ΕΘΝΙΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

Διασώζει την πολιτιστική μας κληρονομιά

με εικόνα & ήχο

Στον 20ό αιώνα η κινούμενη εικόνα (φιλμ, βίντεο κ.λπ.) και ο καταγεγραμμένος ήχος (δίσκοι, μπομ­πίνες, μαγνητοταινίες) υπήρξαν από τα βασικότερα μέσα αποτύπωσης της εξέλιξης της κοινωνίας και του πολιτισμού, τάση που, βεβαίως, εντείνεται στον 21ο αιώνα και την ψηφιακή εποχή. Η δια­φύλαξη και διάθεση τέτοιων αρχείων εικόνας και ήχου έχει, επομένως, τεράστια σημασία για την πολιτιστική κληρονομιά των λαών. Για τον λόγο αυτόν, όχι τώρα, αλλά εδώ και μερικές δεκαετίες, σε όλες ης ανεπτυγμένες χώρες έχουν δημιουργηθεί δημόσιοι φορείς για τη διαφύλαξη και αξιο­ποίηση του οπτικοακουστικού τους πλούτου.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ένας τέτοιος ενιαίος οργανισμός που να συγκεν­τρώνει την "εθνική" οπτικοακουστική κληρονομιά μας. Τα σημαντικά οπτικοακου­στικά αρχεία της χώρας και οι ανάλογες συλ­λογές παραμένουν αποσπασματικά και διασκορπισμένα σε διάφορους δημόσιους και ιδιω­τικούς φορείς, χωρίς συγκεκριμένη συλλεκτι­κή πολιτική. Το αποτέλεσμα είναι το υλικό αυτό να μην γίνεται εύκολα προσβάσιμο από τους ενδιαφερόμενους, ενώ μεγάλο μέρος του να κινδυνεύει να καταστραφεί από φθορά. Μια σημαντική προσπάθεια διάσωσης και διάθεσης στο κοινό του υλικού που αφορά την τηλεόραση έγινε από την ΕΡΤ, με την ολοκλή­ρωση πρόσφατα του Ψηφιακού Αρχείου της. Ανάλογο εγχείρημα εθνικής σημασίας και εμβέλειας είναι η ψηφιοποίηση της Κρατικής Ταινιοθήκης από το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ TO EOA

ΤΟ "ΕΘΝΙΚΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ" (ΕΟΑ) ιδρύθηκε το 2006 για να λειτουργήσει ως εθνική αρχειοθήκη οπτικοακουστικού και ψηφιακού περιεχομένου. Το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (ΕΟΑ) δεν είναι δημόσια υπηρεσία με τη στενή έννοια, αλλά λειτουρ­γεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος. Απο­στολή του είναι η διατήρηση οπτικοακουστι­κού και πρωτογενώς ψηφιακού υλικού, με σκοπό να προσφέρει στον κάθε ενδιαφερό­μενο φορέα ή πολίτη πρόσβαση ο' αυτό το κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αφού, βέβαια, ληφθούν υπόψη τα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα. Το ΕΟΑ καλύπτει τη συλλογή, αρχειοθέτηση, φύλαξη, διαχεί­ριση, συντήρηση, επεξεργασία, παροχή πρό­σβασης και αξιοποίηση τέτοιου υλικού με ενημερωτικό-ειδησεογραφικό, ιστορικό-πολιτικό και γενικότερα πολιτισμικό περιεχόμενο σχε­τικό με την Ελλάδα και τον ελληνισμό.

ΒΑΣΙΚΟ έργο του από τότε που ιδρύθηκε ήταν η διάσωση του αρχειακού υλικού της Κρατι­κής Ταινιοθήκης και η μετατροπή του σε χρη­στικό αρχείο βασισμένο σε σύγχρονες ψη­φιακές τεχνολογίες. Η εν λόγω Κρατική Ται­νιοθήκη περιλαμβάνει κινηματογραφικά επί­καιρα και άλλα ντοκουμέντα που γύριζαν κρα­τικές υπηρεσίες και ιδιώτες σε φιλμ 35 και 16 χιλιοστών, από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και το '80, οπότε κυριάρχησε απολύτως στην καταγραφή της επικαιρότητας η τηλεόραση. Όλο αυτό το υλικό, που βρισκόταν σε μπομπί­νες συνολικού μήκους 935 χλμ (!) διάρκειας πε­ρίπου 600 ωρών, κινδύνευε από οξείδωση του φιλμ, ατυχήματα κ.λπ. Μαζί κινδύνευαν να χα­θούν μεγάλης σημασίας οπτικοακουστικά ντο­κουμέντα του 20ού αιώνα, που κατέγραφαν την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και οικονομι­κή ζωή της χώρας.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

ΑΥΤΗ την πολιτιστική κληρονομιά ανέλαβε να διασώσει αλλά και να κάνει ευρύτερα προσβάσιμη το ΕΟΑ, χρησιμοποιώντας τα μέσα που προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία και αξιοποιώντας πόρους από το κοινοτικό πρό­γραμμα της "Κοινωνίας της Πληροφορίας". Για το πόσο δύσκολο ήταν από τεχνικής αλλά και θεσμικής πλευράς αυτό το έργο, μας μιλά ο διευθύνων σύμβουλος του Εθνικού Οπτι­κοακουστικού Αρχείου, κ. Γιώργος Μπολάνης:

" ΕΝΑ ΤΕΤΟΙΟ έργο στην ελληνική πραγμα­τικότητα του 2005, που σχεδιάστηκε, και του 2007-08, που υλοποιήθηκε, ήταν οπωσδή­ποτε δύσκολο. Υπήρχε ένα υψηλό οικονομι­κό κόστος, ενώ ήταν μηδενική έως τότε η εφαρμογή τέτοιων πρακτικών στην Ελλάδα για έργα οπτικοακουστικού περιεχομένου. Έτσι, υπήρχαν σύνθετα τεχνικά ζητήματα για την ψηφιοποίηση των παλιών φιλμ, που ήταν σε πολλαπλά formats (16/35 mm, neg/pos κ.λπ). Έπρεπε, επίσης, να επιλεγούν προηγμένες και συνάμα ώριμες τεχνικές προδιαγραφές, ώστε τα ψηφιοποιημένα αρ­χεία να παραμένουν συμβατά και με τις τε­χνολογίες του μέλλοντος. Πέραν όμως των τε­χνικών πλευρών, πιο δύσκολη άσκηση ήταν η κολοσσιαία τεκμηρίωση αυτού του υλικού, η ανάπτυξη λογισμικού με προοπτική κάλυ­ψης σημερινών αλλά και μελλοντικών συν­θηκών και η ανάγκη σύμπραξης φορέων με διαφορετικές δομές. Όλα αυτά ώστε το ψηφιοποιημένο αρχειακό υλικό να έχει πλέον διεθνείς προδιαγραφές, τεκμηρίωση με υψη­λή προστιθέμενη αξία και διευρυμένη προ­σφορά υπηρεσιών στον πολίτη".

Η ΚΡΑΤΙΚΗ Ταινιοθήκη έχει μεγάλη ιστορική και πολιτιστική σημασία και αποτελεί ένα από τα μεγάλα οπτικοακουστικά αρχεία της χώρας. Το ζήτημα είναι αν υπάρχει προοπτική και τα άλλα μεγάλα οπτικοακουστικά αρχεία, που κα­τέχουν φορείς όπως η ΕΡΤ, η Ταινιοθήκη της Ελλάδας, το Υπουργείο Πολιτισμού, το Μουσείο Κινηματογράφου, ιδιώτες κ,λπ., να βρε­θούν κάτω από ένα κοινό οργανωτικό και τε­χνολογικό πλαίσιο (του ΕΟΑ ή κάποιου άλλου φορέα), όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες.

ΓΙΑΤΟ ΘΕΜΑ ρωτάμε τον κ. Μπολάνη: "Η ψη­φιακή εποχή καθιστά τον ρόλο ενός Εθνικού Αρχείου πιο σύνθετο αλλά και πιο γοητευτι­κό. Η στρατηγική δημιουργίας ενός εθνικού σημείου αναφοράς, τόσο στις συλλογές όσο και στη χαρτογράφηση του οπτικοακουστικού τοπίου ελληνικού ενδιαφέροντος, που θα στηρίζεται στην αρχή της συμπληρωματικότητας μετά αρχεία τρίτων, μπορεί να αναπτύξει συνέργειες υψηλού επιπέδου. Μπορεί επίσης να αναδείξει πολλαπλά την εξειδίκευση που έχει π,χ. ένα ραδιοτηλεοπτικό αρχείο, ένα αρ­χείο τέχνης ή μια ιδιωτική συλλογή.

ΚΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΑΦΟΡΟΥΝ, βεβαίως, τόσο το ιστορικό, όσο και το νεοπαραγόμενο υλικό, ενώ αγγίζουν φιλόδοξα και τον κόσμο του διαδικτυακού υλικού. Η ευφυής οργανωτική συγκρότηση ενός αρμονικού συνόλου για το οπτικοακουστικό περιεχόμενο και η ενσω­μάτωση του σε ένα στιβαρό εθνικό αρχειακό σύνολο αποτελούν κορυφαίο στρατηγικό στόχο του ΕΟΑ".

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ

Για το πώς μπορεί να χρησιμοποιεί­ται το υλικό του ΕΟΑ από άτομα και φορείς και το αν θα είναι προσβάσιμο και μέσω ίντερνετ, η υπεύθυνη του Αρ­χείου για τη διάθεση οπτικοακουστικού υλι­κού, κ. Κατερίνα Κομνηνού, αναφέρει:

"Το έργο ψηφιοποίησης έγινε ακριβώς για να δο­θεί στον κάθε πολίτη η δυνατότητα πρόσβα­σης στο αρχειακό υλικό. Η επίτευξη της πρόσβασης γίνεται με το να επισκεφθεί ο εν­διαφερόμενος την έδρα του ΕΟΑ (Φραγκούδη 11 & Πόντου, Καλλιθέα) ή ηλεκτρονικά, μέσω διαδικτύου (www.avarchive.gr).

Η διαδικτυακή πρόσβαση βρίσκεται στο τελικό στά­διο προετοιμασίας και το υλικό θα αναρτηθεί σταδιακά στην ιστοσελίδα του ΕΟΑ. Αυτό που είναι έτοιμο για πρόσβαση από την Κρατική Ταινιοθήκη, καλύπτει το διάστημα 1908-1996, καθώς και τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ού αιώνα.

Οι θεματικές κατηγορίες του υλικού αφορούν την Ιστορία, την Πολι­τική, την Οικονομία, την Ανάπτυξη, την Τέ­χνη, τον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό. Η χρήση αυτού του αρχειακού οπτικοακουστικού υλικού μπορεί να στηρίζει την παραγωγή άλ­λων έργων, να εμπλουτίζει τηλεοπτικές εκ­πομπές και ντοκιμαντέρ, να συμβάλλει σε έρευνες, να χρησιμοποιείται ως συμπλη­ρωματικό εκπαιδευτικό υλικό και να αξιο­ποιείται ως εποπτικό ή συνοδευτικό υλικό για ομιλίες, παρουσιάσεις, συνέδρια, εκδηλώσεις, φεστιβάλ κ,λπ.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κάνουν μια αίτηση επισκεπτόμενοι τα γρα­φεία του ΕΟΑ ή ακόμη και ηλεκτρονικά

http://www.avarchive.gr/default.php?pname=material_application&la=1

Στη συνέ­χεια ακολουθείται η πολιτική διάθεσης που έχει αποφασίσει το Δ.Σ. του Αρχείου".

ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

p.papadopoulos@ert.gr

Πηγή:

Περιοδικό "ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗ"