Μήπως είναι αλλεργία;

Τα ειδικά τεστ και σε ποιες περιπτώσεις συνιστώνται

Από την Έλενα Κιουρκτσή

Οι αλλεργίες και τα βασανιστικά συμπτώματα που τις συνοδεύουν ούτε ηλικίες «κοιτούν» αλλά ούτε και εποχές. Ετσι, αυτούς τους μήνες, κάποιοι από εμάς μπορεί να εμφανίσουμε συμπτώματα αλλεργικής ρινοεπιπεφυκίτιδας και άσθματος εφόσον είμαστε ευαισθητοποιημένοι στη γύρη φυτών που ανθίζουν τη συγκεκριμένη περίοδο. Επιπλέον, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης -παρότι είναι ολοετή αλλεργιογόνα- τα πρώτα χρόνια της αλλεργίας πιθανόν να μας ενοχλούν μόνο εποχικά, δηλαδή το φθινόπωρο και τώρα την άνοιξη.

Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αλλεργικών εκδηλώσεων, υπάρχουν τα αλλεργικά τεστ, που στοχεύουν στη διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων και στην ταυτοποίηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, ώστε να προταθεί η ειδική θεραπεία, εξηγεί ο κ. Δημήτρης Καλογερομήτρος, αν. καθηγητής Αλλεργιολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών, διευθυντής Αλλεργιολογικής Μονάδας Π.Γ.Ν. «Αττικόν».

Τα αλλεργιογόνα για τα οποία ελεγχόμαστε είναι εκείνα που προκαλούν αναπνευστικές αλλεργίες, όπως η γύρη, οι μύκητες, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και τα επιθήλια των ζώων, τα τροφικά αλλεργιογόνα, τα δηλητήρια των υμενόπτερων, κάποια -και όχι όλα- τα φάρμακα, το φυσικό λάστιχο (latex) και τα αλλεργιογόνα που προκαλούν δερματίτιδες εξ επαφής (π.χ. μέταλλα όπως το νικέλιο και άλλες χημικές ουσίες). Δυνητικά, τα αλλεργικά τεστ μπορούν να γίνουν σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στα μικρά παιδιά, αφού το δέρμα τους μπορεί να είναι λιγότερο αντιδραστικό συγκριτικά με του ενηλίκου. Επειδή όμως τα αλλεργικά νοσήματα και τα αλλεργιογόνα διαφέρουν από ηλικία σε ηλικία, τα παιδιά θα πρέπει να υποβάλλονται σε αλλεργιολογικό έλεγχο μόνο όταν χρειάζεται και στην κατάλληλη ηλικία, για να μην οδηγούμαστε σε υπερβολές.

Για παράδειγμα, δεν έχει νόημα να υποβάλλουμε ένα βρέφος σε δερματικές δοκιμασίες νυγμού με εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, αφού γνωρίζουμε ότι σε αυτή την ηλικία δεν μπορεί να έχει ένα παιδί αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα, γιατί τα συμπτώματά του οφείλονται συνήθως σε ιώσεις. Είναι απαραίτητο όμως να γίνει αλλεργιολογική διερεύνηση ακόμη και τους πρώτους μήνες της ζωής σε ένα παιδί που παρουσιάζει τροφική αλλεργία στο γάλα.

Προσοχή, πάντως, διότι τα αλλεργικά τεστ συνιστούν μόνο ένα από τα εργαλεία του γιατρού για τη διάγνωση των αλλεργιών και δεν αποτελούν πανάκεια, ούτε μπορούν να αντικαταστήσουν το ιστορικό και την κλινική εξέταση.

Διότι υπάρχει περίπτωση οι αλλεργικές δοκιμασίες να προκύψουν αρνητικές αλλά το άτομο να πάσχει από κάποια αλλεργία, όπως και το αντίθετο, τονίζει ο ειδικός.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το ότι δεν έχει αξία να γίνουν σε άτομα χωρίς ιστορικό αλλεργικών νοσημάτων, γιατί μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση και να οδηγήσουν σε λάθος χειρισμούς.

Συμπτώματα προς διερεύνηση

Δερματικά: κνίδωση / αγγειοοίδημα (εξάνθημα σαν αυτό που εμφανίζεται έπειτα από επαφή με τσουκνίδα), γενικευμένος κνησμός, ατοπική δερματίτιδα (βρεφικό έκζεμα), δερματίτιδα εξ επαφής κ.ά.
Αναπνευστικά: κνησμός σε μύτη και μάτια, καταρροή και δακρύρροια, πταρμοί, ρινική συμφόρηση, ξηρός βήχας, συριγμός, δύσπνοια κ.ά.
Συστηματική αναφυλαξία (οξεία αλλεργική αντίδραση) έπειτα από τσίμπημα εντόμων, τροφή, φάρμακα, άσκηση ή άγνωστο αίτιο.
Σε κάθε περίπτωση, είναι χρήσιμο να τονιστεί ότι, επειδή συχνά ονομάζουμε «αλλεργικά» τα συμπτώματα που παρουσιάζουμε χωρίς πραγματικά να είναι, θα πρέπει η σύσταση για αλλεργικά τεστ να γίνεται μόνο από τον γιατρό.

Πηγή: Περιοδικό «K»

http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_wommirror_1_27/04/2010_334689

Ο «εφιάλτης» της άνοιξης

Στην Ελλάδα οι σημαντικότεροι αλλεργιογόνοι παράγοντες είναι γύρεις και κυρίως: το ζιζάνιο «παριετάρια» ή περδικάκι, η γύρη της ελιάς,των αγρωστωδών (αγριοσιτηρά), του κυπαρισσιού, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης κ.ά.

Μια εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού των ανθρώ­πων που εμφανίζουν αλ­λεργικά συμπτώματα, πα­ρατηρούν οι επιστήμονες, ιδιαίτερα στις δυτικές κοινωνίες. Μάλιστα, η αύξηση σε ορισμένες αλλεργικές παθή­σεις έχει τετραπλασιασθεί τα τελευταία 20 - 30 χρόνια. Οι ειδικοί, παρατηρώντας αυτή την εντυπωσιακή αλλαγή έψαξαν να βρουν τις αιτίες. Οφείλεται σε αλλαγή του γενε­τικού υποστρώματος (γονιδίων) ή σε αλλα­γές του περιβάλλοντος;

Πράγματι, οι αλλεργίες έχουν ισχυρή κλη­ρονομικότητα. Όταν η μητέρα είναι αλλερ­γική το παιδί της διατρέχει 30-40% πιθα­νότητα να εμφανίσει κάποια αλλεργική νόσο, κυρίως έκζεμα ή αλλεργία του ανα­πνευστικού (αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα ή και άσθμα), ενώ η αντίστοιχη πιθανότητα όταν ο πατέρας είναι αλλεργικός είναι λίγο μικρότερη 20-30%. Όταν και οι δύο γονείς είναι αλλεργικοί, η πιθανότητα αυτή εκτο­ξεύεται στο 60-70%. Ωστόσο, οι ειδικοί τονίζουν ότι η κληρονομικότητα δεν είναι αυτή που καθορίζει αποκλειστικά την εκ­δήλωση ή μη μιας αλλεργίας.

Τελευταίες μελέτες αναφέρουν ότι μία από τις αιτίες του φαινομένου είναι η κλι­ματική αλλαγή. Χαρακτηριστικά, στο συνέ­δριο της Αμερικανικής Ακαδημίας Αλλερ-γιολογίας που έλαβε χώρα τον περασμένο μήνα στη Νέα Ορλεάνη, ομάδα ερευνητών από το πανεπιστήμιο της Γένοβας ανακοί­νωσε εντυπωσιακά δεδομένα που αφορούν σημαντική αύξηση στη διάρκεια της επο­χής της γυρεοφορίας ορισμένων φυτών αλλά και στην ευαισθησία των κατοίκων της περιοχής που μελέτησαν στα συγκε­κριμένα αλλεργιογόνα. Μάλιστα, οι ειδικοί τόνισαν ότι ακόμα και αν ένας άνθρωπος είχε ήπιες αντιδράσεις σε ένα αλλεργιογόνο, η επιμήκυνση της διάρκειας της εποχής γυρεοφορίας ενδεχομένως θα επιδεινώσει τα συμπτώματα του. Ταυτόχρονα, οι αλλερ­γίες πυροδοτούνται και από νέα εισαγόμε­να είδη φυτών τα οποία καλλιεργούμε για καλλωπιστικούς λόγους και τροποποιούν την χλωρίδα της κάθε περιοχής. Χαράκτηριστικό παράδειγμα είναι ορισμένες ποικι­λίες κυπαρισσιών. Ειδικοί που ερεύνησαν το θέμα κατέγραψαν αύξηση στις αλλερ­γίες του αναπνευστικού σε περιοχές όπου καλλιεργούνται αυτά τα φυτά.

Από την άλλη, ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, δεν έρχεται σε επαφή πια με μικρόβια και βακτήρια, με αποτέλεσμα το «αμυντι­κό» (ανοσοποιητικό) του σύστημα να μην εκπαιδεύεται καλά στην αναγνώριση των πραγματικά βλαβερών εξωγενών παραγό­ντων και κατά συνέπεια να αντιδρά με με­γαλύτερη συχνότητα και ένταση σε αλλεργιογόνους παράγοντες.

Παλιότερες μελέ­τες σε Ευρώπη και Αμερική επιβεβαιώνουν αυτή τη θεωρία καθώς έδειξαν ότι παιδιά που μεγάλωσαν σε αγροτικές οικογένειες και τα οποία ήταν σε επαφή με μικρόβια και λοιμώξεις, εμφάνιζαν μικρότερα ποσο­στά άσθματος και αλλεργιών. Η επιστημο­νική αυτή εξήγηση γνωστή και σαν θεωρία της υγιεινής «hygiene hypothesis» δεν υιοθετείται από το σύνολο της επιστημονι­κής κοινότητας, ωστόσο αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία της αλματώδους αύξησης των αλλεργικών νοσημάτων. Αν συνυπολογίσουμε ότι οι σύγχρονες μη­τέρες δεν θηλάζουν τα παιδιά τους όσο στο παρελθόν (ο θηλασμός θεωρείται ότι προ­στατεύει από τις αλλεργίες), ότι η σύσταση των τροφών που καταναλώνουμε έχει δια­φοροποιηθεί και ότι διαμένουμε σε σπίτια που δεν αερίζονται επαρκώς, τότε αντιλαμ­βανόμαστε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι αλλεργικός στον σύγχρονο τρόπο ζωής.

Στην Ελλάδα οι σημαντικότεροι αλλεργιογόνοι παράγοντες είναι γύρεις και κυρίως: το ζιζάνιο «παριετάρια» ή περδικάκι, η γύρη της ελιάς, των αγρωστωδών (αγριο-σιτηρά), του κυπαρισσιού, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης κ.ά.

Όταν αυτές οι ουσίες εισέλθουν στον οργανισμό πυροδοτούν την εμφάνιση συμπτωμάτων με βαρύτητα που ποικίλει από ήπια παροδικά έως σοβαρά και επίμονα που επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα των αλλεργικών ατό­μων.

Tips

Πριν επισκεφθείτε μία περιοχή, μάθετε ποια φυτά ανθίζουν εκεί. Προτιμήστε παραθαλάσσιες περι­οχές και όχι μέρη με λίμνες και ποτάμια.

Αφήστε την τύχη του κήπου σας σε κάποι­ον άλλο. Αποφύγετε την ενασχόληση με τα φυτά, ακόμα και το αθώο μάζεμα του Μάη.

Μην απλώνετε τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα από τις 9 έως τις 12 το μεση­μέρι (αυξημένες συ­γκεντρώσεις γύρης), όταν υπάρχει άπνοια και πολύ ζέστη.

Το τζόκιν και η άσκη­ση στην ύπαιθρο θα πρέπει να ανασταλλεί για ορισμένο χρο­νικό διάστημα κυρί­ως την περίοδο της άνοιξης. Επιλέξτε τον «ασφαλή» χώρο ενός γυμναστηρίου.

Φοράτε γυαλιά ηλίου, κράνος και μάσκα (οδηγοί μο­τοσικλετών) για να προστατευθείτε από τη γύρη. Επίσης, οδη­γείτε με κλειστά πα­ράθυρα.

Κάνετε συχνό καθα­ρισμό του κλιματι­στικού σας. Αν είναι απαραίτητο αλλάξτε και τα φίλτρα αέρα.

Αποφύγετε τις εναλ­λαγές θερμοκρασιών και τα έντονα αρώμα­τα διότι πυροδοτούν τα συμπτώματα των αλλεργιών.

Πηγή:

IN VITRO / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010

Αλλεργίες

Συνεργάστηκε ο Δρ Μιχάλης Μακρής

Επιμελητής Α' Αλλεργιολογικής Μονάδας

Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών

ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Αλλεργική ρινίτιδα

Χαρακτηρίζεται από φτάρνισμα, μπούκωμα, καταρροή και φαγούρα από την μύτη και ενίοτε συνοδεύεται από έντονη φαγούρα και δακρύρροια από τα μάτια. Η εποχική ρινίτιδα εμφανίζεται κυρίως την άνοιξη λόγω συγκεκριμένων αλλεργιογόνων που υπάρχουν σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στον αέρα. Τα οφθαλμικά συμπτώματα συνυπάρχουν στο 70% των ατόμων με αλλεργική ρινίτιδα. Μελέτες καταδεικνύουν ότι εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν κληρονομικό ιστορικό αλλεργιών.

Εκτός από την εποχική αλλεργική ρινίτιδα, υπάρχει και η χρόνια μορφή, για την οποία ευθύνονται κυρίως τα ακάρεα της σκόνης και τα επιθήλια των κατοικίδιων ζώων. Οι ειδικοί συστήνουν την προφυλακτική αγωγή, τουλάχιστον 15 ημέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας, με αντισταμινική αγωγή και ρινικά στεροειδή. Οριστική λύση μπορεί να δοθεί στους κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς με τα εμβόλια για την αλλεργία ή ανοσοθεραπεία.

Αλλεργικό άσθμα

Εκδηλώνεται ξαφνικά, με δύσπνοια, βήχα, συριγμό και παράταση της εκπνοής του αέρα. Ο ασθενής αισθάνεται βάρος στο στήθος του και δεν μπορεί να αναπνεύσει. Πολλές φορές βήχει όταν γελάει και φωνάζει. Το αλλεργικό άσθμα είναι συχνότερο σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών. Πολλές φορές η πρώτη εκδήλωση του άσθματος είναι μια κρίση βρογχόσπασμου στον ασθενή ενώ αθλείται σε εξωτερικό χώρο την άνοιξη και αγνοεί ότι είναι αλλεργικός.

Ταυτόχρονα, υπολογίζεται ότι 4 στους 10 ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα θα εμφανίσουν και άσθμα. Το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 90% (9 στους 10) αν είναι καπνιστές. Η θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως εισπνεόμενα σκευάσματα και φάρμακα από το στόμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ανοσοθεραπεία μπορεί να αποτρέψει την εξέλιξη του άσθματος σε σοβαρότερες μορφές όταν χορηγηθεί σε πρώιμα στάδια του.

Αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Φαγούρα, πρήξιμο και ερυθρότητα, είναι τα τρία βασικότερα συμπτώματα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας που στην πλειονότητα των περιπτώσεων προκαλείται από τη γύρη ορισμένων δέντρων. Η ανακούφιση των συμπτωμάτων έρχεται είτε με κρύες κομπρέσες και τεχνητά δάκρυα ενώ η θεραπεία βασίζεται σε κολλύρια ή από του στόματος αντισταμινικά ή κολλύρια με κορτικοστεροειδή κ.ά. Ωστόσο, οι οφθαλμίατροι τονίζουν ότι η καλύτερη αντιμετώπιση της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι η πρόληψη της.

Αναφυλαξία

Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη αλλεργική αντίδραση. Ο ασθενής, όταν έλθει σε επαφή με το αλλεργιογόνο, εμφανίζει αναπνευστική δυσχέρεια, ο λάρυγγας του πρήζεται, έχει βρογχόσπασμο στους πνεύμονες, εμφανίζει δερματικά εξανθήματα ακόμα και αγγειακή κατάρρευση. Η μεταφορά του στο νοσοκομείο πρέπει να είναι άμεση ώστε να χορηγηθεί αδρεναλίνη στα σοβαρά επεισόδια, εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά καθώς και ενδοφλέβια θεραπεία με αντισταμινικά και κορτικοστεροειδή.

Πρώτες Βοήθειες

Για αναφυλαξία

Η αναφυλαξία είναι μια σοβαρή, επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση, καθώς ορισμένες φορές μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Για τον λόγο αυτό, τα άτομα που έχουν ιστορικό αναφυλαξίας, θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να είναι εξοπλισμένα με τα φάρμακα άμεσης αντιμετώπισης.

Για να αντιμετωπιστεί σωστά ένα επεισόδιο αναφυλαξίας θα πρέπει ο ασθενής να αναγνωρίσει τα πρώτα συμπτώματα (διάχυτη ερυθρότητα, φαγούρα στις παλάμες και τα πέλματα, βρόγχος φωνής κ.ά.).

Με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων θα πρέπει να πάρει όσο το δυνατό πιο γρήγορα τα φάρμακα.

Το πρώτο φάρμακο που πρέπει να λάβει είναι η ενέσιμη αδρεναλίνη μέσω της συσκευής αυτοενιόμενης χορήγησης, στη συνέχεια αν έχει συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως βήχα και συριγμό, θα πρέπει να λάβει ένα εισπνεόμενο βρογχοδιασταλτικό και ακολούθως τα αντιϊσταμινικά και την κορτιζόνη (από το στόμα).

Στη συνέχεια, ανάλογα τη βαρύτητα του επεισοδίου, ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου για εκτίμηση και περαιτέρω αγωγή όπου απαιτείται.

Για κρίση άσθματος

Κάθε ασθενής με άσθμα μπορεί να εμφανίσει οποτεδήποτε και οπουδήποτε μια οξεία κρίση άσθματος, η οποία χαρακτηρίζεται από βήχα, σφίξιμο στο στήθος, συριγμό και δυσκολία στην αναπνοή. Τα αίτια μιας οξείας κρίσης άσθματος είναι η έκθεση σε αλλεργιογόνο, σε ερεθιστικούς παράγοντες ή σε μια ιογενή λοίμωξη. Η ταχεία έναρξη της θεραπείας είναι το σημαντικότερο μέτρο της επιτυχούς αντιμετώπισης.

Αν το αίτιο της οξείας ασθματικής κρίσης είναι η εισπνοή αλλεργιογόνου ή ερεθιστικής ουσίας θα πρέπει ο ασθενής να απομακρύνεται από τον υπεύθυνο παράγοντα και να κάνει χρήση των ταχείας δράσης β2-διεγερτών (2 εισπνοές και αν τα συμπτώματα δε βελτιωθούν μπορεί να επαναλάβει την ίδια δόση, δηλαδή 2 εισπνοές κάθε 20 λεπτά για 1 ώρα, δηλαδή 3 φορές).

Αν δεν παρουσιάσει βελτίωση, θα πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο για περαιτέρω θεραπεία. Αν παρουσιάσει βελτίωση, θα πρέπει να ενημερώσει τον θεράποντα ιατρό για το επεισόδιο, γιατί μπορεί να χρειαστεί να γίνουν αλλαγές στη θεραπεία λαμβάνει.

Γράφει η Βίκυ Καρατζαφέρη

Συνεργάστηκαν :

Αικατερίνη Συρίγου,

Μ.D., Ρh.D. Αλλεργιολόγος,

Διευ­θύντρια Αλλεργιολογικου Τμήματος

ΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»

και

η Ζωή Δεμέστιχα,

Αλλεργιολόγος

Πηγή:

IN VITRO / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010