Το κρυπτόμενο χρήμα

Ο Καρδινάλιος Ρισελιέ και η επιστροφή καταθέσεων 33 δισ. ευρώ στις τράπεζες

Του Θανάση Κουκάκη

«Το να γνωρίζεις πώς να κρύβεις είναι βασιλικό προσόν» υποστήριζε ο Καρδινάλιος Ρισελιέ, ιδρυτής της γαλλικής δεσποτικής μοναρχίας του 16ου αιώνα. Προσαρμόζοντας τη ρήση του Ρισελιέ, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως η διατήρηση χρημάτων Ελλήνων σε λογαριασμούς του εξωτερικού θα εξακολουθήσει να είναι «βασιλικό προνόμιο». Και αυτό γιατί λίγοι θα κατορθώσουν να διατηρήσουν αυτή την «πολυτέλεια». Ας δούμε το θέμα στις βασικές διαστάσεις του.

Τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν ότι στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2012 το σύνολο των καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σε ελληνικές τράπεζες ήταν 154,3 δισ. ευρώ, δηλαδή 83,5 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2009. Την ίδια στιγμή, από την επεξεργασία των στοιχείων για τα εμβάσματα εξωτερικού της περιόδου Ιανουάριος 2009-Σεπτέμβριος 2012 στην οποία προχώρησε η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ) αποκαλύφθηκαν 3 εκατομμύρια εμβάσματα Ελλήνων σε τράπεζες του εξωτερικού συνολικής αξίας 33 δισ. ευρώ. Πιο απλά, από τα 83,5 δισ. ευρώ των καταθέσεων που εγκατέλειψαν το εγχώριο τραπεζικό σύστημα την περίοδο 2009-2012, εκτός Ελλάδας οδηγήθηκε μόνο περίπου το 40%. 

Το υπόλοιπο 60% των χρημάτων που βγήκαν από τους τραπεζικούς λογαριασμούς, δηλαδή 50,5 δισ. ευρώ, χρήματα που αντιστοιχούν στο 25,5% του ΑΕΠ της Ελλάδας, παρέμειναν εντός της χώρας. Πού πήγαν τα κεφάλαια αυτά; Κάποια οδηγήθηκαν σε τραπεζικές θυρίδες, κάποια αποθησαυρίστηκαν, έγιναν χρυσές λίρες ή μπάρες χρυσού (!) και κάποια βρέθηκαν σε στρώματα, πατάρια και ντουλάπες. Πάντως, αυτές οι περιπτώσεις αφορούν μάλλον τη μειονότητα των πολιτών. Μεγάλο μέρος των 50,5 δισ. ευρώ που βγήκαν από τις τράπεζες και έμειναν στη χώρα δαπανήθηκε είτε για την πληρωμή των υπέρογκων φόρων που επιβλήθηκαν σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις είτε για να αντεπεξέλθουν τα νοικοκυριά στις βασικές ανάγκες. 

Το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιεύσεων αυτών εκτιμάται πως χρησιμοποιήθηκε για την εξυπηρέτηση των αναγκών νοικοκυριών που βρέθηκαν, υπό βίαιες ομολογουμένως συνθήκες, αντιμέτωπα με την ανεργία. Το ποσοστό ανεργίας τον Σεπτέμβριο του 2009 ήταν στο 9,1%. Το σύνολο των απασχολουμένων ήταν 4.577.844 άτομα και οι άνεργοι 456.803. Τον Αύγουστο του 2012 το ποσοστό ανεργίας βρέθηκε στο 25,4%, το σύνολο των απασχολουμένων μειώθηκε σε 3.726.663 άτομα και οι άνεργοι ανήλθαν στα 1.267.595 άτομα. Δηλαδή, βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, στο διάστημα Σεπτέμβριος 2009-Αύγουστος 2012 χάθηκαν 810.792 θέσεις εργασίας. Θα ήταν λάθος να υποστηρίξει κάποιος ότι το σύνολο των χρημάτων που βγήκαν από τις τράπεζες και παρέμειναν στη χώρα κάλυψαν εξ ολοκλήρου τις ανάγκες των ανέργων αυτών (θα σήμαινε πως 810.792 άνεργοι χρησιμοποίησαν 62.284 ευρώ έκαστος), ωστόσο ρεαλιστικοί υπολογισμοί οδηγούν στο συμπέρασμα πως ένα ποσοστό κοντά στο 5%-8% από τα χρήματα αυτά σίγουρα θα κάλυψε τα έξοδα ατόμων που έμειναν χωρίς εργασία. 

Η έγκριτη εφημερίδα «Εστία» αναδημοσίευσε προ ημερών ένα εξαιρετικό άρθρο από το πλούσιο ιστορικό αρχείο της το οποίο έφερε τον τίτλο «Οικονομίαι». Το άρθρο αυτό είχε δημοσιευτεί για πρώτη φορά στην εφημερίδα στις 14 Νοεμβρίου 1932 με αφορμή τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό που ακολούθησε μετά το Κραχ του 1929. Μεταξύ άλλων, στο κείμενο αυτό αναφέρονταν τα εξής: «Αι οικονομίαι – και μόνον αυταί – θα αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη προς το Ελληνικόν Κράτος, θα επαναφέρουν εις κυκλοφορίαν το επιμελώς κρυπτόμενον χρήμα, θα δημιουργήσουν κάποια κίνησιν οικονομικήν». Η επισήμανση που έκανε ο αρθρογράφος της «Εστίας» προ 80 ετών ως προς την κυκλοφορία του επιμελώς κρυπτόμενου χρήματος συνδέεται βέβαια με την ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην οικονομία, αλλά κυρίως με την ίδια τη χρήση των αποταμιεύσεων. 

Το προφανές είναι ότι η παρατεταμένη λιτότητα, η αυξανόμενη ανεργία, η διατήρηση των αυξημένων φόρων, η μεγάλη ακρίβεια και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα πολλούς από τους καταθέτες του εξωτερικού στον επαναπατρισμό μέρους ή του συνόλου των χρημάτων τους, προκειμένου να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες τους. Ετσι, όσοι νοικοκυραίοι έβγαλαν στο εξωτερικό τις αποταμιεύσεις μιας ζωής υπό τον φόβο της δραχμοποίησης και δεν έχουν τη δυνατότητα να αντεπεξέλθουν στις τρέχουσες δυσμενείς συνθήκες (και στις δυσμενέστερες που ακολουθούν) σύντομα θα φέρουν πίσω στην Ελλάδα τα χρήματά τους, όχι για να τα αποταμιεύσουν, αλλά για να τα δαπανήσουν. 

Μόνο λοιπόν οι «βασιλείς», οι έχοντες τη δυνατότητα (το λίπος) να αντέξουν στην τρέχουσα συγκυρία θα κρατήσουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό, επιβεβαιώνοντας έτσι – διά της πλαγίας οδού – τον Καρδινάλιο Ρισελιέ.  

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=486026&h1=true#commentForm