησης, βελτιώνοντας τον.
Κι ενώ τα θέματα αυτά προβληματίζουν τους ανθρώπους των Μέσων, κάποιοι προβλέπουν ήδη τον θάνατο της δημοσιογραφίας των πολιτών σύντομα και την οριστική επικράτηση της δημοσιογραφίας των επαγγελματιών. Λόγου χάρη, ορισμένες πρωτοβουλίες για στήσιμο ΜΜΕ που τροφοδοτούνται από πολίτες έχουν ήδη αποτύχει, ενώ ενδεικτική μιας μεταστροφής ήταν η κίνηση του CNN να προβάλει κατά τη διάρκεια της τελευταίας προεκλογικής εκστρατείας σης ΗΠΑ μόνο λίγα από τα χιλιάδες βίντεο που είχαν συγκεντρωθεί στο YouTube και που περιείχαν ερωτήσεις πολιτών προς υποψηφίους. Ενδεχομένως, μια λύση θα ήταν να θεσπιστούν πρότυπα από τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς που θα ενίσχυαν την αξιοπιστία και την ποιότητα της δημοσιογραφίας των πολιτών. Επιπλέον, καθώς τα όρια μεταξύ είδησης και ψυχαγωγίας είναι αρκετά ρευστά, απαιτείται μια οριοθέτηση για διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού προς τους δημοσιογράφους, επαγγελματίες και μη.
Πηγή:
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Είναι θέμα
ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
p.papadopoulos@ert.gr
Ο όρος λογοκρισία μας είναι γνωστός κυρίως
από την περίοδο της δικτατορίας. Η προσπάθεια των κυβερνώντων τότε, ήταν να ελέγξουν τον τρόπο έκφρασης της κοινωνίας και να αποτρέπουν τις δυσμενείς γι’ αυτούς κριτικές, ώστε να φαίνεται, κυρίως στο εξωτερικό, γιατί εδώ ξέραμε τι γινόταν, ότι επιτελούσαν θεάρεστο έργο.
Σαν ορισμός ο όρος λογοκρισία σημαίνει την προσπάθεια χειραγώγησης της ελεύθερης έκφρασης των ανθρώπων και όλων των μορφών επικοινωνίας, γραπτού και προφορικού λόγου. Στόχος κάθε κυβέρνησης είναι να νομοθετεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει απόλυτη ελευθερία έκφρασης ή κίνησης. Με το πρόσχημα της προστασίας της ελευθερίας έκφρασης ή κίνησης κάποιων ομάδων ανθρώπων, κυρίως της μειοψηφίας, περιορίζονται οι ελευθερίες έκφρασης ή κίνησης της πλειοψηφίας.
Οι σύγχρονες δημοκρατικές κυβερνήσεις, όπως και η δικιά μας, ενώ παινεύονται για την ελευθερία του λόγου και των κινήσεων που παρέχουν στους πολίτες τους, φροντίζουν να θεσπίζουν νόμους οι οποίοι περιορίζουν και καταστρατηγούν αυτήν την ελευθερία, όπως για παράδειγμα ο νόμος για τις απεργίες, ο νόμος για την τρομοκρατία, ο νόμος που επιτρέπει την παρακολούθηση όλων των δραστηριοτήτων μας, είτε είμαστε ύποπτοι είτε όχι, και πολλοί άλλοι. Τα δε μέλη των κομμάτων έχουν τέτοια ελευθερία λόγου, που αν πουν κάτι που αντιτίθεται στις απόψεις του αρχηγού τους διαγράφονται.
Τελευταία, επειδή κάποια blog καυτηριάζουν πετυχημένα ομολογουμένως τα τεκταινόμενα, γίνεται έντονη προσπάθεια χειραγώγησης των δημοσιευμάτων τους.
Τα blog προέκυψαν σαν ένας χώρος στον οποίο ο καθένας μας μπορεί να γράφει τις σκέψεις του ελεύθερα και να τις μοιράζεται με τον υπόλοιπο κόσμο, περιμένοντας σχόλια, επισημάνσεις και υποδείξεις.
Εκεί βρήκαν τον τρόπο πολλοί, δημοσιογράφοι κυρίως, οι οποίοι διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να δώσουν στο ευρύ κοινό τα θέματά τους, να κατηγορήσουν ευθέως πρόσωπα και καταστάσεις, μέσω αναρτήσεων, οι οποίες σαν άρθρα ή ρεπορτάζ δεν θα μπορούσαν να δημοσιευτούν, γιατί κανένα μέσο δεν θα δεχόταν να τα δημοσιεύσει, (ξέρουμε πόσο γλύφουν τα ΜΜΕ κυβερνήσεις και επιχειρήσεις για να παίρνουν χορηγίες, διαφημίσεις κλπ). Σε κάποιες περιπτώσεις δε, έλλειπαν και αποδεικτικά στοιχεία, οπότε η όποια δημοσίευση καθίστατο αδύνατη.
Γιατί να είναι απαραίτητο όμως να προσωποποιείται ο χρήστης, τη
στιγμή που είναι ήδη προσωποποιημένος; Δε νομίζω να υπάρχει κάποιος που να θεωρεί πως οι προσωπικές μας σελίδες, τα e-mail, το face book, το MySpace κ.α. δεν παρακολουθούνται, κι αν υπάρχει θα είναι επιεικώς αφελής. Αυτοφακελωνόμαστε, αυτό συμβαίνει. Αντί να μας φακελώνουν, όπως έκαναν κάποτε οι αρχές, τώρα μόνοι μας ηλεκτρονικά δίνουμε τα στοιχεία μας, τα πιστεύω μας και τις ανησυχίες μας. Πώς γίνεται αυτό; Πανεύκολα: ο υπολογιστής του σπιτιού μας για να συνδεθεί στο διαδίκτυο χρησιμοποιεί μια ηλεκτρονική υπογραφή, (IP όπως ονομάζεται), που αντιστοιχεί στον ιδιοκτήτη της τηλεφωνικής γραμμής σύνδεσης. Όσο κι αν νομίζει κάποιος ειδικός ότι με προγράμματα κλπ μπορεί να παρακάμψει αυτό το ΙΡ, ή να το αλλάξει είναι πολύ γελασμένος. Έτσι ο χρήστης ταυτοποιείται και αν το υλικό που διακινεί κινεί υποψίες, τότε αυτομάτως μπαίνει στα υπ’ όψιν της υπηρεσίας δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος. Μα θα μου πει κάποιος ότι κάπως έτσι εξιχνιάστηκαν και εξαρθρώθηκαν πολλά εγκλήματα που διεπράττοντο μέσω διαδικτύου, όπως κάποια παιδικής πορνογραφίας, εμπορίου ανθρωπίνων οργάνων κλπ, αλλά νομίζω πως αυτός ο τρόπος δεν αποτελεί τη μοναδική μέθοδο.Απoσπάσματα από σχετική ανάρτηση στο blog agrilia (agrilia.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου