του ΚΥΡ
Η τοξική φούσκα της ανισότητας
Της Μαριας Kατσουνακη
Πώς θα είναι η Ελλάδα ύστερα από δύο χρόνια; Δεν υπάρχει περιθώριο ούτε για ονειροπολήσεις ούτε για υποθέσεις. Ούτε για εφιαλτικά σενάρια ούτε για προσδοκίες. Θα χρειαστεί να γίνει ταχύτατα η αποδόμηση του πάσχοντος συστήματος και να επαναδομηθεί σε άλλες βάσεις για να διαφανεί η προοπτική ενός βιώσιμου χρέους. Το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο όλοι ευαγγελίζονται είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθεί αν δεν αφαιρεθεί ή έστω συρρικνωθεί η υπέρμετρα διογκωμένη, τοξική, φούσκα. Δημοσιονομική, κοινωνική, ευρύτερα οικονομική, πολιτική. Και επειδή οι συμπεριφορές δεν αλλάζουν με εντολές, δεν θεραπεύονται ούτε με παρακλήσεις αλλά ούτε και με απαξιωτικά νεύματα ή ύβρεις. Μόνο η χρονοβόρα μεν, αλλά αποτελεσματική διαδικασία της συνειδητοποίησης, ότι η ανάπτυξη ήταν ανισόρροπη και πατούσε σε μια φούσκα, μπορεί να βοηθήσει.
Η ελληνική φούσκα έχει γίνει αντικείμενο πολλών αναλύσεων και αφηγήσεων. Μας περιέχει, μας περικλείει, μας καθορίζει. Τροφοδοτεί τον θυμό και την αγανάκτησή μας, εντείνει την κοινωνική αδικία και την εξ αυτής προκύπτουσα κοινωνική ανισότητα.
Η φούσκα εκτόξευσε την κατανάλωση χωρίς παραγωγικό αποτέλεσμα. Ο πλούτος αυξανόταν κυρίως από τη διαπλοκή, την άνομη συναλλαγή, τις λεηλασίες ταμείων, την αφειδώλευτη παροχή προνομίων σε ορισμένους εργαζόμενους και συντεχνίες, την άνιση κατανομή των βαρών, την εισφοροδιαφυγή, τη φοροκλοπή. Αγαθά που δεν κατακτήθηκαν με μόχθο αλλά με... μοχθηρία. Φούσκα στην Υγεία, φούσκα στο Δημόσιο, φούσκα στα ΜΜΕ, στη Δικαιοσύνη, στον κατασκευαστικό τομέα, στα δημόσια έργα, στους εξοπλισμούς, στην εκπαίδευση, φούσκα παντού.
Και επειδή η φούσκα είναι κατά βάση πολιτικό πρόβλημα, αντιμετωπίζεται κυρίως με πολιτικές αποφάσεις. Μόνο που οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται πλέον σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες και υπονομεύονται από το γεγονός της μη δίκαιης κατανομής βαρών. Εάν το κράτος συνεχίσει να μην ασχολείται με τους «διασυνδεμένους» έχοντες και να τιμωρεί διαρκώς τους χαμηλόμισθους και συνταξιούχους, δεν μειώσει τις δαπάνες του, δεν εξορθολογίσει τη λειτουργία του εάν, εν ολίγοις, δεν έρθει σε ρήξη με τον ίδιο του τον εαυτό, κανένα χρέος δεν θα μπορέσει να γίνει βιώσιμο.
«Επιασαν τόπο οι θυσίες του ελληνικού λαού», «τα σκληρά μέτρα είναι το εισιτήριο της χώρας για ελάφρυνση από το δημόσιο χρέος», είπε χθες το απόγευμα ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος στη συνέντευξη Τύπου. Τόσο το χάδι στον «ελληνικό λαό» όσο και η ερμηνεία για τα «σκληρά μέτρα» παραμένουν πολιτικοί χειρισμοί περασμένων εποχών και, κυρίως, ήπιων κρίσεων και ελαφρών αναταράξεων. Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν πολιτικό λόγο αυτοκριτικό, σαφή, ενωτικό, που να στηρίζει, να εμψυχώνει, να συμπορεύεται. Αλλιώς, ηχεί σαν απόρροια της ίδιας φούσκας από την οποία πρέπει να απαλλαγούμε.
Κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει με ακρίβεια πόσο θα μας επηρεάσει η κρίση, πόσο θα πλήξει ακόμα την κοινωνία. Για να μετακινηθεί όμως ψυχικά μια ολόκληρη χώρα από το καθεστώς της, έστω και πλασματικής, ασφάλειας σε εκείνο της ελεγχόμενης πτώχευσης, να αλλάξει συνήθειες και να συνεχίσει τη ζωή της σε νέες βάσεις, δεν χρειάζεται οδηγίες διαβίωσης και συνταγές. Εχει ανάγκη από ορατές ανατροπές προς το δικαιότερο.
«Δεν είναι η απόλυτη φτώχεια το πρόβλημα των κοινωνιών μας. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, δεν έχουμε ανάγκη από μεγαλύτερο πλούτο αλλά από μεγαλύτερη ισότητα», λέει ο Ρίτσαρντ Γουίλκινσον, Βρετανός καθηγητής πανεπιστημίου και επιδημιολόγος που ερεύνησε τη σχέση ανάμεσα στην ανισότητα και τα κοινωνικά προβλήματα σε περισσότερες από είκοσι χώρες – ανάμεσά τους και την Ελλάδα. Η μελέτη του, που κυκλοφόρησε το 2009, είχε θεωρηθεί ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της χρονιάς. Σε συνέντευξή του («Ελευθεροτυπία» 2/5/2009) ο Ρ. Γουίλκινσον υποστήριζε πως «η ισότητα πρέπει να προκύψει ως ελεύθερη επιλογή». «Πρέπει οι πολίτες να κατανοήσουν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η κοινωνική ισότητα, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα ζωής σε όλο το εύρος της κοινωνικής κλίμακας. Είναι θέμα δημόσιας παιδείας». Τα οφέλη; Πολλά: καλύτερη υγεία, σωματική και ψυχική, υψηλότερο προσδόκιμο ζωής, μικρότερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών ουσιών, χαμηλότερα ποσοστά βίας, υψηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις, υψηλότερα ποσοστά κοινωνικής εμπιστοσύνης, μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά.
Η ύφεση μπορεί να οξύνει τις ανισότητες αλλά μπορεί και να τις αμβλύνει. Η οικονομική κρίση του 1930, για παράδειγμα, είχε περιορίσει την ανισότητα στη Βρετανία, γιατί οι τιμές των αγαθών μειώνονταν γρηγορότερα από τους μισθούς οπότε -με πραγματικούς όρους- οι άνθρωποι μπορούσαν να αγοράσουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα.
Στην Ελλάδα του 2011 η ύφεση δεν έφερε καμία μείωση των, βασικών, αγαθών. Αντιθέτως, ορισμένα αυξήθηκαν κιόλας στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Οσο κι αν η σύγκριση ανάμεσα στο 1930 και στο 2011 είναι παρακινδυνευμένη, η διαπίστωση παραμένει: κάποιοι πληρώνουν και κάποιοι (πολλοί ακόμη) αρνούνται να πληρώσουν το τίμημα της κρίσης. Κι αυτή η φούσκα είναι ίσως η πιο τοξική.
(Η γελιογραφία είναι του ΚΥΡ από το βιβλίο
"Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΑΝΑΤΕΛΛΟΝΤΟΣ ΗΛΙΟΥ"
ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΚΑΚΤΟΣ")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου