Κοινωνική έκρηξη μετά το οικονομικό κραχ

Αποψη:

Κοινωνική έκρηξη μετά το οικονομικό κραχ

Οι τρεις θάνατοι της περασμένης Τετάρτης δικαιολογημένα επισκίασαν την πολιτική διάσταση της γιγαντιαίας διαδήλωσης. Η κοινή γνώμη πάγωσε, γεγονός που αντικειμενικά διευκόλυνε στο επίπεδο των πολιτικών εντυπώσεων την ευρισκόμενη υπό πίεση κυβέρνηση. Οι κουκουλοφόροι και οι εμπρησμοί τους, όμως, δεν μπορούν για πολύ να επικαλύπτουν την κοινωνική δυναμική.

Οσο η «θεραπεία» της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ θα μεταλλάσσεται από πληροφορία σε βίωμα, τόσο η κοινωνική οργή θα πολλαπλασιάζεται. Κάθε κοινωνία μπορεί να αντέξει περικοπές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, δεν πρόκειται για περιορισμό της κατανάλωσης και κοινωνικών παροχών. Πρόκειται για ένα τσουνάμι, το οποίο ουσιαστικά καταστρέφει τις θεμελιώδεις σταθερές του βίου εκατομμυρίων Ελλήνων, την απασχόληση, το εισόδημα και τη σύνταξη.

Κατά πάσα πιθανότητα, η «θεραπεία» θα εγκλωβίσει την οικονομία στον φαύλο κύκλο μιας ανατροφοδοτούμενης ύφεσης. Οσο θα μικραίνει η πίτα, τόσο θα πρέπει να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα. Για πρώτη φορά απειλείται η επιβίωση των μεσοστρωμάτων και κατ’ επέκταση η αναπαραγωγή της υφιστάμενης κοινωνικής δομής. Μία τέτοιου μεγέθους ανατροπή αναπόφευκτα προκαλεί αντίστοιχης οξύτητας κοινωνικές αντιδράσεις.

Η εναλλαγή ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. στην εξουσία δεν μπορεί να εκτονώσει πια τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Η πολιτική απαξίωση και των δύο κομμάτων έκλεισε την παραδοσιακή αυτή βαλβίδα ασφαλείας. Η ανικανότητα του πολιτικού συστήματος να ενσωματώσει τη διάχυτη οργή δεν αφήνει διέξοδο. Ούτε ο χώρος της Αριστεράς μπορεί να εκφράσει και να καθοδηγήσει τις αντιδράσεις όσων εξωθούνται από την κρίση στο κοινωνικό περιθώριο. Με άλλα λόγια, έχουν αχρηστευθεί οι μηχανισμοί διοχέτευσης, εκλογίκευσης και αφομοίωσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Ο πρωθυπουργός έχει οχυρωθεί πίσω από το δίλημμα «μέτρα ή χρεοκοπία». Στην πραγματικότητα πρόκειται για εκβιασμό, αφού επιδέχεται μόνο μία απάντηση. Με την τακτική του αυτή, όμως, επαναφέρει το ερώτημα: ποιος ευθύνεται που η Ελλάδα έφθασε σε αυτό το σημείο.

Ο Γιώργος Παπανδρέου προσπαθεί να πείσει ότι ήταν αναπόφευκτο η Ελλάδα να βρεθεί στο σημερινό δίλημμα. Εμφανίζει τον εαυτό του σαν κάποιον που προσπάθησε να αποτρέψει το μοιραίο, αλλά δεν τα κατάφερε, επειδή ήταν αδύνατον να τα καταφέρει. Στην πραγματικότητα, όμως, διέπραξε αλλεπάλληλα χονδροειδή λάθη, τα οποία, αντί να απενεργοποιήσουν τη δημοσιονομική βόμβα που κληρονόμησε, προκάλεσαν την έκρηξή της.

Μέχρι πρότινος, η κοινωνία δυσφορούσε, αλλά έδειχνε ανοχή. Το κλίμα άρχισε να αλλάζει όταν ανακοινώθηκε το περιεχόμενο της «θεραπείας». Για τρίτη φορά μέσα σε επτά μήνες, οι πρωθυπουργικές διαβεβαιώσεις ότι δεν θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα αποδείχθηκαν ό,τι και οι προεκλογικές υποσχέσεις του: επιταγές χωρίς αντίκρισμα. Αντιθέτως, επιβεβαιώθηκε ότι κατά πάσα πιθανότητα η αλυσίδα των μέτρων έχει κι άλλους κρίκους.

Η νέα διάψευση έδωσε τη χαριστική βολή στην τραυματισμένη πολιτική αξιοπιστία του Γιώργου Παπανδρέου. Από την άλλη πλευρά, λειτουργεί υπέρ του η πολιτική απαξίωση της Ν.Δ. λόγω των «αμαρτιών» της κυβέρνησης Καραμανλή. Η ανυπαρξία θεσμικής εναλλακτικής λύσης στο πρόβλημα της διακυβέρνησης, όμως, δεν μπορεί για πολύ να ανασχέσει την κοινωνική δυναμική. Οσο πιο πολύ, μάλιστα, την καθυστερήσει, τόσο πιο εκρηκτική θα είναι η εκδήλωσή της. Το οικονομικο-κοινωνικό κραχ αναπόφευκτα δημιουργεί τις συνθήκες, όχι μόνο για πολιτική απονομιμοποίηση της κυβέρνησης, αλλά και για κοινωνική έκρηξη.

Η εξέγερση με ιδεολογική αναφορά και καλούς τρόπους, που αρκετοί ακόμα ονειρεύονται, είναι φαντασίωση. Από το 1968 και το 1973 έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι της Ιστορίας. Εάν δεν υπάρξει θεσμική διέξοδος, η κοινωνική αντίδραση δεν θα διοχετευθεί σε παραδοσιακές συνδικαλιστικές μορφές, όπως οι απεργιακές κινητοποιήσεις. Πιθανότατα, λόγω της απόγνωσης, θα προσλάβει τη μορφή τυφλής χαοτικής κοινωνικής ανάφλεξης.

Σε μία τέτοια περίπτωση, η αναπόφευκτη κατάλυση της δημόσιας τάξης θα αναδείξει παράπλευρα φαινόμενα, όπως η έξαρση των λεηλασιών και της εγκληματικότητας. Η Αθήνα (και όχι μόνο) έχει μετεξελιχθεί σε πολυσύνθετο μητροπολιτικό κέντρο, εντός του οποίου υπάρχουν σχεδόν απροσπέλαστα επίπεδα, όπου φυτοζωεί ένα τεράστιο πλήθος νομιμοποιηθέντων και παρανόμων μεταναστών. Οταν η ασφάλεια των πολιτών απειληθεί και ο κοινωνικός πυρετός πέσει, η κοινωνία θα αναζητήσει «σιδερένιο χέρι» να την κυβερνήσει, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τις δημοκρατικές ευαισθησίες της.

Του Σταυρου Λυγερου

Πηγή:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_09/05/2010_400402