Οσο περνά ο καιρός, ο ασθενής χάνει την εμπιστοσύνη του στους
άλλους και γίνεται καχύποπτος για τα πάντα. Μειώνεται το ενδιαφέρον του
για κάθε δραστηριότητα, εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ μπορεί να
έχει και ψευδαισθήσεις.
Η πιο βαριά μορφή
άνοιας
με διαστάσεις επιδημίας
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο γνωστή και η πιο διαδεδομένη μορφή άνοιας. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι το 10% των ανθρώπων που είναι πάνω από 70 ετών πάσχουν από την ασθένεια, ενώ το ποσοστό στην Ελλάδα είναι πιο χαμηλό και υπολογίζεται στο 6%.
Αιτία της νόσου είναι η καταστροφή των νευρώνων και η σταδιακή μείωση των νευρώνων του εγκεφάλου. Οι νευρώνες δεν είναι τίποτα άλλο από τις λειτουργικές δομές που βρίσκονται στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνοι για την οργάνωση της μνήμης.
Οι απόψεις για το πώς ακριβώς ενεργοποιείται ο μηχανισμός που καταστρέφει τους νευρώνες διίστανται. Συχνά οι επιστήμονες δεν μπορούν να καταλάβουν πώς προκαλείται η ασθένεια σε κάποιους ανθρώπους. Για κάποιες περιπτώσεις που η νόσος εμφανίζεται σε σχετικά μικρή ηλικία είναι πιθανό να ευθύνονται και κληρονομικοί παράγοντες. Σε γενικές γραμμές, πάντως, η επίδραση της κληρονομικότητας δεν έχει αποδειχθεί ακόμα.
Σε αρκετούς ανθρώπους κάποια επαναλαμβανόμενα κενά στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τα οποία είναι γενικά φυσιολογικά σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, αποτελούν ένα από τα πρώτα στάδια της ασθένειας. Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να διαρκέσει ένα με δύο χρόνια και συνήθως γίνεται αντιληπτό μόνο από τους πολύ κοντινούς ανθρώπους του ασθενούς.
Η εξέλιξη της ασθένειας διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, σε κάποιο στάδιο θα εμφανιστούν και άλλα συμπτώματα. Κάποια από αυτά είναι η δυσκολία αναγνώρισης συγγενών και φίλων, καθώς και η αδυναμία να θυμηθεί ονόματα, ημερομηνίες και άλλα απλά πράγματα όπως η διεύθυνση και το τηλέφωνο του.
Οσοι πάσχουν από Αλτσχάιμερ δυσκολεύονται να κυκλοφορήσουν ακόμα και σε πολύ γνώριμες περιοχές και χάνουν συχνά το δρόμο για το σπίτι τους. Επιπλέον, ξεχνούν να φάνε ή να ασχοληθούν με την ατομική τους υγιεινή και στην πορεία χάνουν την ικανότητα να ακολουθούν απλές οδηγίες ή να συγκεντρωθούν για να κάνουν απλά πράγματα.
Οσο περνά ο καιρός, ο ασθενής χάνει την εμπιστοσύνη του στους άλλους και γίνεται καχύποπτος για τα πάντα. Μειώνεται το ενδιαφέρον του για κάθε δραστηριότητα, εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης ενώ μπορεί να έχει και ψευδαισθήσεις.
Είναι πολύ σημαντικό, πάντως, όταν γίνει αντιληπτό από το περιβάλλον του ασθενούς ότι κάτι δεν πάει καλά, να δει έναν ειδικευμένο γιατρό ο οποίος θα δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές για να καθυστερήσει όσο το δυνατό περισσότερο η εξέλιξη της νόσου.
Ενας από τους πιο ενδεδειγμένους τρόπους για την πρόληψη της ασθένειας είναι η σωστή διατροφή. Αν και δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις ότι κάποιες συγκεκριμένες τροφές βοηθούν αποκλειστικά τους πάσχοντες από Αλτσχάιμερ, είναι καταγεγραμμένο ότι η λειτουργία της μνήμης ενισχύεται σημαντικά με τη σωστή διατροφή.
Η πιο θαυματουργή τροφή για τη μνήμη είναι τα ψάρια που είναι πλούσια σε λιπαρά Ω3, όπως είναι το σκουμπρί, ο σολομός και ο τόνος. Ενα από αυτά τα λιπαρά είναι και το DHA, το οποίο βοηθά πολύ στη λειτουργία των νευρώνων.
Πολλές έρευνες έχουν δείξει, επίσης, ότι στη διατροφή μας θα πρέπει να υπάρχουν τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνη Ε όπως είναι το λάδι, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το φιστικοβούτυρο, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το αβοκάντο και ο ηλιόσπορος. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η βιταμίνη Ε είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό που βοηθά στην προστασία των νευροκυττάρων και των νευρώνων.
Ερευνες έχουν δείξει επίσης ότι η κατανάλωση κόκκινου κρασιού σε μέτριες ποσότητες μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της ασθένειας.
Τέλος, πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι τα διάφορα είδη μούρων μπορούν να αποτρέψουν την επιδείνωση της λειτουργίας της μνήμης που έρχεται με το γήρας.
Ενας από τους πιο ενδεδειγμένους τρόπους για την πρόληψη της ασθένειας είναι η σωστή διατροφή. Η πιο θαυματουργή τροφή για τη μνήμη είναι τα ψάρια που είναι πλούσια σε λιπαρά Ω3, όπως είναι το σκουμπρί, ο σολομός και ο τόνος.
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=24306&subid=2&pubid=63714030
Για πρόληψη ή συντήρηση της νόσου
ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ
Μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ εμφανίζουν όσοι διατηρούν τον εγκέφαλό τους σε εγρήγορση. Οι ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης καθυστερούν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, την εμφάνισή της νόσου και βελτιώνουν τις γνωστικές ικανότητες των ασθενών με ήπια συμπτώματα.
Ο εγκέφαλος σε εγρήγορση με σταυρόλεξα και σουντόκου
Τα σταυρόλεξα και τα σουντόκου αποτελούν τις πιο δημοφιλείς ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης. Η ανάγνωση εφημερίδων, οι επισκέψεις σε μουσεία, η ακρόαση ραδιοφώνου και άλλες δραστηριότητες που γυμνάζουν το μυαλό μπορούν, επίσης, να συμβάλουν στην πρόληψη ή τη συντήρηση της νόσου σε πρώιμο στάδιο.
Η γνωστική νευροψυχολόγος Ολγα Λυμπεροπούλου, η οποία είναι γενική γραμματέας της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, προτείνει μερικές ενδεδειγμένες ασκήσεις: Οταν ο ασθενής είναι ξεκούραστος, δώστε του μια λίστα από λέξεις, όπως «εφημερίδα», «απόδημος Ελληνισμός», «ανακύκλωση», «πολιτισμός», «διακύμανση», «μεσίτης» και ζητήστε του να γράψει σε μερικές γραμμές τι σημαίνει καθεμία από αυτές. Επίσης, δώστε του άλλη λίστα λέξεων, όπως «λουλούδι», «τζάκι», «καταιγίδα», «αγγελία», «βιβλιάριο», «Αίγυπτος», «χειμώνας» και ζητήστε του να γράψει τουλάχιστον 6 λέξεις που του έρχονται συνειρμικά στο μυαλό με το άκουσμα καθεμίας από τις λέξεις της λίστας. Τέλος, βάλτε τον να συμπληρώσει προτάσεις γράφοντας κάτι που ισχύει πάντα για καθεμία, όπως «Οι ελέφαντες πάντα…», «Τα τυριά πάντα…», «Οι βαπτίσεις πάντα…», «Ενα έτος πάντα…», «Τα ρολόγια πάντα…», «Η γυμναστική πάντα…» κ.ο.κ.
Οι οικογένειες ατόμων με Αλτσχάιμερ τα οποία δεν μπορούν να μετακινηθούν λόγω της βαρύτητας της νόσου ή επειδή αντιμετωπίζουν συνοδά προβλήματα μπορούν να απευθυνθούν στο πρόγραμμα «Φροντίδα στο σπίτι».
Φροντίδα στο σπίτι ή
ανάθεση σε μονάδα…
Είναι κατανοητό ότι, λόγω των στενών δεσμών της οικογένειας στη χώρα μας και της αίσθησης υποχρέωσης προς τους γονείς μας, δεν είναι εύκολη η απόφαση ανάθεσης της φροντίδας τους σε εξειδικευμένες μονάδες. Εντούτοις, για κάποιους από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, η φροντίδα στο σπίτι δεν είναι η βέλτιστη επιλογή.
Στο δίλημμα «αμειβόμενος φροντιστής στο σπίτι ή εξειδικευμένη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων» δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση. Κάθε περιστατικό κρίνεται διαφορετικά και σε αυτό συμβάλλουν η ύπαρξη δικτύου συγγενών και φίλων, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και οι ρυθμοί ζωής της οικογένειας, καθώς και η κατάσταση της υγείας του ηλικιωμένου.
Η φροντίδα ενός ασθενούς με άνοια είναι περίπλοκη, 24ωρη και πρέπει να παρέχεται από εξειδικευμένο προσωπικό. Οι διαταραχές στη συμπεριφορά και οι αλλαγές στην προσωπικότητα κυριαρχούν και, χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση (φαρμακευτική αλλά και ψυχοκοινωνική), η επιδείνωση της ψυχικής αλλά και σωματικής υγείας του ασθενούς και του οικογενειακού φροντιστή είναι περισσότερο από βεβαία.
«Oσο τα συμπτώματα επιδεινώνονται, συχνά, ο οικιακός ή
οικογενειακός φροντιστής καταλήγει να είναι σωματικά και ψυχολογικά
εξαντλημένος, αφού η πλειονότητα των ασθενών με άνοια εμφανίζει σοβαρές
διαταραχές» λέει ο Κ. Προύσκας.
1 Για τη φροντίδα σε οικιακό περιβάλλον, χρειάζεται ένας αμειβόμενος φροντιστής κατ’ οίκον σε πλήρες ωράριο και ένας αντικαταστάτης αυτού υπό μερική απασχόληση για την περίπτωση που ο κύριος φροντιστής χρειαστεί να λείψει. Η φροντίδα στο σπίτι πρέπει να διέπεται από κάποιες αρχές και ο φροντιστής χρειάζεται να είναι καλά καταρτισμένος ώστε να μπορεί να παρέχει επαρκή και ποιοτική φροντίδα.
Το μοντέλο αυτό φαίνεται να δουλεύει καλά στα αρχικά στάδια της άνοιας. Ομως όσο τα συμπτώματα επιδεινώνονται, συχνά, ο οικιακός ή οικογενειακός φροντιστής καταλήγει να είναι σωματικά και ψυχολογικά εξαντλημένος, αφού η πλειονότητα των ασθενών με άνοια εμφανίζει σοβαρές διαταραχές ύπνου, αλλαγές στην προσωπικότητα και επιδείνωση των διαταραχών της συμπεριφοράς. Καθώς, λοιπόν, η ασθένεια εξελίσσεται, τα προβλήματα γιγαντώνονται και οι φροντιστές αντιμετωπίζουν δυσκολίες τόσο στην κίνηση, βάδιση του ασθενούς όσο και στην κατάποση του φαγητού. Παράλληλα, εγκαταλείπεται κάθε είδους προσπάθεια κινητοποίησης και κοινωνικοποίησης των ασθενών.
Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, όσο επιδεινώνεται ή εξέλιξη της υγείας ενός ηλικιωμένου με άνοια τόσο να εντείνονται οι προσπάθειες για ποιοτική φροντίδα, κοινωνικοποίηση και πρόληψη. Η αντιμετώπιση διαταραχών στην πρόσληψη τροφής αποτελεί μια συνεχή πρόκληση και το ρίσκο που υποσιτισμού και αβιταμίνωσης γίνεται διαρκώς και πιο πραγματικό. Επίσης, η προσπάθεια να διατηρήσουμε την κινητικότητα του ασθενούς ενθαρρύνοντάς τον να περπατήσει γίνεται όλο και πιο δύσκολη και χωρίς εξειδικευμένη επίβλεψη διατρέχει πάντα τον κίνδυνο πτώσης και επώδυνων καταγμάτων.
Τέλος, λόγω της αδυναμίας του ασθενούς να παραπονεθεί για σωματικές ενοχλήσεις, είναι πολύ δύσκολο να διαγνώσουμε άλλες ασθένειες που μπορεί να συνυπάρχουν ή να εμφανιστούν ξαφνικά, όπως λοιμώξεις του αναπνευστικού και οξέα κοιλιακά. Στα παραπάνω, πρέπει να προσθέσουμε και τον οικονομικό παράγοντα. Το κόστος πληρωμής του επίσημου φροντιστή και το μειωμένο εισόδημα του φροντιστή-μέλους της οικογένειας, το κόστος της κατοικίας σε ενοίκιο που καταβάλλεται ή σε χαμένο ενοίκιο, τα έξοδα συντήρησης του σπιτιού, το φαγητό, η ιατρική παρακολούθηση και τα φάρμακα είναι μερικές μόνο από τις κρυφές δαπάνες-επακόλουθα της φροντίδας στο σπίτι.
2 Η φροντίδα σε εξειδικευμένη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων είναι η μόνη εναλλακτική της φροντίδας στο σπίτι. Οι μονάδες που είναι εξειδικευμένες στη φροντίδα και ενδυνάμωση ανθρώπων με άνοια είναι ικανές να προσφέρουν ποιοτική φροντίδα στον ηλικιωμένο και έχουν κάθε λόγο να προσπαθούν για το βέλτιστο αποτέλεσμα, αφού, ως χώροι παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, δραστηριοποιούνται σε μια ανταγωνιστική αγορά στην οποία το σημαντικότερο όπλο τους είναι η φήμη τους. Επιπλέον, όμως, τελούν υπό τη συνεχή παρακολούθηση των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους και, κυρίως, των ίδιων των οικογενειών των ασθενών.
Πολλά από τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην κατ’ οίκον παροχή φροντίδας αντιμετωπίζονται με επιτυχία στις εξειδικευμένες μονάδες. Οι επαγγελματίες υγείας εργάζονται σε εναλλασσόμενες βάρδιες, καθιστώντας τον κίνδυνο σωματικής εξάντλησης λιγότερο πιθανό. Οι φροντιστές είναι εκπαιδευμένοι να παρέχουν ατομική περιποίηση και υγιεινή και να αναλαμβάνουν τη σίτιση του ασθενούς. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές που βρίσκονται καθημερινά στη μονάδα μπορούν και αναγνωρίζουν άμεσα τις ιατρικές και νοσηλευτικές ανάγκες όπως αυτές προκύπτουν. Εξειδικευμένοι φυσικοθεραπευτές παρέχουν εξατομικευμένα προγράμματα που βοηθούν στη διατήρηση της κινητικότητας και της μϋικής δύναμης.
Επιπλέον, τα προγράμματα δραστηριοτήτων που παρέχονται είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό πλαίσιο βοηθούν να κρατούνται οι ασθενείς δραστήριοι και σε εγρήγορση. Είναι πλέον καθολικά αποδεκτό ότι οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις καθυστερούν την εξέλιξη της άνοιας και βοηθούν στην επιτυχή διαχείριση των προβλημάτων που προκύπτουν από τις αλλαγές στην προσωπικότητα και τις διαταραχές στη συμπεριφορά
Συνοψίζοντας, η παροχή καλής ποιότητας εξατομικευμένης φροντίδας μπορεί να γίνει τόσο στο σπίτι όσο και σε μονάδες φροντίδας υψηλού επιπέδου. Για τους περισσότερους ασθενείς και τις οικογένειές τους η ανάθεση της φροντίδας σε μια εξειδικευμένη μονάδα είναι η καταλληλότερη επιλογή.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ειδικά όταν η επιλογή αυτή δεν είναι διαθέσιμη, η κατ΄ οίκον φροντίδα, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, μπορεί να είναι μια βιώσιμη λύση αλλά όχι και η ιδανική τόσο για τους ασθενείς όσο και για το υποστηρικτικό τους πλαίσιο.
Παρέμβαση του Κωστή Προύσκα
PhD, Ψυχολόγου – δρος Γεροντολογίας
(prouskas@aktios.gr)
Πηγές:
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ"
troktiko.eu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου