21 Απριλίου 1967 - Οι κινηματίες καταλαμβάνουν την Ελλάδα

Ημέρα «D» - Ώρα ««ΗΤΑ»

Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου καθεαυτό έχει επανειλημμένα περιγραφεί από πολλές πλευρές, και  στο παρόν δεν θα επιμείνουμε στις επιχειρησιακές του λεπτομέρειες. Δίνοντας το βασικό περίγραμμα όπως εφαρμόστηκε, θα υποδείξου την κρίσιμη σημασία κάποιων ενεργειών» .

Οι συνωμότες διέθεταν αξιόλογες δυνάμεις, αλλά μόνο στο λεκανοπέδιο Αθηνών, οι οποίες κινήθηκαν συντονισμένα στις 02.00 εκείνης της νύκτας. Το 505 Τάγμα Πεζικού του Ντερτιλή κατέλαβε επίκαιρα σημεία του διοικητικού  κέντρου της πρωτεύουσας (Βουλή» Ανακτορική Φρουρά, ΑΣΔΕΝ κ.τ.λ), ενώ το 572 Τάγμα Πεζικού του Μέξη εξασφάλισε τις δυτικές προσβάσεις της  πόλης  από το Μεταξουργείο, μέχρι τις πλατείες Ομονοίας, Βάθη και Αττικής (όπου  έπεσε νεκρός ο 15χρονος Βασίλειος Πεσλής από τα πυρά του λοχία Λυμπέρη Ανδρικόπουλου). Οι ευέλπιδες του Ιωαννίδη αναπτύχθηκαν μεταξύ της Σχολή τους και του λόφου του Στρέφη, μέχρι την Πατησίων.                     

Ουλαμοί τεθωρακισμένων κατέλαβαν το λιμάνι του Πειραιά και απέκλεισα τα αεροδρόμια του Ελληνικού, της Ελευσίνας, του Τατοΐου και της Τανάγρας ενώ άλλες τεθωρακισμένες περίπολοι αναπτύχθηκαν στην περίμετρο και στο κέντρο της πόλης, ελέγχοντας τους Αμπελοκήπους, το Λυκαβηττό και τη διασταύρωση του Χίλτον και εκτελώντας αδιάκοπες διελεύσεις κατά μήκος τω μεγάλων αξόνων από την Καισαριανή και το Βύρωνα ως τις Τζιτζιφιές, τον Κηφισό και τα Πατήσια (όπου ο ανθυπίλαρχος Ιωάννης Αλμπάνης σκότωσε την 24χρονη Μαρία Καλαβρού).  Άλλες δυνάμεις εισέβαλαν στον Πύργο του ΟΤΕ στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου, ενώ μικρές καταδρομικές ομάδες έθεσαν διαδοχικά εκτός λειτουργίας τα τοπικά τηλεφωνικά κέντρα· ταυτόχρονα κατελήφθη και ο κεντρικός ραδιοσταθμός των Ενόπλων Δυνάμεων.

Αλλά οι κύριοι στόχοι ήταν δύο, το Γενικό Επιτελείο και τα Ανάκτορα Μια μικρή ομάδα της ΕΣΑ, υπό τους Λαδά και Μπαλόπουλο, διείσδυσε στο Πεντάγωνο, το οποίο στη συνέχεια καταλήφθηκε από την 2η Μοίρα Αλεξιπτωτιστών του Κωνσταντόπουλου και κυκλώθηκε από μία ίλη τεθωρακισμένων  του Παττακού. Αμέσως αξιωματικοί των διαβιβάσεων νέκρωσαν το ασύρματο δίκτυο «λίαν υψηλής συχνότητας» του Στρατού (Λ.Υ.Σ.Ε.), ούτως ώστε το ΓΕΣ να πάψει να επικοινωνεί με τη Στρατιά, τα Σώματα Στρατού και τις υπόλοιπες μονάδες  σε όλη την επικράτεια. Τη σπουδαιότητα αυτής  της ενέργειας εξηγεί ο στρατηγός Τσολάκας: «Απεφάσισαν να εκδηλωθούν όταν οι Αντιστράτηγοι όλοι  ευρίσκοντο εδώ εις το Ανώτατον Στρατιωτικόν  Συμβούλιον.  Αυτό ως συνωμοτική ενέργεια ήτο ορθή. Συνεπώς αχρηστεύονται όλοι οι Αντιστράτηγοι, οι διοικηταί μεγάλων μονάδων. Ευρίσκοντο μακράν του σταθμού της διοικήσεως των, ήσαν αχρηστευμένοι. Εφ’ όσον διέκοψαν τις επικοινωνίες ακόμη χειρότερο, για να μην μπορούν να επικοινωνήσουν με τις μονάδες των. Κατόπιν οι αξιωματικοί βλέπουν ότι κοινοποιείται ένα σχέδιον και το κοινοποιεί ο ίδιος ο Αρχηγός του ΓΕΣ».

Πράγματι, συρόμενος από το σπίτι του στο Πεντάγωνο, αφού επί ημίωρο του  είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι θα τον εκτελέσουν, ο Σπαντιδάκης δέχθηκε να προσχωρήσει στο κίνημα.  Αμέσως ήρθη η σιγή ασυρμάτου και δόθηκε επισήμως πλέον από τον ίδιο η εντολή εφαρμογής του σχεδίου «Προμηθεύς».  Με τον τρόπο αυτό, χωρίς να ελέγχουν ευθέως ούτε μια μονάδα της περιφέρειας, οι συνωμότες παραλύσανε κάθε αντίδραση. Οι αγουροξυπνημένοι επιτελείς στις επαρχιακές έδρες τους, στην αρχή μεν δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τους διοικητές τους, και στη συνέχεια άκουσαν τον αρχηγό του ΓΕΣ να τους  διατάσσει να προχωρήσουν.  Η προηγηθείσα προπαγάνδα της προηγουμένης περιόδου και οι διαρκείς αναφορές σε επικείμενη επέμβαση του στρατού τους τελευταίους μήνες είχαν άλλωστε δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα ώστε όλα αυτά να μην ηχούν παράλογα.

Στο μεταξύ, το μεικτό απόσπασμα «Αετός», με δυνάμεις πεζικού και τεθωρακισμένων (υπό τον Λέκκα) είχε κυκλώσει τα Ανάκτορα Τατοΐου, όπου διανυκτέρευε ο βασιλιάς, απομονώνοντας έτσι τον Κωνσταντίνο, μέχρι την ώρα που  θα τον επισκέπτονταν οι «πρωτεργάτες της Επαναστάσεως» για να του θέσουν ρους όρους τους. Πράγματι, μετά από κάποιους δισταγμούς και παλινωδίες, ο βασιλιάς υποχώρησε και δέχθηκε να ορκίσει την πρώτη δικτατορική κυβέρνηση στις 5 το απόγευμα της ίδιας ημέρας.

Τη νύκτα και τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967 συνελήφθησαν σε όλη τη χώρα 8.270 άτομα.  Οι συλλήψεις αυτές πραγματοποιήθηκαν από την Αστυνομία Πόλεων και τη Χωροφυλακή, χωρίς την ανάμειξη του Στρατού, βάσει καταστάσεων που είχαν συνταχθεί από τις αρχές ασφαλείας, κυρίως επί των κυβερνήσεων Καραμανλή. Η ενέργεια αυτή περιλαμβανόταν ως παράρτημα στο ήδη υπάρχον επιχειρησιακό σχέδιο εσωτερικής ασφαλείας «Προμηθεύς», το οποίο είχε καταρτιστεί την δεκαετία του 1950 από το Γενικό Επιτελείο (και όχι από την ομάδα Παπαδόπουλου), με στόχο την αποτροπή «εσωτερικών κινδύνων και ταραχών». Συνεπώς, αυτές οι χιλιάδες ανθρώπων ήταν προγραμματισμένα να συλληφθούν, όποιος και αν πραγματοποιούσε την «εκτροπή» (βασιλιάς, στρατηγοί, κυβέρνηση κτλ.).            

Η προσθήκη που έκαναν στο σημείο αυτό οι απριλιανοί συνωμότες, συνίστατο στη σύλληψη άλλων 68 προσώπων που δεν προβλέπονταν από το σχέδιο «Προμηθεύς», με στόχο «να παραλύσει το καθεστώς».  Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν μέλη της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου (Π. Κανελλόπουλος, Π. Παπαληγούρας, Γ. Ράλλης, Γ. Παπανδρέου, Α. Παπανδρέου, Κ· Μητσοτάκης, Ηλ. Ηλιου, Λ. Κύρκος, Γ. Σταμάτης, Κ. Ράλλης, Π. Κατσώτας, Σπ. Κατσώτας, Ι. Αλευράς, Μ. Παπακωνσταντίνου κ.ά.), ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί (οι  αντιστρατηγοί Σπαντιδάκης, Αρμπούζης και Παπαδάτος, οι αντιναύαρχοι Αυγέρης και Εγκολφόπουλος, ο αντιπτέραρχος Αντωνάκος, ο ταξίαρχος Ζαφειρόπουλος, οι συνταγματάρχες Μπούρας και Μπρούμας, ο ταγματάρχης Αρναούτης και ο αρχηγός της Αστυνομίας Αρχοντουλάκης), ορισμένοι εκδότες και δημοσιάγράφοι (Μ. Γλέζος, Δ. Ψαθάς, Γ. Ανδρουλιδάκης,  Δ. Πουρνάρας και -αντί του απόντος Πάνου Κόκκα- ο πατέρας του), καθώς και δύο απόστρατοι στρατηγοι (Γ. Ιορδανίδης, Αρ. Βλάχος). Για τη σύλληψη αυτών των επιπλέον ατόμων οι  συνωμότες συγκρότησαν 68 ομάδες συλλήψεων («προληπτικής εξουδετερώσεως») αποτελούμενες από ΕΣΑτζήδες και αλεξιπτωτιστές, με επικεφαλής έναν ή περισσότερους μυημένους στο κίνημα αξιωματικούς. Αυτοί, συνεπώς, είναι οι  μόνοι που συνελήφθησαν εκείνη τη νύκτα από στρατιωτικούς.

Οι μεν συλληφθέντες πολίτες και πολιτικοί (πλην του πρωθυπουργού ο οποίος οδηγήθηκε στο Πεντάγωνο) μεταφέρθηκαν αρχικά στο Γουδί και από εκεί την επομένη στο ξενοδοχείο «Πικέρμι», απ' όπου οι δεξιοί αφέθησαν τμηματικά ελεύθεροι τις επόμενες ημέρες, ενώ από τους υπόλοιπους κάποιοι εκτοπίστηκαν στη Φολέγανδρο.  Οι στρατιωτικοί μεταφέρθηκαν στο Πεντάγωνο όπου, όσοι  μεν προσχώρησαν στο κίνημα ανέλαβαν τη θέση τους, ενώ οι υπόλοιποι τέθηκαν υπό περιορισμό και στη συνέχεια αποστρατεύθηκαν. Οι 8.270 συλληφθέντες του αρχικού «Προμηθέα» συγκεντρώθηκαν σε γήπεδα και στον Ιππόδρομο του Φαλήρου (όπου ο ανθυπίλαρχος Κωνσταντίνος Κώτσαρης εξετέλεσε εξ επαφής τον 46χρονο Παναγιώτη Ελή). Στη συνέχεια, οι 6.118 από αυτούς εξορίστηκαν τελικώς στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της νήσου Γυάρου.

Οι συνωμότες της 21ης Απριλίου αρέσκονταν να καυχώνται ότι η επικράτηση  του πραξικοπήματος τους υπήρξε αναίμακτη. Και είναι γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο έδρασαν, αφενός εξαπατώντας τις μονάδες που εκλήθησαν  να κινηθούν πιστεύοντας ότι εκτελούν εντολές της νόμιμης κυβέρνησης, και  αφ’ ετέρου συλλαμβάνοντας την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας  - αλλά ταυτόχρονα και χιλιάδες πολίτες που το παρελθόν τους άφηνε περιθώρια  να υποθέσει κανείς ότι θα επιχειρούσαν να κινητοποιηθούν- κατάφεραν τριπλό πλήγμα, στη δομή του στρατού, στην καρδιά του κράτους και στις γραμμές του λαού, παραλύοντας έτσι κάθε δυνατότητα άμεσης οργανωμένης αντίδρασης. Παρ' όλα αυτά, υπήρξαν ορισμένα θύματα, όπως είδαμε παραπάνω, των οποίων  ο αριθμός δεν είναι μεν στατιστικά σημαντικός, εντούτοις δεν παύει κάθε μεμονωμένη περίπτωση να αποτελεί μια συγκεκριμένη και απόλυτη τραγωδία, που δείχνει ότι η απουσία εκατόμβης είναι πιθανότατα συμπτωματική και ότι οι πραξικοπηματίες δεν είχαν κανένα ηθικό δισταγμό να προκαλέσουν αιματοκύλισμα, αν τους δινόταν η αφορμή.

Πηγή:

Λεωνίδας Καλλιβρετάκης 

Η στρατιωτική δικτατορία 1967-1974

ΑΡΧΙΚΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1967

 

Γιατί έγινε 21η Απριλίου το κίνημα του 1967 - Πως συνδέεται εκείνη η απόφαση με το σήμερα

 

Λίγοι γνωρίζουν ότι το 1967 αρχικά οι κινηματίες αξιωματικοί που πραγματοποίησαν το κίνημα ("πραξικόπημα" ή "επανάσταση" ανάλογα από το ποια ιδεολογική σκοπιά το αντιμετωπίζει ο καθένας) προγραμμάτιζαν το εγχείρημα όχι για την 21η Απριλίου, αλλά για την 25η Μαρτίου 1967. 

Η πρόταση ήταν του ηγέτη του κινήματος Γ.Παπαδόπουλου και βρήκε ενθουσιώδη αποδοχή από τους υπόλοιπους της ομάδας αξιωματικούς του Στρατού.

Ο λόγος που αναβλήθηκε η κατάληψη της εξουσίας διά των όπλων, ήταν πολύ συγκεκριμένος και ... φτάνει να ισχύει μέχρι τις ημέρες μας: Στην τελική σύσκεψη στις αρχές Μαρτίου, ο Σ.Παττακός εκτίμησε ότι, ενώ η διαδικασία μύησης διαφόρων αξιωματικών βρίσκεται σε καλό δρόμο, ο αριθμός των αρμάτων μάχης που βρίσκονταν στο Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων στου Γουδή δεν επαρκούσαν για το πραξικόπημα, ενώ όσα υπήρχαν δεν ήταν κατάλληλα. 

Το πρόβλημα αναλαμβάνει να λύσει ο ίδιος, πείθοντας τον Αρχηγό ΓΕΣ στρατηγό Σπαντιδάκη που αγνοούσε τους σκοπούς των νέων αξιωματικών, να φέρει άρματα από τη Βόρεια Ελλάδα, με το πρόσχημα της συμμετοχής τους στην παρέλαση. Τα άρματα μετά την παρέλαση παρέμειναν στο στρατόπεδο στου Γουδή και έτσι με αυτό το τέχνασμα κατάφεραν οι κινηματίες να έχουν την απαραίτητη μηχανοκίνητη δύναμη που χρειάζονταν.

Στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, μετά την πτώση της τελευταίας στρατιωτικής κυβέρνησης το 1974, υπήρχαν ειδικά σχέδια και ειδική παρακολούθηση των τεθωρακισμένων μονάδων, έτσι ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε ανάλογη ενέργεια.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση το 1976 στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου, όταν ο κινητήρας ενός άρματος έσβησε ακριβώς μπροστά τη εξέδρα των επισήμων και προκλήθηκε αναταραχή, καθώς πολλοί φοβήθηκαν ότι ο πύργος θα γύριζε προς την πλευρά του προέδρου της Δημοκρατίας Δ.Τσάτσου και του πρωθυπουργού Κ.Καραμανλή, του υπουργού Εθνικής Άμυνας Ε.Αβέρωφ κλπ που παρακολοθούσαν την παρέλαση, αλλά ευτυχώς κάτι τέτοιο δεν έγινε και ήρθε το άρμα που βρισκόταν από πίσω, το έσπρωξε και έφτασε μέχρι ένα σημείο για την περισυλλογή του.

Αυτό για όσους θεωρούν ότι τα μηχανοκίνητα τμήματα έχουν κοπεί μετά την επιβολή των Μνημονίων από τις παρελάσεις των εθνικών επετείων "για λόγους οικονομίας". Κάποιοι γνωρίζοντες απόστρατοι αξιωματικοί του περιβάλλοντος του Γ.Παπανδρέου φρόντισαν να τον ενημερώσουν το 2010 για "τους κινδύνους" που \ενείχε μια ενέργεια και έτσι  έλαβε απόφαση ο ίδιος ο Γ.Παπανδρέου να καταργηθούν τα μηχανοκίνητα από τις παρελάσεις...  

Νωρίτερα, για να επανέλθουμε στην 21.4.1967, οι μυημένοι αξιωματικοί είχαν φροντίσει να μετατεθούν στην περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής κάποιοι έμπιστοι αξιωματικοί για να μπορέσει να στηριχθεί το κίνημα και να επανδρωθούν οι μονάδες των τεθωρακισμένων, αν και γενικά ελάχιστοι αξιωματικοί του Στρατου δεν συμφωνούσαν με το όλο εγχείρημα, όπως αποδείχθηκε...

Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

Διαβάστε επίσης τις σχετικές αναρτήσεις μας

http://boraeinai.blogspot.gr/2010/04/21-43-1.html

http://boraeinai.blogspot.gr/2010/04/21-47.html

http://boraeinai.blogspot.gr/2009/04/21-1967.html