Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013

Ο μύθος του Σίσυφου, η πραγματικότητα και το αίνιγμα.


 
Ο μύθος.

Ο Σίσυφος, μυθικός βασιλιάς της Κορίνθου, ήταν ένας πολύ έξυπνος και πονηρός άνθρωπος. Είχε κάνει διάφορα πράγματα που είχαν εξοργίσει τους Θεούς. Επιπλέον όταν ήρθε να τον πάρει ο Θάνατος, κατάφερε όχι μόνο να του ξεφύγει αλλά και να τον φυλακίσει, με αποτέλεσμα να μην πεθαίνει κανείς για μεγάλο διάστημα. Ο Άρης ήρθε και απελευθέρωσε το Θάνατο και παρέδωσε το Σίσυφο στη μοίρα του. Όμως εκείνος, πριν φύγει είχε ζητήσει από τη γυναίκα του να μην του αποδώσει τις απαραίτητες τιμές. Έτσι όταν έφτασε στον κάτω κόσμο, έπεισε τον Άδη να τον αφήσει να επιστρέψει στη ζωή ώστε δήθεν να της παραπονεθεί. Όταν όμως επέστρεψε στη ζωή, αρνήθηκε να γυρίσει στον κάτω κόσμο. Μέχρι που ο Ερμής τον πήγε πάλι στον κάτω κόσμο με το ζόρι.

Δύο φορές λοιπόν κατάφερε ο Σίσυφος με την πονηριά του να κοροϊδέψει τους Θεούς και αρκετές ακόμα να τους δυσαρεστήσει με άλλες πράξεις του. Έτσι, μόλις τελικά έφτασε στον κάτω κόσμο, τον περίμενε μεγάλη τιμωρία. Καταδικάστηκε να κυλάει μια τεράστια στρογγυλή πέτρα μέχρι την κορυφή ενός λόφου και μόλις φτάνει στην κορυφή, η πέτρα να κατρακυλάει πάλι πίσω στη βάση του λόφου αναγκάζοντάς τον να αρχίσει το έργο του από την αρχή. Για πάντα.

Βλέπετε, οι Θεοί πίστευαν ότι αυτή ήταν μια τιμωρία τρομερή. Γιατί ποια τιμωρία μπορεί να είναι χειρότερη από το να αναγκάζεται κάποιος να επιτελεί για πάντα ένα τόσο ανέλπιδο και μάταιο έργο;

Ο Αλμπέρ Καμύ, Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος, έγραψε ένα δοκίμιο το 1942 με τίτλο «Ο μύθος του Σίσυφου». Στο έργο του αυτό, παρουσιάζει τον Σίσυφο ως τον υπέρτατο «παράλογο» ήρωα. Ο Σίσυφος συνειδητοποιεί την τιμωρία του, δεν κάνει μηχανικά την προσπάθειά του. Αλλιώς τι είδους τιμωρία θα ήταν αυτή, αν σε κάθε βήμα του, ο Σίσυφος είχε την ψευδαίσθηση ότι θα καταφέρει να πετύχει το σκοπό του; Αυτός είναι και ο λόγος που ο μύθος είναι τραγικός. Είναι όμως τραγικός μόνο τις στιγμές που ο Σίσυφος, προλετάριος των θεών, αδύναμος και επαναστάτης, συνειδητοποιεί την άθλια κατάστασή του. Αυτό είναι που σκέπτεται καθώς κατεβαίνει από το βουνό για να αρχίσει από την αρχή. Η διαύγειά του, που αποτελεί καταστατικό στοιχείο του βασανισμού του, αποτελεί ταυτόχρονα και το στέμμα της νίκης του. Δεν υπάρχει μοίρα που να μην μπορείς να την υπερβείς με τη βοήθεια της περιφρόνησης. Αυτά μας λέει ο Καμύ.

Η πραγματικότητα.

Πάντα η αγάπη μου για την ελεύθερη κατάδυση, προξενούσε απορία στους δικούς μου ανθρώπους. Μάταια προσπαθούσα να διώξω τους φόβους τους για την ασφάλειά μου. Σχεδόν κάθε φορά που μου έλεγαν πόσο επικίνδυνο είναι αυτό που κάνουμε, ξεκίναγα επιτόπου ταχύρυθμο σεμινάριο φυσιολογίας, υποξίας και μέτρων ασφαλείας. Από το ένα αυτί έμπαιναν, από το άλλο έβγαιναν. Όσο ανέβαιναν οι επιδόσεις μου, τόσο η ανησυχία τους μεγάλωνε. Η ικανότητά μου στο να τους κάνω σεμινάρια επίσης βελτιωνόταν συνεχώς, χωρίς όμως άμεσο θετικό αποτέλεσμα.. Το είχα σχεδόν πάρει απόφαση ότι ποτέ δεν θα καταφέρω να τους πείσω.

Μέχρι που μια μέρα, αυθόρμητα και χωρίς να το πολυσκεφτώ, έκανα το αδιανόητο. Ήταν καταμεσήμερο καλοκαιριού θυμάμαι και έσκαγε ο τζίτζικας. Ήμουν στην αυλή και είχα απλώσει ένα σχοινί ελεύθερης κατάδυσης γύρω από το σπίτι, το μέτραγα και του έβαζα σημάδια σε προκαθορισμένα βάθη. Η μητέρα μου ήρθε έξω να δει τι κάνω. Της εξήγησα τι είναι το σχοινί που μετράω και φυσικά χωρίς να μου προξενήσει καμία έκπληξη, άρχισε πάλι να εκφράζει τις ανησυχίες της. Είχε και πολύ ζέστη και δεν είχα όρεξη ούτε γκρίνιες να ακούσω ούτε σεμινάριο (πάλι) να κάνω. Με το σχοινί στο ένα χέρι και τον μαρκαδόρο στο άλλο, συνεχίζοντας τη δουλειά μου, χωρίς να γυρίσω να την κοιτάξω, της είπα ορθά-κοφτά την χειρότερη ατάκα (για την ελεύθερη κατάδυση) που έχω πει ποτέ σε άνθρωπο: «Άκου μάνα. Η ζωή θέλει και λίγο ρίσκο. Αν δεν την παίξεις και λίγο κορώνα-γράμματα, χάνει το νόημά της». Πρόθεσή μου ήταν να την κάνω να σταματήσει να μιλάει και να γυρίσει μέσα στο σπίτι. Να με αφήσει στην ησυχία μου. Το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό. Όχι μόνο σταμάτησε να μουρμουράει αλλά αντίθετα, προσφέρθηκε να με βοηθήσει στο μέτρημα του σχοινιού, με ζήλο μάλιστα μεγαλύτερο από το δικό μου. Χιλιοστό δεν της ξέφυγε. Μπορώ να πω σχεδόν με σιγουριά ότι εκείνο το σχοινί (που από καιρό έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση) ήταν το καλύτερα μετρημένο σχοινί που είχα ποτέ. Από τότε σταμάτησαν και οι γκρίνιες και οι μουρμούρες και αντικαταστάθηκαν από κατανόηση και βοήθεια. Η ιστορία αυτή έγινε γνωστή στην παρέα και μάλιστα ένας φίλος έκανε το λάθος να πει την ίδια ακριβώς ατάκα στον πατέρα του. Με την διαφορά ότι αντί να εισπράξει κατανόηση και βοήθεια, εισέπραξε αρκετές φάπες και καντήλια. Βλέπετε ήταν πιτσιρικάς. Από τότε τα χρόνια πέρασαν, οι επιδόσεις αυξήθηκαν, ήρθαν και κάποιες διακρίσεις και οι δικοί μου πλέον ρωτάνε με γνήσιο ενδιαφέρον για τους αγώνες και τα αποτελέσματα και χαίρονται με τις προσπάθειές μου.

Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που δεν αλλάζουν, όσα χρόνια και αν περάσουν, όσο βαθιά και αν βουτήξω. Κάθε χρόνο, όταν τελειώνει η αγωνιστική σαιζόν επέρχεται μια γλυκιά μελαγχολία. Ο καιρός είναι ακόμα ζεστός, το ίδιο και η θάλασσα. Όλα θυμίζουν καλοκαίρι, τις βουτιές που πέρασαν, και τους αγώνες και τις προσπάθειες που έγιναν. Το σώμα αλλά και το πνεύμα όμως, έχοντας ανάγκη από ξεκούραση, προσγειώνουν τη θέληση. Δεν σηκώνουν αντίρρηση ότι μετά την προσπάθεια, απαιτείται ένα διάλειμμα πριν ξεκινήσουμε και πάλι την προπόνηση με στόχο τη σαιζόν που ακολουθεί. Αυτή η γλυκιά μελαγχολία, αυτό το μικρό «παράλογο» κενό, είναι ένα στάδιο πολύτιμο. Είναι τότε που όλα τα συναισθήματα χαράζονται στη μνήμη καθώς τα αναπολείς. Αυτά είναι που θα δώσουν ζωή στη δύναμη και στη θέληση για τη συνέχεια. Για να αρχίσεις πάλι από την αρχή.

Το αίνιγμα.

Μίλαγα με έναν καλό φίλο και του έλεγα πως νιώθω την ανάγκη να γράψω ένα άρθρο για τον Σίσυφο. Του εξήγησα το μύθο και του εξέφρασα τον προβληματισμό μου. Βλέπετε, αυτό το μικρό «παράλογο» κενό της μετά-αγωνιστικής περιόδου με είχε κάπως καταβάλει. Ήταν και καιρός να αρχίσω την προπόνηση από την αρχή, το νέο κύκλο, την νέα επανάληψη. «Μήπως», του είπα, «αυτή η προσπάθεια που κάνουμε σαν αθλητές, χρόνο με το χρόνο, αποτελεί μια επανάληψη του μύθου του Σίσυφου; Μήπως δεν έχει νόημα το να προσπαθούμε, μιας και τελικά στο τέλος της σαιζόν, πάλι από την αρχή θα αρχίσουμε; Οι επιδόσεις θα πέσουν, όπως κατρακυλάει και η πέτρα του Σίσυφου στη βάση του λόφου, και όλα αρχίζουν πάλι από την αρχή.»

Κάτι τέτοια του έλεγα και μου είπε πως ένα τέτοιο άρθρο θα είναι λάθος να γραφτεί, σχεδόν «παράλογο», γιατί όπως μου είπε, βγάζει μια ματαιότητα, όπως και να το κάνουμε, είναι λίγο καταθλιπτικό. Προβληματίστηκα. Μήπως είχε δίκιο; Δεν μπορεί, ήμουν σίγουρος πως κάτι δεν πήγαινε καλά στο σκεπτικό μας. Έλεγα μέσα μου πως δεν είμαι μάταιος άνθρωπος, δεν μπορεί να κάνω κάτι χωρίς νόημα. Το γυρόφερνα μερικές μέρες στο μυαλό μου. Βασανίστηκα με τις σκέψεις.

Μέχρι που μια μέρα, πηγαίνοντας για προπόνηση, φρακαρισμένος μέσα στο μποτιλιάρισμα της λεωφόρου Κηφισίας ακούγοντας μουσική και κοιτώντας αφηρημένος τον προφυλακτήρα του μπροστινού αυτοκινήτου, πέρασε από το μυαλό μου μια σκέψη. Μου ήρθε και πάλι το αιώνιο ερώτημα όσων δεν καταλαβαίνουν: «Γιατί το κάνεις;». Αυτή τη φορά η απάντηση ήρθε αμέσως, στιγμιαία. «Αγαπώ τη θάλασσα, θέλω να είμαι κάτω από το νερό περισσότερη ώρα, πιο βαθιά, να την πλησιάσω περισσότερο και να ξεπεράσω τον εαυτό μου». Και με την σκέψη αυτή χαμογέλασα και αμέσως λύθηκε το αίνιγμα. Όπως ο Σίσυφος βρήκε τον τρόπο να περιφρονήσει τους Θεούς και τη μοίρα του και χάρη στη διαύγειά του να γίνει ένας «παράλογος» ήρωας, έτσι και εγώ βρήκα την απάντησή μου. Ξεπέρασα την κατάρα που είχε ρίξει πάνω μου ο μύθος του.

Η δικές μου επιδόσεις, η πέτρα μου, μεγαλώνει και βαραίνει κάθε χρόνο, αλλάζει μορφή και σχήμα και πρέπει κάθε χρόνο να χαράζω καινούργιο μονοπάτι για να φτάσω στην κορυφή του δικού μου λόφου. Το έργο και το τοπίο αλλάζει. Όχι, τελικά δεν είμαι σαν τον Σίσυφο. Δεν είμαι ένας «παράλογος» ήρωας, δεν είμαι καν ήρωας. Είμαι ένας απλός αθλητής που αγαπάει τη θάλασσα.

Ο μοναδικός μου πλέον προβληματισμός, είναι μήπως είμαι παράλογος που κάνω τέτοιες σκέψεις…
 
http://www.e-bluemagazine.com/el/freediving/stories/item/460-ο-μύθος-του-σίσυφου-η-πραγματικότητα-και-το-αίνιγμα.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου