Αρχαίο Θέατρο Θορικού στο Λαύριο

Το αρχαίο θέατρο Θορικού, στο Λαύριο, είναι ίσως το αρχαιότερο σωζόμενο στην Ελλάδα. Χρονολογείται μεταξύ του 525 και του 480 π.κ.χ.

Το κοίλο, με χτιστά λίθινα εδώλια, δεν αποτελεί όπως στα άλλα θέατρα ημικύκλιο, άλλα μισή έλλειψη και έχει στη μια πάροδο ναΐσκο του Διονύσου και στην αντικρινή σύμπλεγμα μικρών δωματίων. Το θέατρο, στην πρώιμη του μορφή, λειτούργησε ήδη από τα τέλη της αρχαϊκής περιόδου. Το κοίλον του θεάτρου δεν έχει το τυπικό ημικυκλικό σχήμα αλλά ελλειψοειδές, ενώ η ορχήστρα, που δεν ήταν κυκλική, ήταν η πιο μεγάλη από τις άλλες ορχήστρες των αρχαίων ελληνικών θεάτρων. Η χωρητικότητα του θεάτρου ήταν γύρω στους 4.000 θεατές.

Ο Άγγλος περιηγητής Christopher Wordsworth (Κρίστοφερ Γουόρντσγουορθ, 1807-1885) περιγράφει :

«Η απόσταση από την Ανάφλυστο, στα δυτικά της χερσονήσου, μέχρι τον Θορικό, στην ανατολική ακτή του ακρωτηρίου, ήταν εξήντα στάδια. Και πράγματι, το άκρο του Σουνίου απέχει σχεδόν την ίδια απόσταση, εξήντα στάδια, από τα δυο αυτά σημεία. Έτσι οι τρεις αυτές κώμες βρίσκονταν στις τρεις γωνίες ενός ισόπλευρου τριγώνου. Διασχίζουμε τώρα τη χώρα και φτάνουμε ως την ανατολική ακτή. Κατευθυνόμαστε προς τον Θορικό, το σημερινό Θερικό. Οι λόφοι είναι κατάσπαρτοι με χαμηλούς κέδρους. Το έδαφος όπου βαδίζουμε είναι στρωμένο με πολυκαιρισμένους σωρούς σκουριάς από το αργυρό μετάλλευμα με το οποίο ήταν κάποτε εμπλουτισμένο το χώμα.»

Η εμφανέστερη φάση του είναι εκείνη του 450, ενώ μια τρίτη, του 425 π.κ.χ., δείχνει πως οι μετασκευές είχαν σημασία. Όπως φαίνεται από τη σημερινή κατάσταση και τα προβλήματά του, ως πρώτο (και ασφαλώς πρωτοπόρο) πλήρωσε φόρο γι’ αυτό.

Επί παραδείγματι, δεν είχε αγωγό αποστράγγισης της σκηνής («εύριπο» όπως είπε ο διευθυντής αναστήλωσης Αθ. Νακάσης στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο). Κατά την αρχαιότητα, ένας κρυφός τοίχος στήριζε αναλημματικό τοίχο του κοίλου. Η ανάγκη στήριξης προέκυψε λόγω ωθήσεων γαιών από την ορθογώνια ορχήστρα, αφού τα νερά δεν απομακρύνονταν αμέσως. Δεύτερος αναλημματικός τοίχος χτίστηκε κατά τη δεκαετία του ’50, για τους ίδιους λόγους.

Η διεύθυνση αναστήλωσης και η Β′ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αττικής αποφάσισαν να λύσουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας λεπτούς μεταλλικούς πασσάλους, που θα είναι αόρατοι, διότι θα «φυτευθούν» στο έδαφος.

Θα έχουν διάμετρο 12 εκατοστών. Θα τοποθετηθούν 38 πάσσαλοι σε μήκος 24 μέτρων και θα φέρουν τα φορτία, ώστε να σταματήσει το πρόβλημα.