Σβήστε τα ψηφιακά ίχνη σας

Δημιουργούμε «αποτυπώματα»,
τα οποία παρά τη θέλησή μας «επιβιώνουν» για χρόνια

Σίγουρα όλοι έχουμε μετανιώσει για κάποιο γραπτό μήνυμα που στείλαμε («εν θερμώ»), θέλοντας, αμέσως μετά, να μπορούσαμε να διαγράφαμε αυτό το sms από το κινητό του παραλήπτη. Για όσους διαθέτουν iPhone, αυτή η δυνατότητα υπάρχει. Η application TigerText δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες της να προσθέσουν στα μηνύματά τους… ημερομηνία λήξης, επιλέγοντας τους μήνες, τις μέρες ή ακόμη και τις ώρες που μπορεί κανείς να διαβάσει τα μηνύματα, πριν αυτά διαγραφούν. Αλλωστε, κατ’ ουσίαν τα sms δεν αποθηκεύονται ποτέ στη συσκευή του παραλήπτη, αλλά στους server της εταιρείας που ανέπτυξε το TigerText. Και, όταν λήξει η «διάρκεια ζωής» τους, ουσιαστικά θα αυτοκαταστρέφονται, χωρίς να αφήνουν κανένα ανακτήσιμο στοιχείο ούτε στα κινητά αλλά ούτε και στον «διακομιστή».

Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται πως μία τέτοια εφαρμογή αφορά όσους επιδίδονται σε κάθε λογής παραβατικές πράξεις ή αυτούς που διατηρούν… «παράνομες» σχέσεις και δεν θα ήθελαν να προδοθούν από τα γραπτά τους μηνύματα. Ωστόσο, ο δημιουργός της δηλώνει στο περιοδικό Time πως πολλοί άνθρωποι βλέπουν το TigerText σαν έναν τρόπο για να προστατεύσουν την ανωνυμία τους, ακόμη κι αν δεν έχουν τίποτα να κρύψουν - σαν ένα εργαλείο ώστε να καθιστούν εφήμερα τα ηλεκτρονικά τους ίχνη.

Αποθήκευση

Απαντάται έτσι ένα πρόβλημα που θέτει η τεχνολογία καθημερινά: το γεγονός ότι, χάρη στα ηλεκτρονικά μέσα που προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες αποθήκευσης και με μικρό κόστος, όλοι λίγο έως πολύ δημιουργούμε ψηφιακά αποτυπώματα τα οποία μπορεί, παρά τη θέλησή μας, να «επιβιώνουν» για δεκαετίες.

Ζούμε επομένως σε μία εποχή όπου «η λήθη γίνεται εξαίρεση και η μνήμη ο κανόνας», όπως υποστηρίζει ο κοινωνιολόγος Viktor Mayer-Schonberger στο βιβλίο του «Διαγραφή: Η Αρετή της Λήθης στην Ψηφιακή Εποχή»; Κι αν αυτό φαίνεται να ισχύει ακόμη και για τα γραπτά μηνύματα που ανταλλάσσουμε μέσω κινητών τηλεφώνων, ο Schonberger στρέφει τα βέλη του κυρίως εναντίον του Διαδικτύου, στο οποίο αφήνουμε πολύ περισσότερα και μακροβιότερα ψηφιακά ίχνη, με πιθανούς παραλήπτες εκατομμύρια άλλους χρήστες. Ο Αμερικανός επιστήμονας εκτιμά μάλιστα πως το φαινόμενο είναι πρωτόγνωρο στην ανθρώπινη ιστορία, και το αποδίδει σε τέσσερις παράγοντες: στην ψηφιοποίηση, τη φθηνή φύλαξη των δεδομένων, την εύκολη ανάκτησή τους και τη γρήγορη πρόσβαση από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη.

Από την άλλη πλευρά όμως, αυτά τα χαρακτηριστικά είναι που κάνουν το Διαδίκτυο μια «ηλεκτρονική κιβωτό» στην οποία θα μπορούσε να αποθηκευτεί το σύνολο της παγκόσμιας γνώσης. Γι’ αυτό και τονίζεται πως ουσιαστικά μόλις αρχίζει η συζήτηση για το ποιες πληροφορίες και για πόσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να «θυμάται» το Ιντερνετ. «Δεν θα θέλαμε, για παράδειγμα, να μπορούμε να βρούμε στο Ιντερνετ όλους τους ισολογισμούς μιας πολυεθνικής εταιρείας;» αντιτείνει ο Brewster Kahle, ιδρυτής του ιδρύματος Internet Archive το οποίο επιχειρεί να αρχειοθετήσει ένα μεγάλο τμήμα των ιστοσελίδων που κυκλοφορούν στον παγκόσμιο ιστό.

Βέβαια, ακόμη και οι επικριτές του Schonberger αναγνωρίζουν πως αυτή η «αιώνια μνήμη» συχνά έχει δυσάρεστα παρεπόμενα όπως στην περίπτωση της Stacy Snyder, μιας 25χρονης καθηγήτριας που απορρίφθηκε από το κολέγιο στο οποίο εργαζόταν υπό δοκιμή, επειδή μία φωτογραφία της στο MySpace υπαινισσόταν ροπή προς τον αλκοολισμό. Και τέτοια παραδείγματα τείνουν να γενικευθούν καθώς, για παράδειγμα, έρευνα στη Βρετανία έδειξε πως το 62% των εργοδοτών ελέγχει το Facebook, το MySpace και άλλα ανάλογα site, πριν λάβει την τελική απόφαση για την πρόσληψη ενός υποψηφίου υπαλλήλου ή στελέχους.

Ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών των «παρενεργειών» είναι πως οι πληροφορίες χρησιμοποιήθηκαν έξω από το πλαίσιο στο οποίο παράχθηκαν - εκεί δηλαδή όπου η χρήση του Ιντερνετ καθιστά δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ της δημόσιας και της ιδιωτικής σφαίρας. Και ο Schonberger λέει πως η λύση θα προέλθει πάλι από την τεχνολογία, με εφαρμογές αυτοκαταστροφής των δεδομένων που θα λειτουργούν παρόμοια με το TigerText: «αν υπηρεσίες όπως το Facebook μας ρωτούν πότε θέλουμε να λήξουν τα δεδομένα που αναρτούμε, τότε θα μας υπενθυμίζουν πως η αξία των προσωπικών μας δεδομένων δεν είναι αιώνια», γράφει χαρακτηριστικά.

Η καταστροφή του «κλειδιού»

Οπως όλα δείχνουν, η πρόταση του κοινωνιολόγου δρος Schonberger δεν είναι ανέφικτη από τεχνολογικής πλευράς. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Washington εργάζονται πάνω στο πρόγραμμα Vanish, το οποίο έχει στόχο να αποτελέσει μία ψηφιακή πλατφόρμα που θα δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες της να διακινούν στο Ιντερνετ δεδομένα τα οποία καταστρέφονται αυτόματα με την πάροδο του χρόνου. Πιο συγκεκριμένα, το Vanish δημιουργεί για κάθε τέτοιο αρχείο ένα «κλειδί» το οποίο είναι απαραίτητο για την αποκρυπτογράφησή του. Το «κλειδί» αυτό όμως ξεκινά να… φθείρεται από τη στιγμή που ο χρήστης αποστείλει το αρχείο: η πλατφόρμα το διαιρεί σε δεκάδες τμήματα, τα οποία αποθηκεύει σε τυχαίους υπολογιστές δικτύων που ανταλλάσσουν μουσική ή βίντεο. Ετσι, καθώς μερικοί από τους υπολογιστές βγαίνουν από το δίκτυο, το «κλειδί» καθίσταται προοδευτικά άχρηστο.

Το Vanish είναι μάλιστα λογισμικό ανοικτού κώδικα, το οποίο είναι συμβατό με το Firefox, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αυτοκαταστροφή e-mail, αναρτήσεων στο Facebook ή μηνυμάτων σε υπηρεσίες chat ώστε να μην μπορούν να ανακτηθούν από τον αποστολέα και τον παραλήπτη ή τους διαχειριστές της συγκεκριμένης ιντερνετικής υπηρεσίας. Ετσι, οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Washington υποστηρίζουν πως είναι πιο αποτελεσματικό από τη διαγραφή των αρχείων -αφού κάποιες ιστοσελίδες κρατούν αντίγραφα για απεριόριστο χρόνο στους server τους- ή την απλή κρυπτογράφηση.

Tου Κωστα Δεληγιαννη

Πηγή:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_03/04/2010_396450