ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Χθες στην Βουλή των Ελλήνων έγινε πανηγυρική συνεδρίαση για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με αφορμή το γεγονός αυτό ανέσυρα από το αρχείο μου ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε, παραμονές του δημοψηφίσματος για το Σχέδιο Ανάν, στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ» της 24^ης Απριλίου 2004 και αναφερόταν  στα βιβλία που γράφηκαν για την πολιτική κατάσταση πριν και μετά την  τουρκική εισβολή του ’74 και  φυσικά είχαν εκδοθεί μέχρι τότε από διάφορους εκδοτικούς οίκους.

Θα χαρώ αν κάποιοι φίλοι θελήσουν να συμπληρώσουν με σχόλια τους την βιβλιογραφία αυτή μέχρι τις μέρες μας.

kgrek

ΚΥΠΡΙΑΚΟ: Ένας  χρήσιμος οδηγός βιβλίων που γράφτηκαν για την πολιτική κατάσταση πριν και μετά την εισβολή του ‘74

Ξεφυλλίζοντας την ιστορία

Το Κυπριακό ζήτημα αναδύεται αυτή την εποχή στα «τηλεοπτικά» παράθυρα και τις ανταποκρίσεις από τις διεθνείς συναντήσεις, ενώ σήμερα ο κυπριακός λαός καταθέτει τη δική του ετυμηγορία στο σχέδιο Ανάν. Πολλές είναι οι σελίδες των βιβλίων που έχουν εκδοθεί και αναφέρονται στο μείζον αυτό θέμα.

Το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμέ­νο στη Κύπρο. Άρθρα και ρεπορτάζ στις εφημερίδες συζητήσεις στην τη­λεόραση. Όμως το κυπριακό ζήτημα εξετάζεται και στις σελίδες των βιβλίων. Και είναι τα βιβλία στα οποία, περισσότερο ίσως από οπουδήποτε άλ­λου, μπορεί ο αναγνώστης να πληροφορηθεί ολόπλευρα για το θέμα, τη σημασία και την ιστορία του και να διαμορφώσει τη δική του άποψη. Τα βιβλία αυτά αναφέρονται τόσο στην περίοδο πριν από την εισβολή των Τούρκων όσο και μετά από αυ­τή, στην κατάσταση που διαμορφώθη­κε και στις πολιτικές της προεκτάσεις.

 

Όμως πέρα από τα πολιτικά και ιστορικά βιβλία, υπάρχουν και μυθιστορήματα τα οποία με το δικό τους, και πιθανόν αμεσότερο τρόπο, ταξιδεύουν τον αναγνώστη στη ζωή των ανθρώπων στο νησί της Αφροδίτης.

«Τουρκικός λαβύρινθος»

Την ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων έχει την ευκαιρία να μελε­τήσει ο αναγνώστης στο βιβλίο του Γιώργου Τεωργή με τίτλο «Η πρώτη μακροχρόνια Ελληνοτουρκική Διέ­νεξη», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη».

Το βιβλίο αναφέρεται στις προκα­ταλήψεις, στις διπλωματικές αντιπα­ραθέσεις και τις διάφορες αφορμές που δημιούργησαν τα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και σε κά­ποιες περιπτώσεις κατέληξαν σε έ­νοπλες αντιπαραθέσεις.   Η μελέτη δίνει τη δυνατότητα να εντάξει κάποιος το Κυπριακό στο ευρύτερο πεδίο των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Ξεχω­ριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το βιβλίο «Ο Τουρκικός Λαβύρινθος - Ο Ατατουρκ και το νέο Ισλάμ» («Καστανιώτης») του Τζέιμς Πέτιφερ. Ο συγγραφέας που είναι ειδικός με­λετητής των προβλημάτων της πε­ριοχής, αναπτύσσει στο βιβλίο τις α­πόψεις του για τους δεσμούς της γείτονος  με την Ευρώπη, τη δημογρα­φική έκρηξη, το κουρδικό ζήτημα και την άνοδο των ισλαμιστών.

Επίκαιρο και ενημερωμένο για τις πρόσφατες εξελίξεις είναι το βιβλίο του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου με τίτλο «Η αρπα­γή της Κύπρου» («Λιβάνης»). Πρό­κειται για την πρώ­τη ολοκληρωμένη μελέτη για τις  θεσμικές, στρατιωτικές, ψυχολογικές, κοινωνιολογικές και διεθνοπολιτικές πτυχές του σχε­δίου Ανάν.

Από την άλλη πλευρά, στις συνθήκες κάτω από τις οποίες άρχι­σαν να δημιουργούνται τα κόμματα στην Κύπρο αναφέρεται το βιβλίο της Σουλας Ζαβού με τίτλο «Τα πο­λιτικά κόμματα της Κύπρου στον 20ό αιώνα» («Καστανιώτης»), στο οποίο πα­ρουσιάζεται η ίδρυση και η λειτουργία των κομμάτων, τα πρόσωπα που πρω­ταγωνίστησαν, η φιλοσοφία τους και ο ρόλος τους στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της εποχής τους. Στο βιβλίο υπάρχουν μαρτυρίες από πο­λιτικούς και αποκαλυπτικές συνε­ντεύξεις.

Κίσιντζερ και Αττίλας

Από πολιτική πλευρά εξετάζεται το Κυπριακό στο βιβλίο των Κώστα Βενιζέλου, Μιχάλη Ιγνατίου με τίτλο «Τα μυστικά αρχεία του Κίσιντζερ» («Λιβάνης»). Το βιβλίο είναι βασισμένο σε έγ­γραφα του Λευκού Οίκου, του Συμ­βουλίου Εθνικής Ασφαλείας και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τα οποία βρίσκο­νται στο προσωπικό αρχείο του τότε υπουργού Εξωτερικών Χένρι Κίσιντζερ και του τότε υφυπουργού Εξω­τερικών Τζόζεφ Σίσκο.

Την αμερικανική πολιτική στο Κυ­πριακό εξετάζει και το βιβλίο του Σω­τήρη Ριζά με τίτλο «Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η δικτατορία των συνταγμα­ταρχών και το Κυπριακό ζήτημα 1967-1974» («Πατάκης»).

Οι διεθνείς παράμετροι της τουρκικής εισβολής εξετάζονται στο βιβλίο

του Δημήτρη Αναλις «Κύπρος, επι­χείρηση "Αττίλας"» («Λιβάνης»), το οποίο αναφέρεται στις δυνάμεις που στήριξαν την επέμβαση της 20ής Ιου­λίου 1974.

Στην κατηγορία της ιστορικής μαρ­τυρίας βρίσκεται το βιβλίο «Διαταγή: Εκτελέστε τους αιχμαλώτους!» («Κα­στανιώτης») του κουρδικής καταγωγής δημοσιογράφου Ρόνι Αλάσορ, το ο­ποίο μεταφέρει το κλίμα των τραγι­κών εκείνων ημερών όπως το είδαν οι πρωταγωνιστές της «άλλης πλευράς». Επώνυμες μαρτυρίες Κούρδων και Τούρκων στρατιωτών, που κλήθηκαν να γίνουν σφαγείς και να υπηρετή­σουν τα επεκτατικά σχέδια της Αγκύρας.

Επίσης, από κάθε πλευρά συ­γκλονιστικό είναι το βιβλίο του Γάλ­λου ελληνιστή Ζακ Λακαριέρ με τίτ­λο «Λευκωσία- Νεκρή Ζώνη» («Ολκός») το οποίο αποτελεί ένα συνδυασμό φω­τογραφικού οδοιπορικού με κείμενα, σε αυτό που ο συγγραφέας αποκαλεί «σύγχρονη Πομπηία».

Τέλος, ένα α­πό τα βιβλία που κυκλοφόρησαν πρό­σφατα είναι το «10 παρεμβάσεις για το Κυπριακό, Μία κατάθεση για τον Ελληνισμό» («Ελληνικά Γράμματα») του Γεράσιμου Αρσένη, το οποίο περι­λαμβάνει δέκα ομιλίες του από ίο 1994 ως το 2003, λίγο πριν από τις πρό­σφατες εξελίξεις της συμφωνίας της Νέας Υόρκης και των συνομιλιών στη Λουκέρνη.

Σαν μυθιστόρημα

Τη μορφή ιστορικού χρονικού έ­χει το μυθιστόρημα του Γιώργου Χα­ριτωνίδη με τίτλο «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια» («Κέδρος») στο οποίο ιστορική αφετηρία είναι το 1972 στη Λάρνακα. Ο συγγραφέας – αφηγητής  κατατάσσεται στην κυπριακή Εθνοφρουρά, για να υπηρετήσει πι στρατιωτική του θητεία.

Η ημέρα της απόλυσης του δυο χρό­νια αργότερα συμπίπτει με την ει­σβολή των τουρκικών στρατευμάτων τον Ιούλιο του 1974.

Στον πόλεμο που ακολουθεί συλ­λαμβάνεται και φυλακίζεται πρώτα στις φυλακές των Αδάνων και έπει­τα σε εκείνες της Αμάσειας.

Στην Κύπρο όμως διαδραματίζονται και τα μυθιστορήματα της Κυπρίας συγ­γραφέως Αγγελικής Νικολαϊδου -Σμυρλή.

Το μυθιστόρημα της με τίτλο «Η επιστροφή του Αγαπήνορα» («Κέ­δρος») διαδραματίζεται στην Πάφο το 1988 και μέσα από τη δράση του κεντρικού ήρωα, ο αναγνώστης μπο­ρεί να παρακολουθήσει τα γεγονό­τα που οδήγησαν στα σημερινά α­διέξοδα.

Από την άλλη μεριά, στο έργο της με τίτλο «Γαλάτειας και Πυγμαλίωνος» παρακολουθώντας την πορεία μίας οικογένειας στην Πάφο, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με τις σημαντικό­τερες στιγμές της κυπριακής ιστο­ρίας.

Τέλος ευρύτερης πολιτιστικής ση­μασίας είναι το επίτομο Λεξικό της Κυπριακής Διαλέκτου (Ερμηνευτικό - Ετυμολογικό - Προφοράς - Ορθής Γραφής), το οποίο έχει επιμεληθεί η Ρόη Παπαγγέλου και κυκλοφορεί α­πό τις εκδόσεις «Ιωλκός» με τίτλο «Το Κυπριακό Ιδίωμα». Το λεξικό αριθμεί 1.456 σελίδες και διερμηνεύει τα λήμματα στην ελλη­νική και αγγλική γλώσσα.

Ελπίδα Πασαμιχάλη