ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΞΑΝΘΗ

Ευλογημένη από πολλούς θεούς…

 

Μια πόλη παραμυθένια, λουσμένη με του ήλιου το φως... Εδώ που δένουν αρμονικά αντιθέσεις, ρυθμοί, τεχνοτροπίες. Η Ξάνθη ακουμπά νωχελικά στους πρόποδες της Ροδόπης και το «TRAVEL» στέκεται αναποφάσιστα στα σταυροδρόμια της. Πλανιέται στα πλακόστρωτα σοκάκια της και σφίγγει το χέρι φιλόξενων, καλοσυνάτων και γελαστών ανθρώπων, ακούγοντας ποικίλα γλωσσικά ιδιώματα...

 της ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ

dkontaraki@e-typos.com

ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ χαρμάνι που βγάζει η Ξάνθη δεν κρύβεται στον καπνό, ούτε στον περίφημο καφέ της. Το φτιάχνουν οι άνθρωποι της. Ο Στέλιος, ο Ιρφάν, η Ανθή, η Λένα, η Σοφία, ο Σπύρος, ο Χακάν, ο Πασχάλης. Θα μπορούσε να είναι ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου ή ο διευθυντής του Λαογραφικού Μουσείου. Τι σημασία έχει; Όταν οι Ξανθιώτες κάτσουν στο τραπέζι μαζί σου, βγάζουν το κοστούμι, φορούν το καλύτερο χαμόγελο τους και σε κερνάνε, γεμίζοντας ίσαμε πάνω το ποτήρι της φιλίας. Εξωστρεφείς, κεφάτοι και με έναν τσαμπουκά που έχουν μόνο εκείνοι που έμαθαν να συμβιώνουν αρμονικά με το διαφορετικό. Που βλέπουν -παρά τις δυσκολίες- πέρα από φυλές, γλώσσες και θρησκείες.

Ίσως για αυτό η Ξάνθη να ευλογήθηκε από πολλούς θεούς. Θα το νιώσετε στον ουρανίσκο σας πίνοντας ελληνικό καφέ και τρώγοντας σιροπιαστά στο «Βυζάντιο». Θα το νιώσετε στα πόδια σας περπατώντας δίπλα στον Νέστο. Θα το δείτε με τα μάτια σας, παρατηρώντας το πέταγμα των πουλιών στη Βιστωνίδα. Θα ηχήσει στα αφτιά σας από το γέλιο των φοιτητών στην «παραλία» με τις καφετέριες. Θα φθάσει στις άκρες των δαχτύλων σας, αν χαϊδέψετε τους φθαρμένους τοίχους των. αρχοντικών. Θα το μοιραστείτε με ένα νέο φίλο, χορεύοντας ζεϊμπέκικο αργά τη νύχτα στο  ορεινό Πίλημα.

 Αν όλα αυτά σας φαίνονται   πολύ καλά για να είναι αληθινά,   δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε την Κυρά της Θράκης. Εμείς  βρεθήκαμε εκεί καλεσμένοι του Επιμελητηρίου Ξάνθης. Τι είδαμε; Μια κεφάτη, ζωντανή πόλη με 20 διαφορετικές κοινότητες που ζουν αρμονικά, είδαμε παλιές εκκλησίες, μοναστήρια, τζαμιά και χαμάμ. Περπατήσαμε στα πλακόστρωτα καλντερίμια της Παλιάς Πόλης και είδαμε σε κάθε βήμα μας να αλλάζουν ο χρόνος και η ιστορία, από τη Δύση στην Ανατολή, από τον πλούτο στην ανέχεια, από την παράδοση στο μοντερνισμό. Διάσπαρτα κομμάτια ενός πολύχρωμου πάζλ. Ενός θρακιώτικου μυστηρίου που σε προκαλεί να μυηθείς μέσα του.

Κεμπάπ και ερωδιοί

Η γενέτειρα του Μάνου Χατζιδάκι είναι μια περιοχή που ήκμασε, παρήκμασε και τώρα επανακάμπτει. Η belle époqueμε τα επιβλητικά αρχοντικά και τις κυρίες που ραβόντουσαν «εις Παρισίους» έγινε καπνός, όταν έσβησε και το εμπόριο του καπνού.  Σήμερα, οι τοπικοί φορείς, κοιτάζοντας μπροστά, ποντάρουν πολλά στον τουρισμό. Και δεν έχουν άδικο, αφού οι επιλογές για τον επισκέπτη είναι αμέτρητες όλες τις εποχές του χρόνου. Οι γιορτές της Παλιάς Πόλης τον Σεπτέμβριο και το Καρναβάλι είναι δύο από τις πιο γνωστές, αλλά όχι οι μοναδικές προτάσεις.

Η λίμνη Βιστωνίδα, για παράδειγμα, αποτελεί μια εναλλακτική πρόσκληση για τους φυσιολάτρες. Στην περιοχή, που προστατεύεται από τη Συνθήκη Ramsar, θα κάνετε bird watching σε σμήνη από ερωδιούς, αγριόπαπιες, μαυρόκοτες, αγριόχηνες, κορμολάνους ακόμα και ροζ φλαμίνγκο.

Όσοι πάλι αγαπούν την πεζοπορία, το μονοπάτι των Στενών του Νέστου, από τη Σταυρούπολη ως τους Τοξότες, θα τους ανταμείψει με ιδρώτα και αδρεναλίνη. Αν είναι τυχεροί, μπορεί να δουν στις κορυφές και άγρια άλογα. Για ακόμα πιο αθλητικούς  τύπους, το ταξίδι παίρνει πιο γρήγορη μορφή: κατάβαση με κανό ή καγιάκ και όποιος αντέξει! Αν πάλι η παρέα θέλει ορθοπεταλιές, η περιοχή ενδείκνυται και για ποδήλατο βουνού.

Η περιήγηση, ωστόσο, χρειάζεται και στιγμές ξεκούρασης. Μια στάση για ψαράκι στο Πόρτο Λάγος φαντάζει ιδανική, ιδίως όταν μιλάμε για οικογένειες. Στο γραφικό ψαροχώρι μπορείτε να κολυμπήσετε ή να δοκιμάσετε «φυκόλουτρο», εκτός και αν θέλετε η ξεκούραση να συνδυάσει και γνώση. Απαραίτητη σε αυτή την περίπτωση, η στροφή προς Αβδηρα, την πατρίδα του Δημόκριτου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο θα σας ανταμείψει με τα εκθέματα του, που ζωντανεύουν τη μακραίωνη ιστορία του τόπου.

Σερεφέ στα ορεινά

Μοναδικές ομορφιές κρύβουν τα ορεινά χωριά του νομού, όπως ο Εχίνος, το Πίλημα, η Σμίνθη, η Γλαύκη ή η Μέδουσα. Φιλοξενία με άρωμα Ανατολής, κομψότητα κρυμμένη σε φερετζέδες και τεστεμέλια και νοστιμιές αξέχαστες όπως ένα... ελαφρύ (!) κεμπάπ γιαουρτλού   ή  ένα σιροπιαοτό σεκέρ παρέ. Στα μέρη αυτά, το «στην υγειά μας» γίνεται ένα με το «σερεφέ».

«Στην Ξάνθη σε κάθε στροφή σε περιμένει μια κυρά αρχόντισσα», έλεγε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ξάνθης, Στέλιος Μωραΐτης στο διήμερο συνέδριο τουρισμού που διοργάνωσε πρόσφατα και με πλατύ χαμόγελο προσέθετε: «Έχουμε πολλά να προσφέρουμε στον ταξιδιώτη, αλλά, κυρίως, έχουμε ποιότητα». Για να γίνουν όμως αυτά γνωστά, τόσο στους Έλληνες όσο και στους ξένους τουρίστες, χρειάζονται συγκεκριμένες και συντονισμένες δράσεις. Προς  αυτή την κατεύθυνση, σύντομα θα λειτουργήσει Γραφείο Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής στο Επιμελητήριο, ενώ ήδη έχει διασφαλιστεί η συνεργασία με την Περιφέρεια.

Τι είναι η Ξάνθη τελικά; Ο ποιητής Θανάσης Μουσσόπουλος το θέτει απλά: «Είναι τα παζάρια και τα Άβδηρα. Τα μοναστήρια, οι εκκλησίες και τα τεμένη. Οι καπναποθήκες και οι θεσμοί της παλιάς πόλης. Ο Μάνος Χατζιδάκις και η Scoda Ξάνθης. Τα μουσεία και τα γήπεδα».

Και το ρολόι στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης, προσθέτουμε εμείς, που οι δείκτες του γυρίζουν πάντα μπροστά.

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

 ΣΤΕΓΑΖΕΤΑΙ   σε ένα από τα ωραιότερα αρχοντικά της Παλιάς Πόλης -και ένα από τα σπουδαιότερα των Βαλκανίων-, εκεί όπου διαλαλούσαν τον πλούτο τους οι οικογένειες Κουγιουμτζόγλου και Καλούδη. Εντυπωσιακός ο τρόπος ανάπτυξης της ιστορίας του τόπου μέσα από σπάνια εκθέματα, όπως φορεσιές, έπιπλα, φωτογραφίες, ντοκουμέντα αλλά και αναπαραστάσεις δωματίων από τα αστικά σπίτια της εποχής. «Ψυχή» του Μουσείου ο διευθυντής του Πασχάλης Ξανθόπουλος. Τυχεροί όσοι ξεναγηθούν από τον ίδιο, αφού η αφήγηση του μοιάζει με μηχανή του χρόνου.

Το Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης ιδρύθηκε το 1975 και στεγάζεται στο Αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, στην παλιά πόλη της Ξάνθης. Ιδιοκτήτες ήταν οι αδελφοί Αθανάσιος και Παντελής Κουγιουμτζόγλου, μέλη οικογένειας καπνεμπόρων με ιδιαίτερες καλλιτεχνικές ανησυχίες. Είναι κτισμένο στην οδό Αντίκα αρ. 5 & 7 της παλιάς πόλης, στο άμεσο περιβάλλον της πλατείας Μητρόπολης. Το τμήμα αυτό της πόλης αποτελούσε το κέντρο του Ελληνισμού στην Τουρκοκρατούμενη Ξάνθη τον προηγούμενο αιώνα.

Το κτίριο του μουσείο, ένα έκθεμα αυτό καθ΄ αυτό μαρτυρά πολλά για την ιστορία, την κοινωνική και οικονομική ζωή μιας πόλης που άκμασε στις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για δύο όμοιες μεταξύ τους κατοικίες οι οποίες κατασκευάστηκαν σε επαφή, με ενιαία στέγη που διαμορφώνεται με αέτωμα. Αναπτύσσονται σε τρία επίπεδα και φέρουν εσωτερικά αξιόλογο τοιχογραφικό διάκοσμο. Η οργάνωση των όψεων και η χρήση των υλικών δημιούργησαν ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό στυλ με νεοκλασικές επιρροές. Τα εκθέματα έχουν συντηρηθεί κατά 80% με την συνδρομή ευεργετών. Σήμερα, φιλοξενεί στους χώρος του, εκθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία από τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο, την κοινωνική, οικονομική, θρησκευτική ζωή της πόλης και της υπαίθρου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Παράλληλα λειτουργούν εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράμματα που δίνουν το στίγμα της νέας δημιουργίας στην πόλη. (http://www.agro-tour.net)

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Στο Νομό Ξάνθης λειτουργούν σήμερα τρεις Μονές και ένας μετοχικός ναός.

Η Μονή των Ταξιαρχών βρίσκεται 3 χιλιόμετρα πάνω από την Ξάνθη. Το καθολικό της είναι το αρχαιότερο μνημείο της Ξάνθης και χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα. Στο χώρο της Μονής λειτουργεί η Εκκλησιαστική Σχολή Ξάνθης.

ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΛΑΜΟΥΣ

Η Μονή της Παναγίας Καλαμούς ανοικοδομήθηκε αρχικά κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Στη σημερινή της μορφή είναι νεότερο κτίσμα των αρχών του 20ου αιώνα, ενώ το καθολικό της, που πανηγυρίζει την 23η Αυγούστου, ανοικοδομήθηκε πρόσφατα. Η Μονή είναι ανοικτή καθημερινά.

ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΙΩΤΙΣΣΑΣ

Η Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας ιδρύθηκε κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Το καθολικό της στη σημερινή του μορφή ανοικοδομήθηκε το έτος 1841, μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1829. Η Μονή πανηγυρίζει την 15η Αυγούστου. Στην ανατολική πτέρυγα της Μονής λειτουργεί το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως Ξάνθης, στο οποίο εκτίθεται σημαντικός αριθμός φορητών εικόνων και άλλων λατρευτικών σκευών και κειμηλίων. Η Μονή είναι ανοικτή καθημερινά.

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΗΡΕΜΟΥΝ το μάτι και η ψυχή. Ανάμεσα στη λίμνη Βιστωνίδα και το Θρακικό Πέλαγος βρίσκονται τέσσερα μοναστήρια που σχηματίζουν ένα νοητό σταυρό. Στιγμές γαλήνης και κατάνυξης, αλλά και ένα γλυκό καλωσόρισμα από τους μοναχούς στους κουρασμένους ταξιδιώτες.

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στο Πόρτο Λάγος και είναι Μετόχιο της Μονής Βατοπεδίου.

ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΠΑΛΙΑΣ ΞΑΝΘΗΣ

Στον οικισμό της Παλιάς Ξάνθης βρίσκονται οι παρακάτω ναοί:

Ο Ναός των Παμμεγγίστων Ταξιαρχών Καβακίου κτίστηκε το έτος 1834, πιθανότατα στα ερείπια παλαιότερου ναού της μεσοβυζαντινής περιόδου. Είναι μια ξυλόστεγη, τρίκλιτη βασιλική με νεότερο νάρθηκα και κωδωνοστάσιο που κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου ανοικοδομήθηκε το έτος 1835. Είναι μια απλή τρίλιτη και ξυλόστεγη βασιλική. Στον περίβολο βρίσκεται η ενδιαφέρουσα αναθηματική στήλη της Ευθαλίας Δαβίδοβιτς (1866).

Ο Ναός του Αγίου Βλασίου ανοικοδομήθηκε το έτος 1838. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με πεπλατυσμένο νάρθηκα. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα «αγιορείτη ζωγράφου. Στον αύλιο χώρο βρίσκονται η οικία του ιερέα και σχολείο.

Ο Μητροπολιτικός Ναός Τιμίου Προδρόμου ανοικοδομήθηκε στα θεμέλια παλαιότερου, πιθανότατα της βυζαντινής περιόδου, το έτος 1839, από τον Μητροπολίτη Ξάνθης Ευγένιο.

Ο Ναός του Ακαθίστου Ύμνου κτίστηκε στα 1861. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με ενδιαφέροντα ξυλόπηκτο νάρθηκα. Η εικόνα της Θεοτόκου είναι θαυματουργή και βρίσκεται στο κεντρικό κλίτος του ναού.

Στα όρια των Δήμων του Νομού ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ακόλουθοι ενοριακοί Ναοί:

Ο Ναός της Υπαπαντής του Χριστού Γενισέας κτίστηκε το έτος 1835 από τον Μητροπολίτη Ευγένιο. Είναι μια απλή τρίλιτη, ξυλόστεγη βασιλική με προσθήκη νεότερου νάρθηκα. Ιδιαίτερης αξίας είναι η εφέστια εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού.

Ο Ναός της Αγίας Παρασκευής Αβδήρων έλαβε τη σημερινή του μορφή το έτος 1845. Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα. Αξίζει να αναφερθεί η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, καθώς και η θαυματουργή εικόνα της αγίας Παρασκευής που βρίσκονται στο τέμπλο.

Ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σταυρουπόλεως ανοικοδομήθηκε το έτος 1858. Είναι μια τρίλιτη βασιλική με στοιχεία από την κοσμική αρχιτεκτονική. Στο ναό φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας.

Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου Κιμμερίων ανοικοδομήθηκε το έτος 1902 από το Μητροπολίτη Ξάνθης Ιωακείμ Σγουρό. (http://gogreecewebtv.com)