Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΣΤΟ ΣΙΓΡΙ ΛΕΣΒΟΥ

Δεινοθήρια, τεράστια γομφοθήρια, φοβεροί μαχαιρόδοντες, ψηλόλαιμες, αλλά και κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις, τριδάκτυλα ιππάρια, γαζέλες με ποικιλόμορφα κέρατα, περίεργα χαλικοθήρια, τριχωτοί ρινόκεροι, νά­νοι ιπποπόταμοι, ζώα που κυριαρ­χούσαν πριν από 23.000.000 χρόνια επιστρέφουν σήμερα στο προσκήνιο και διεκδικούν όχι τον πλανήτη, αλ­λά την προσοχή μας! Δεν πρόκειται για ταινία επιστημονικής φαντασίας, αλλά για πραγματικότητα. Μια αλη­θινή ιστορία από τα βάθη των αιώ­νων εκτυλίσσεται στο Μουσείο Φυ­σικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, στο Σίγρι.

Εκεί, οι τυχεροί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν μονα­δικά απολιθώματα θηλαστικών του Αιγαίου, που ήλθαν στο φως από ανασκαφές, σε μια σπουδαία έκθεση (έως τις 30 Αυγούστου) με τίτ­λο «Απολιθώματα στο Αιγαίο - Βιοποικιλότητα θηλαστικών: Από το δεινοθήριο της Λέσβου στον άν­θρωπο των Πετραλώνων». Η έκθεση υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Μουσείο Παλαιοντολογίας του Τμή­ματος Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.

Το μακρινό παρελθόν

Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται πε­ρισσότερα από 40 εντυπωσιακά απολιθώματα θηλαστικών ζώων που έχουν ζήσει στην ευρύτερη περιο­χή του Αιγαίου κατά τον Καινοζωικό αιώνα. Οι επισκέπτες ταξιδεύουν στο μακρινό παρελθόν και γνωρί­ζουν από κοντά, μέσω απολιθωμά­των, φωτογραφικού υλικού και ανα­παραστάσεων, και πολλά άλλα ζώα, που έζησαν στα τροπικά και υποτρο­πικά δάση, τις ξηρές σαβάνες ή τις παγωμένες τούνδρες, που αντιπρο­σωπεύουν οικοσυστήματα τα οποία διαδοχικά κυριάρχησαν στην ανα­τολική Μεσόγειο στη διάρκεια των τελευταίων 23.000.000 ετών. Παράλ­ληλα, γίνεται ειδική αναφορά στα πρωτεύοντα θηλαστικά, βασισμένη στα παλαιοντολογικά ευρήματα του βορειοελλαδικού χώρου.

Πρόκειται για μια γνωριμία με την τεράστια ποικιλία των ζώων που έζησαν στην περιοχή του Αιγαίου από την εποχή του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου μέχρι την εξά­πλωση του ανθρώπου, που αντιπρο­σωπεύεται από το κρανίο του αν­θρώπου των Πετραλώνων, το οποίο ανακαλύφθηκε στα μέσα του 20ού αιώνα στη Χαλκιδική και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα παγκο­σμίως.

Με περίπου 5.000 είδη, τα θηλαστικά αντιπρο­σωπεύουν σήμερα ένα μικρό μόνο τμήμα της βιοποικιλότητας, ωστόσο παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στις βιοκοινωνίες ολόκληρου του Καινοζωικού αιώνα. Δηλαδή του αιώνα που ξεκίνησε πριν από 65.000.000 χρόνια, μετά την εξαφάνιση πολλών πρωτόγονων μορφών ζωής (πχ. δεινοσαύρων). Τα θηλαστικά θεωρούνται η πιο εξελιγμένη μορφή ζωής, αφού εμφανίστη­καν τελευταία στον γεωλογικό χρόνο. Έδειξαν μεγάλη ποικιλομορφία και εξάπλωση σε όλα τα περιβάλλοντα, τόσο τα ηπειρωτικά όσο και τα θαλάσσια. Η σημαντικότητα τους οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε έναν κύριο λόγο: είναι η ομάδα ζώων που περιλαμβάνει και τον άνθρωπο. Έτσι, οι έρευνες για την προέλευση και εξέλιξη των θηλαστικών μπορούν να οδηγήσουν στη γνώ­ση της δικής μας προέλευσης και στη συνειδη­τοποίηση της θέσης μας στο ζωικό βασίλειο.

Ο ελλαδικός χώρος είναι πολύ πλούσιος σε απολιθώματα θηλαστικών. Από την αρχαιότητα ακόμη, περίερ­γα οστά άγνωστων ζώων τραβούσαν την προσοχή των κατοίκων της περιοχής του Αιγαίου. Η ύπαρξη τους έδωσε το έναυ­σμα για τη γένεση πληθώρας μύθων για γίγα­ντες και αμαζόνες, για τέρατα και μεγαλόσω­μους ήρωες. Πολλοί από τους πρωταγωνιστές της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας ήταν δη­μιουργήματα της φαντασίας των αρχαίων λα­ών της ανατολικής Μεσογείου, στην προσπά­θεια τους να εξηγήσουν την παρουσία τερά­στιων οστών μέσα στα πετρώματα. Όσον αφο­ρά τον ρόλο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, ο διευθυντής του, αναπληρωτής καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Νικόλαος Ζούρος, μας δηλώνει: «Στο Σίγρι της Λέσβου βρίσκεται ένα από τα μοναδικότερα μνημεία της φύσης σε παγκόσμια κλίμακα, το απολιθωμένο δάσος. Δημιουργήθηκε πριν από περίπου 20 εκατομμύ­ρια χρόνια, την περίοδο του Κάτω Μειόκαινου, όταν ηφαιστειακά υλικά κάλυψαν και απολίθω­σαν το ζωντανό δάσος που κάλυπτε τότε τη δυτική Λέσβο. Το απολιθωμένο δάσος Λέσβου ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης, με προστατευόμενη περιοχή έκτασης 150.000 στρεμμάτων. Χάρη στην ίδρυση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέ­σβου το 1994, μεγάλο μέρος του σπάνιου αυτού φυσικού μνημείου είναι σήμερα επισκέψιμο.

Το μουσείο αποτελεί μοχλό πολιτιστικής, οι­κονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της περι­οχής, καθώς στις εγκαταστάσεις του πραγμα­τοποιούνται κάθε χρόνο διεθνή επιστημονικά συνέδρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, διαλέξεις και προβολές. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην υλοποίηση εκπαιδευτικών προ­γραμμάτων και τη δημιουργία υλικού για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Πηγή:

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ»

28.5.2011