8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1798 ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

-->

Σε γνωρίζω από την κόψη….

Στις 8 Απριλίου του 1798, γεννιέται ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. Ήταν ο γιος του κόντε Νικολάου Σολωμού που προερχόταν από οικογένεια Κρητικών προσφύγων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Ζάκυνθο μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Οθωμανούς και της Αγγελικής Νίκλη, με καταγωγή πιθανότατα από τη Μάνη. (Ο κόντες Νικόλαος Σολωμός, που χήρεψε νωρίς από τη σύζυγό του Μαρνέττα Κάκνη, είχε δεσμό με την Αγγελική από το 1796. Την παντρεύτηκε λίγο πριν πεθάνει και τα δύο παιδιά τους, ο Διονύσιος και ο αδελφός του Δημήτριος, απέκτησαν δικαιώματα νομίμων τέκνων στη μεγάλη πατρική περιουσία).

Οι σπουδές στην Ιταλία (1808-1818) διευρύνουν τους ορί­ζοντες του Διονυσίου Σολωμού και τον στρέφουν, οριστικά, στην ποίηση. Γυρίζοντας στην -αγγλοκρατούμενη πια- Ζάκυνθο, μυείται στη Φιλική Εταιρεία και εμπλουτίζει τη λόγια γλώσσα του με δημώδη στοιχεία. Το 1821, η Εθνεγερσία τον συγκλονίζει. Αν και παραμένει στα ασφαλή Επτά­νησα, πολεμά! Μάχεται με τον "Ύμνο εις την Ελευθερίαν", γίνεται η φωνή των "Ελεύθερων Πολιορκημένων", ξαναγεννά την ελληνική ποί­ηση... Ο εθνικός μας ποιητής απεβίωσε στην Κέρκυρα τον Φεβρουάριο του 1857.

Πηγές:
ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ




-->

Ας δούμε όμως τι έγραψε το 1977 ο Γιάννης Μαρκόπουλος για τον Διονύσιο Σολωμό με αφορμή της παρουσίασης του έργου του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» πάνω σε ποίηση Διονυσίου Σολωμού.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

-->

«Παιδί ενός άρχοντα και μιας γυναίκας του λάου, γεννήθηκε o Διονύσιος Σολωμός τον Απρίλη του 1798 στην Ζάκυνθο, (οι προγονοί του είχαν έρθει από την Κρήτη), σε μια περιοχή δηλαδή πού δεν είχε καθόλου γνωρίσει την Τουρκική Κυριαρχία, και σε μια εποχή πού έφταναν ως εκεί οι συνέπειες της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.

Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο πατρικό νησί κοντά σ' ενόν εξαίρετο Ιταλό δάσκαλο, Don Santo Rossi. Ύστερα για δέκα ολόκληρα χρόνια, μέχρι τα 1818 σπουδάζει στην Ιταλία. Λύκειο της Κρεμόνα, πανεπιστήμιο της Παβίας.

Γνωρίζεται με σημαντικούς ανθρώπους της εποχής.

Γυρίζοντας στην πατρίδα γρήγορα αφήνει τους εύκολους ιταλικούς στίχους για να αφοσιωθώ ολοκληρωτικά στην Ελληνική ποίηση. Σ' αυτό συνέτεινε και ή συνάντηση του με τον Σπ. Τρικούπη (τέλη του 1822). Ό Σπ. Τρικούπης του παρατήρησε ότι ο προορισμός του ήταν, όχι να λάβει λαμπρή θέση εις τον Ιταλικόν Παρνασσό, άλλα να έβγει θεμελιωτής νέας φιλολογίας εις την Ελλάδα.

Τούτα τα λόγια τα οποία εφαίνοντο ωσάν ενός αποσταλμένου της κοινής αγωνιζομένης μητέρας προς το καλύτερο από τα τέκνα της, ανταποκραίνοντο εις την διάθεση και εις τα πρώτα βήματα του Σολωμού, ώστε γιομάτος θάρρος εξακολούθησε τη μελέτη της μητρικής του γλώσσας βοηθούμενος από τον Τρικούπη. (Ι. Πολυλάς)

Στη Ζάκυνθο έμεινε ως το 1828, οπότε πέρασε στην Κέρκυρα, όπου έζησε πια ως το τέλος της ζωής του.

Από τα πρώτα νεανικά ποιήματα (1818- 1823), όσα ξεπερνούν την κοινή στάθμη της εποχής, φανερώνουν την προικισμένη του ποιητική φύση και κάνουν ιδιαίτερη αίσθηση στους συγχρόνους του. ( Η Αγνώριστη, η ξανθούλα, η τρελή Μάνα). Αλλά το ποίημα πού τον καθιέρωσε οριστικά ήταν ό εμπνευσμένος του Ύμνος εις την Ελευθερίαν (Μάιος 1823) πού δημοσιεύτηκε αμέσως και μεταφράστηκε στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Η δεκαετία μετά τόν ύμνο (1823-1833) είναι μια δεκαετία γόνιμη και δημιουργική. Ό Σολωμός σιγά - σίγα ξεπερνά το στάδιο του εύκολου αυτοσχεδιασμού και «υποτάζει τη φαντασία και το πάθος με καιρό και με κόπο, εις το νόημα της τέχνης». (Επίγραμμα των ψαρών, η φαρμακωμένη, εις Μοναχήν, ο Λάμπρος).

Στα αριστουργήματα του εθνικού μας ποιητή λογαριάζονται : ο Κρητικός, ο Πορφύρας, οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι. Ή γυναίκα της Ζάκυνθος (πεζό). Ο διάλογος με τον Σοφολογιότατο καθώς και τα Σατυρικά.

Ό Σολωμός όπως πρέπει για ένα εθνικό ποιητή βρίσκεται κοντά στο λαό. Είναι προσιτός . Οι στίχοι του, αν και πολλοί σώθηκαν σε δύο και τρεις μορφές εξέλιξης δεν προδίδουν κανένα μόχθο διανοητικής επεξεργασίας. Αυτός ό διαχρονικός πάππους με το διαλεκτικό πνεύμα στα γραφτά έχει μια έξοχη ιδιοφυή απλότητα.

Ό Σολωμός είναι βάση. Ρίζα. Ένας καλλιτέχνης που έχοντας συναίσθηση της αποστολής του χρησιμοποίησε τα υλικά του, τα λόγο, και το στίχο για να συλλάβει όπως αυτός μόνο μπορούσε και να εκφράσει την ομορφιά του κόσμου της φύσης και της ζωής και την μεγαλοπρέπεια ένας Λάου που αγωνίζεται συνέχεια.

-->

Τους ελεύθερους πολιορκημένους τους δούλεψε ό Σολωμός εξαντλητικά και για πολλά χρόνια, ( μέχρι το τέλος της ζωής του), χωρίς να τους δώσει τελειοτική μορφή. Το μοίρασμα σε τρία διαφορετικά «Σχεόιάσματα» και σε μικρότερα «αποσπάσματα» προέρχεται από τον Πολυλά, με βάση πάντα τά χειρόγραφα και τη διαφορετική κάθε φορά στιχουργική μορφή. Στην κατάταξη ακολούθησε, όπως μας λέει, «την ιστορική συνέχεια, όπου αύτη είναι φανερή».

Οι «Στοχασμοί» είναι γραμμένοι ιταλικά από τον Σολωμό και μεταφρασμένοι από τον Πολυλά. Μετάφραση από ιταλικά σχεδιάσματα για το ποίημα είναι και όσα πεζά παραθέτονται στο Β' και Γ σχεδίασμα. Στο Α' σχεδίασμα το πεζό είναι του ίδιου του Σολωμού.

Η μουσική εργασία πάνω στους ελεύθερους πολιορκημένους του Σολωμού άρχισε πριν 14 χρόνια (1963). Έκτατε άφησα για καιρό το έργο και το ‘68 ξαναδούλεψα για μεγάλο διάστημα, πάνω στα τρία «Σχεδιάσματα» του ποιήματος.

Πολλές μουσικές μου σκέψεις υπαγορεύτηκαν από τους αγώνες της νεολαίας. Εμπνεύστηκα από κει. Η επιλογή του στίχου και του πεζού πού έκανα, βασίστηκε στη νοηματική γραμμή μιας αρχής (έξοδος) (εισαγωγή) μιας μέσης (δράση) και ενός τέλους.

Γ.Μ. Αύγουστος 1977 Αθήνα

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει.
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.
"Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω 'γώ στο χέρι;
Οπού συ μου 'γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει".

Στίχοι: Διονύσιος Σολωμός
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Eκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης


Δισκογραφία Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι - 1977