Ένωση μίας ταχύτητας και ίσων όρων

γράφει η Βασιλική Βορροπούλου , Διεθνολόγος - University of Pireaus

Οι περίοδοι κρίσης είναι σχεδόν πάντοτε μια ευκαιρία για αλλαγή. Οικονομική, πολιτική, στρατιωτική, πολιτιστική, θρησκευτική κρίση. Διαφορετικά είδη κρίσης που όμως ασκούν το ίδιο μεγάλη επιρροή όχι μόνο εντός μιας χώρας, αλλά εν γένει στις διεθνείς σχέσεις. Μια κρίση μας βάζει σε σκέψεις. Σκέψεις για το πως δημιουργήθηκαν τα υφιστάμενα προβλήματα, για τα πιθανά αίτια, για τα λάθη και τις παραλείψεις. Έτσι, μπαίνουμε σε μια φάση περισυλλογής, κατά την οποία προσπαθούμε να κατανοήσουμε την κρίση και να την αντιμετωπίσουμε τελικά. Μέσα από την κρίση βγαίνουν στην επιφάνεια οι πραγματικές διαφορές μεταξύ των ατόμων, μεταξύ των κοινωνιών ή και των οικονομιών. Αναδεικνύονται όλες οι ελλείψεις και όλα τα σφάλματα που έχουν γίνει. Είναι στο χέρι μας, όμως, να θέσουμε τα όρια της. Να βάλουμε κάποιες κόκκινες γραμμές ως προς το που θα φτάσει και να αποφύγουμε όσο το δυνατόν μια ισχυρή και εκτεταμένη σύγκρουση. Σε αυτή την διαχείριση της κρίσης, την κυρίαρχη θέση κατέχει η πολιτική.

Η πολιτική τέχνη θα μας βοηθήσει να συζητήσουμε, να διαβουλευτούμε, να συναινέσουμε και τελικά να  επιτύχουμε μια κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων μας. Δίχως αυτήν, είμαστε καταδικασμένοι σε άλογες και βιαστικές αποφάσεις, που όχι μόνο δεν διαθέτουν καποιον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό, αλλά αντίθετα βλέπουν κοντόφθαλμα τα αποτελέσματα της κρίσης, αποφεύγοντας να την αντιμετωπίσουν στα ίσα και δραστικά. Η πολιτική προσέγγιση,λοιπόν, της εκάστοτε υπό συζήτηση κρίσης είναι απαραίτητη και για την αντιμετώπισή της.

Όσον αφορά την σημερινή-οικονομική κυρίως-κρίση που αντιμετωπίζουμε συνολικά σαν Ευρώπη, η πολιτική αντιμετώπιση της είναι αναγκαία. Όσους οικονομικούς όρους και αν χρησιμοποιήσουμε για να την ερμηνεύσουμε, όσα οικονομικα εργαλεία και αν εφαρμόσουμε, όσα δημοσιονομικά μέτρα και αν επιβάλλουμε, οριστική επίλυση της δεν θα επέλθει. Στα στενα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οικονομική αυτή κρίση πλέον έχει προσλάβει πολιτικό χαρακτήρα. Τα απανωτά δημοσιονομικά σύμφωνα, οι μηχανισμοί στήριξης και τα διάφορα μέτρα λιτότητας είναι απλώς προσωρινά μέτρα, που εφαρμόζονται στα πλαίσια κατανόησης και περιορισμού της κρίσης. Δεν δύνανται να αντιμετωπίσουν την ρίζα του προβλήματος.

Η οικονομική αυτή κρίση κατάφερνει συγχρόνως να διχάσει αλλά και να ενώσει τους Ευρωπαίους. Από την μία, να τους διχάσει με την ανάδειξη σημαντικών διαφορών που υπάρχουν εντός της Ένωσης, και περισσότερο εντός της Ευρωζώνης. Οι διαφορές αυτές είναι κράματα οικονομικού και πολιτικού χαρακτήρα. Οικονομικού χαρακτήρα δεδομένης της αδυναμίας της ελληνικής, της ισπανικής και των λοιπών «μικρών» οικονομιών να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες-βιομηχανικές-ευρωπαϊκές χώρες και της έλλείψεως ενός αποτελεσματικού δημοσιονομικού,φορολογικού και εν γένει οικονομικού πλαισίου λειτουργίας. Αποτέλεσμα αυτής της «μειονεκτικής» θέσης είναι να τονίζονται κάθε φορά και περισσότερο οι εγγενείς αδυναμίες του υφιστάμενου πλαισίου τους σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Οι διαφορές είναι και πολιτικού χαρακτήρα, λόγω της άρνησης των εθνικών κυβερνήσεων να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αναλάβουν το πολιτικό βάρος μια σπουδαίας απόφασης για το μέλλον της ευρωπαικής ένωσης.

Από την άλλη πλευρά, η οικονομική κρίση κατορθώνει να ενώσει τους Ευρωπαίους. Για την αντιμετώπιση της κρίσης, παρατηρείται μια κοινή προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων και βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης ολόκληρης της ευρωζώνης, ανεξαρτήτως από το αν η προσπάθεια αυτή είναι αποτελεσματική ή όχι. Οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι σε συχνότερη και ουσιαστικότερη επικοινωνία και πλέον δεν έχουν και πολλά χαρτια να κρύψουν. Η κρίση έβγαλε στην επιφάνεια όλες τις κρατικές και ενωσιακές δυσλειτουργίες και δεν υπάρχει πια χώρος για πλασματικά νούμερα, για πλασματικές πολιτικές. Οι κυβερνήσεις των ευρωπαικών χωρών φαίνονται πια αποφασισμένες να προωθήσουν περαιτέρω την συνεργασία τους και να ενδυναμώσουν το κοινό τους νόμισμα, τις κοινές τους πολιτικές.

Η κρίση ενδεχομένως να είναι η αναγκαία ώθηση που οι ευρωπαϊστες περίμεναν εδώ και πόσα χρόνια. Η ευκαιρία να προωθηθεί και να οικοδομηθεί η πραγματική ολοκλήρωση της ευρωπαικής ενοποίησης. Το αδιέξοδο στο οποίο μας οδήγει η κρίση, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να την διαχειριστούμε με τα παραδοσιακά οικονομικά εργαλεία, είτε θα μας ανοίξει τον δρόμο για την θεσμική ενοποίηση και –γιατί όχι; -την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης, ή που θα μας επιστρέψει στην προ-ενωσιακή εποχή, όπου οι Ευρωπαικές κοινότητες είχαν περιορισμένο εύρος δραστηριοτήτων και επρόκειτο κυρίως για διακρατικές συνεργασίες.

Το σχέδιο του Ευρωπαικού Συντάγματος μπορεί να απέτυχε πρίν από λίγα χρόνια. Αυτή η απόρριψη όμως της συνταγματικής συνθήκης, δεν συνεπάγεται ότι απέτυχε και το όλο ευρωπαικό εγχείρημα. Απλώς τότε δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή. Δεν είχε ωριμάσει ακόμη η Ευρώπη για να δεχτεί μια τέτοια δομική αλλαγή. Η υιοθέτηση του κοινού νομισματικού συστήματος μέσω της κυκλοφορίας του ευρώ έπρεπε να στηρίζεται εξαρχής στην ύπαρξης μιας ενιαίας οικονομικής πολιτικής. Αναγκαιότητας που παρακάμφθηκε για πολιτικούς λόγους. Η δυσλειτουργία του ευρώ και η αδυναμία του σύγχρονου διακυβερνητικού οικονομικού συστήματος να προλάβει και να αντιμετωπίσει την επιδείνωση ή και την κατάρρευση των εθνικών οικονομιών, αποδεικνύει το πόσο απαραίτητη είναι η οικονομική ενοποίηση των κρατών μελών, μέσω της υιοθέτησης μια ενιαίας οικονομικής και κατ’επέκταση δημοσιονομικής, φορολογικής και ασφαλιστικής πολιτικής, ικανής να διαμορφώσει μια ενιαία ευρωπαική οικονομική δομή. Η υιοθέτηση μιας ενιαίας οικονομικής πολιτικής ισοδυναμεί, όμως, και με εκχώρηση περαιτέρω κυριαρχικών δικαιωμάτων. Μια εκχώρηση που ενέχει μεγάλο πολιτικό κόστος και βάρος για την εκάστοτε κυβέρνηση. Αυτό το πολιτικό κόστος είναι που εμπόδιζε και εμποδίζει ακόμη την περαιτέρω ολοκλήρωση.

Τα δεδομένα αλλάζουν. Καθώς η οικονομική αλληλεξάρτηση και η υπάρξη τεράστιων ελλειμάτων και ενός αντιστοίχως τεράστιου εθνικού χρέους αυξάνονται συνεχώς, καθίσταται αναγκαία η περαιτέρω σύσφιξη των ευρωπαικών δομών. Οι εξελίξεις και οι ανάγκες μας αναγκάζουν να συμφωνήσουμε και να προωθήσουμε μια ευρωπαική όλοκλήρωση, διεκδικώντας μια επί ίσοις όροις μεταχείριση των κρατών μελών. Είναι η ευκαιρία μας να ενώσουμε την Ευρώπη, αντιμετωπίζοντας αυτή την κρίση, μέσω της προώθησης μια κατά βάση ενιαίας ευρωπαϊκής οικονομίας με την παράλληλη, σαφέστατα, ενδυνάμωση και ανάπτυξη των επιμέρους εθνικών οικονομιών.

http://www.politicaldoubts.com/index.php/europe/153-ee-simera.html