ΕΛΛΑΔΑ : 20.000 είδη φυτών θα χαθούν μαζί με τις μέλισσες

Τοξικός εφιάλτης

20.000 είδη φυτών θα χαθούν μαζί με τις μέλισσες

«Χωρίς μέλισσες δεν υπάρχουν φυτά, χωρίς φυτά δεν υπάρχουν ζώα και χωρίς ζώα δεν υπάρχουν άνθρωποι», λένε οι ειδικοί

Των ΑΛ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ & Γ. ΜΥΤΤΗ

planet@realnews.gr

Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της εξαφάνισης βρίσκεται η βασίλισσα των εντόμων, η μέλισσα, που είναι υπεύθυνη για την αναπαραγωγή χιλιάδων ειδών του φυτικού βασιλείου καθώς και ο πιο σημαντικός ρυθμιστής της υγείας της βιοποικιλότητας.

«Όπου δεν υπάρχουν μέλισσες το περιβάλλον νοσεί, καθώς το πολύτιμο έντομο είναι ο απόλυτος δείκτης υγείας του οικοσυστήματος», διαβεβαιώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) Βασίλειος Ντούρας, ο οποίος έχει ξεκινήσει περιβαλλοντικό αγώνα για την απαγόρευση των επικίνδυνων φυτοφαρμάκων που τις προσβάλλουν. Διευκρινίζει επίσης ότι «τα μελίσσια μας δεν απειλούνται από την αρκούδα, αλλά από τις δραστικές ουσίες που περιέχονται στα αγροχημικά, με ανεπανόρθωτες συνέπειες για το περιβάλλον».

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Μελισσοκομίας στη Σχολή Γεωπονίας του ΑΠΘ Ανδρέας Θρασυβούλου, «χωρίς μέλισσες δεν υπάρχουν φυτά, χωρίς φυτά δεν υπάρχουν ζώα και χωρίς ζώα δεν υπάρχουν άνθρωποι». Ανάμεσα στα φυτά και τα έντομα έχουν αναπτυχθεί στενές σχέσεις αλληλεξάρτησης και λεπτές ισορροπίες, οι οποίες επιτρέπουν τη συνύπαρξη τους εδώ και 150 εκατομμύρια χρόνια.

Η επικονίαση

«Εκτός από την κοινή μέλισσα που κάνει το μέλι, υπάρχουν ακόμα δεκάδες χιλιάδες διαφορετικά είδη μελισσών, οι λεγόμενες αγριομέλισσες, των οποίων αποκλειστικός ρόλος είναι η επικονίαση (δηλαδή η διαδικασία κατά την οποία γίνεται γονιμοποίηση των φυτών, κυρίως με τη βοήθεια των εντόμων). Αρκετές από  τις αγριομέλισσες ήδη έχουν εκλείψει και μαζί με αυτές όλα τα είδη φυτών που επικονιάζουν», λέει ο Α. Θρασυβούλου και προβλέπει πως «τις προσεχείς δεκαετίες θα εξαφανιστούν οριστικά από τον πλανήτη περισσότερα από 20.000 είδη φυτών».

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει και η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace. Η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας της οργάνωσης για τη βιώσιμη γεωργία, μιλά για τη συνεισφορά του εντόμου στη βιωσιμότητα των δασών: «Η συνεχής μείωση στα σμήνη της μέλισσας θα έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των δασικών οικοσυστημάτων».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε πρόσφατα διετή απαγόρευση τριών δραστικών ουσιών που, σύμφωνα με τους ειδικούς ευθύνονται για την εξαφάνιση του πολύτιμου εντόμου. Στις καλλιέργειες όπου γίνεται εκτεταμένη χρήση των τριών απαγορευμένων νεονικοτινοειδών Clothianidin, Thiamethoxam και Imidacloprid «έχουν παρατηρηθεί εκτεταμένες απώλειες μελισσών», σύμφωνα με τον καθηγητή Μελισσοκομίας στη Σχολή Γεωπονίας του ΑΠΘ Ανδρέα Θρασυβούλου.

Συγκεκριμένα, το Imidacloprid παραμένει στο έδαφος τουλάχιστον 1.000 ημέρες ενώ το Clothianidin έχει χρόνο ημιζωής τουλάχιστον 1.255 ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι «συσσωρεύονται στο έδαφος μέχρι την επόμενη σοδειά και ότι μεταφέρονται από τις καλλιέργειες στην άγρια βλάστηση, με αποτέλεσμα τις συνεχείς δυσμενείς επιπτώσεις στις μέλισσες». Από τις επιμολυσμένες καλλιέργειες οι μέλισσες συλλέγουν την «τοξική» γύρη με τά υπολείμματα των εντομοκτόνων και τη μεταφέρουν μέσα στην κυψέλη, προξενώντας στα μελίσσια χρόνια τοξικότητα.

Ταυτόχρονα, στις μέλισσες παρουσιάζεται μειωμένη ικανότητα στην αναζήτηση τροφής απονέκρωση του γόνου και περιορισμός της ωοτοκίας με αποτέλεσμα να «σταματάνε να χορεύουν», λέει ο Α. Θρασυβούλου, εξηγώντας τι είναι ο χορός της μέλισσας. Όταν μια μέλισσα εντοπίσει τροφή, επιστρέφει στην κυψέλη και αρχίζει να πραγματοποιεί με τα φτερά της μια σειρά κινήσεων (χορός), από τις οποίες οι υπόλοιπες «συντρόφισσες της» καταλαβαίνουν επακριβώς πού βρίσκεται η γύρη και από τι φυτό προέρχεται. Υπό την επήρεια των νεονικοτινο-ειδών η μέλισσα δεν δίνει σωστές πληροφορίες και μπερδεύει και τις υπόλοιπες. «Είναι σαν να ξεκινήσεις για Αθήνα αλλά οι πινακίδες να σε στείλουν στην Αλεξανδρούπολη», καταλήγει ο Α. Θρασυβούλου.

ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΧΩΡΑ

Μείωση 40% στην Ελλάδα και 90% στην Αττική

H REAL PLANET φέρνει στο φως αδημοσίευτα στοιχεία από την Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) που δείχνουν ότι η βασίλισσα των εντόμων φλερτάρει με τον αφανισμό. Η μείωση των μελισσών τα τελευταία δέκα χρόνια ξεπερνά πανελλαδικά το 40%.  Σε περιοχές όπως η Αττική οι μέλισσες έχουν εξαφανιστεί σε ποσοστό που αγγίζει το 90%.

Ειδικότερα στους δήμους της πρωτεύουσας, τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπισθεί το κόκκινο σκαθάρι του φοίνικα δηλητηρίασαν τις μέλισσες, οι οποίες τρέφονταν απ' τα λουλούδια του τροπικού δέντρου. Σοβαρές καταστροφές εντοπίζονται σε περιοχές όπου φυτεύεται βαμβάκι και υπάρχουν αγροί με οπωροκηπευτικά δέντρα. Έτσι, στον κάμπο της Θεσσαλίας τα σμήνη των μελισσών έχουν μειωθεί τουλάχιστον κατά 40%. Ανάλογες μειώσεις εντοπίζουν οι ειδικοί στους πορτοκαλεώνες της Άρτας, καθώς και του Αργούς στην Πελοπόννησο.

Μειώσεις επίσης παρατηρούνται στο όρος Μαίναλο της Σπάρτης, όπου την περασμένη χρονιά οι μελισσοκόμοι της περιοχής είδαν να απονεκρώνεται τουλάχιστον το 50% των κυψελών. Αντίστοιχες ζημιές καταγράφονται και στην Κρήτη, με απώλειες που υπερβαίνουν το 40% των μελισσοσμηνών, ενώ ανάλογο ποσοστό καταστροφής εντοπίζουν στα μελίσσια τους και οι παραγωγοί στα νησιά του Αιγαίου πελάγους. Μικρότερες ζημιές σημειώνονται στη Χαλκιδική αλλά και στην Εύβοια, αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΜΣΕ οι μέλισσες μειώθηκαν κατά 25%, αποδεικνύοντας ωστόσο ότι το φαινόμενο εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη την Ελλάδα.

www.real.gr / Realplanet