Το χαμενο ισραηλινό υποβρύχιο DAKAR και οι αρχαίοι αμφορείς

Με αυτό το ελληνικό πλοίο (αντίγραφο) του τετάρτου αιώνα π.Χ. παρομοιάζουν οι ειδικοί το αρχαίο ναυάγιο.

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Είναι μια παλιά ιστορία. Όχι αυτή του αρχαίου ναυαγίου, για την οποίο θα αναφερθούμε πιο κάτω, αλλά για το ιστορικό του χαμένου υποβρυχίου.

Η τελευταία επικοινωνία του ισραηλινού υποβρυχίου “Dakar” με τη βάση του, έγινε τα μεσάνυχτα της 25ης Ιανουαρίου 1968. Έκτοτε δεν ξανακούστηκε. Χάθηκε στη θάλασσα της ανατολικής μεσογείου. Εξήντα εννέα ανθρώπινες ζωές ακολούθησαν το μοιραίο χαμό του. Αξιωματικοί και πλήρωμα.

Είκοσι πέντε χρόνια έψαχναν οι Ισραηλινοί να το εντοπίσουν στα βάθη της θάλασσας με την ελπίδα να βρουν κάτι, να εντοπίσουν ένα κομμάτι, τουλάχιστον από το 287 ποδιών υποβρύχιο. Η έρευνα ήταν διακριτική αλλά και ...άκαρπη.

Φώτο:Το υποβρύχιο ρομποτικό μηχάνημα που εντόπισε το αρχαίο ναυάγιο

Δεν ήταν μόνο θέμα τιμής η εύρεσή του αλλά και η απάντηση της αιτίας, της βύθισής του. Βυθίστηκε λόγω μηχανικής βλάβης ή χτυπήθηκε από εχθρική ρουκέτα;

Πριν μια δεκαετία περίπου έδωσαν άδεια σε αμερικανική εταιρεία εύρεσης και διάσωσης να ψάξει για το χαμένο υποβρύχιο. Η εταιρεία ήταν η ‘nauticos’, εξειδικευμένη με πλούσιο ρομποτικό εξοπλισμό για υποβρύχια έρευνα.

Το ‘Dakar’ μέσα σε τρία χρόνια βρέθηκε!

Ανακαλύφθηκε, όμως, συγχρόνως, και ένα άλλο ναυάγιο 2.300 ετών!

Με το δεύτερο αυτό ναυάγιο η εταιρεία ‘nauticos’ έγινε διάσημη. Η εύρεση του ισραηλινού υποβρυχίου ενδιέφερε αποκλειστικά το Ισραήλ, η εύρεση, όμως, του αρχαίου ελληνικού πλοίου τράβηξε την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας.

Ο τότε πρόεδρος και γενικός διευθυντής της αμερικανικής εταιρίας Τόμ Ντετγουάιλερ είχε δηλώσει:

‘είναι μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, αφού μας δίνει πολλά στοιχεία για το πώς γινότανε το εμπόριο την αρχαία εποχή’ . Με μεγάλη υπερηφάνεια έδειξε στους δημοσιογράφους πολλές φωτογραφίες, και συνέχισε: «Έχουμε εντοπίσει περισσότερους από 2.500 αμφορείς οι οποίοι βρέθηκαν ακέραιοι μετά από δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια. Ήταν γεμάτοι με κρασί, με λάδι και άλλα προϊόντα.’

Το τηλεχειριζόμενο μηχάνημα που έφθασε σε βάθος 10.000 ποδιών, φωτογράφισε και βιντεοσκόπησε με μεγάλη λεπτομέρεια τα ευρήματα Η εποχή της βύθισής του, καθορίστηκε από το Ίδρυμα Ναυτικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Α & Μ του Τέξας, αφού μελέτησε την τεχνοτροπία κατασκευής των πήλινων σκευών. Οι αμφορείς ήταν ωοειδείς με ύψος 80 ποδιών και πλάτους 30 ποδιών, με δύο χειρολαβές στο λαιμό και χρησιμοποιούνταν για τη διατήρηση του οίνου, περί το τέλος του τρίτου αιώνα π.Χ.
 

Εκτός από τους εκατοντάδες αμφορείς εντοπίστηκαν και ναυτικά εργαλεία της εποχής που έδωσαν την διαπίστωση πως το σκάφος είχε ένα ιστίο και το ταξίδι που ακολουθούσε ήταν παράκτιο.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, το ξύλινο σκαρί έχασε την δομική ακεραιότητά του από το βάρος των γεμάτων αμφορέων και ‘κάθισε’ στο βυθό. Ο εντοπισμός του έγινε από την άλλη πλευρά του, που ανασηκώθηκε και δεν καλύφθηκε με το πέρασμα των χρόνων.

Εντοπίστηκαν, τουλάχιστον, έξι διαφορετικοί τύποι αμφορέων που συνολικά υπερβαίνουν τους 2.500. Ένα εντυπωσιακό εύρημα είναι η άγκυρα του σκάφους που δεν διαφέρει στο σχήμα από τις σημερινές με τη διαφορά πως τότε ήταν από μολύβι. 

Ο χώρος ενδιαίτησης του πληρώματος ήτανε στην πρύμνη, εκεί βρέθηκε μια στάμνα και κύπελλα για πόση νερού.

Θεωρείται πως το σκάφος απέπλευσε από το λιμάνι της Ρόδου και κατευθύνονταν προς την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Περισσότερες πληροφορίες δεν δόθηκαν στην δημοσιότητα από το αναγραφόμενο πιο πάνω ίδρυμα, προκειμένου να εξερευνηθούν ενδελεχώς τα συλλεχθέντα στοιχεία, για τον καθορισμό επιστημονικών συμπερασμάτων τόσο για το εμπόριο και τη διακίνηση αγαθών, όσο και τα ναυπηγικά δεδομένα της εποχής.

Πηγή

Βαλκανικό Περισκόπιο - Ἂρθρα & Σκέψεις- Γιῶργος Ἐχέδωρος

 

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΥ DAKAR

Το Dakar αγοράστηκε από το Ισραήλ το 1965, μαζί με 2 υποβρύχια ίδιας  κατηγορίας, από το Βρετανικό Ναυτικό. Το υποβρύχιο κατασκευάστηκε στο ναυπηγείο του Davenport και ξεκίνησε ως HMS Totem στις 28 Σεπτεμβρίου 1943. Στα μέσα της δεκαετίας του '50 το υποβρύχιο ανανεώθηκε.

HMS Totem κατά τη διάρκεια του '40

 

HMS Totem μετά την τροποποίηση της δεκαετίας του 50

Στις 10 Νοεμβρίου του 1967, το ΤΟΤΕΜ αγοράστηκε από το ισραηλινό ναυτικό. Σύμφωνα με εντολή του Πλωτάρχη Ya'acov Ra'anan (Frisch) το ισραηλινό ναυτικό το ενέταξε στην δύναμή του, υψώθηκε η ισραηλιτική σημαία και του δόθηκε το εβραϊκό όνομα, DAKAR. Αμέσως μετά την σχετική τελετή το Dakar έφυγε για τη Σκωτία για τις θαλάσσιες δοκιμές του.

Το TOTEM γίνεται DAKAR. 

H βρετανική σημαία υποστέλλεται ενώ σηκώνεται η ισραηλινή στην πλώρη του σκάφους 

ενώ αλλάζουν και τα εμβλήματα του πλοίου

Το Dakar έμεινε στη Σκωτία για 2 μήνες όπου έγιναν και οι δοκιμές κατάδυσης υπό την εποπτεία των εμπειρογνωμόνων του Ισραήλ και του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού. Προς το τέλος του έτους 1967 το Dakar επέστρεψε στην Πόρτσμουθ και προετοιμάσθηκε για το ταξίδι του στο Ισραήλ.

Δύο φωτογραφίες από την τελετή αναχώρησης από την Σκωτία. Τα μέλη του πληρώματος του Dakar επιβιβάζονται στο υποβρύχιο

Στις 9 Ιανουαρίου του 1968 Dakar ήταν έτοιμος να ξεκινήσει για το μακρύ ταξίδι του στο Ισραήλ. Ακριβώς πριν από την αναχώρηση πραγματοποιήθηκε ακόμα μια σύντομη τελετή δίπλα στα δύο άλλα υποβρύχια που αγοράστηκαν από το Ισραήλ. Μετά μέσα σε μια γκρίζα χειμωνιάτικη χιονισμένη μέρα, το Dakar άφησε αργά την προβλήτα στο Portsmouth και άρχισε μοιραίο ταξίδι του.

Τελευταία φωτογραφίες του Ντακάρ, 9 Ιανουαρίου 1968

Ο Ya'acov Ra'anan, πλοίαρχος του Ντακάρ έλαβε τις διαταγές του από την έδρα του Ναυτικού στη Χάιφα και το Ντακάρ θα  έπρεπε να διαπλεύσει όλη τη Μεσόγειο σε κατάδυση. Σύμφωνα με την πάγια διαδικασία το υποβρύχιο Ντακάρ εξέπεμπε σήμα με τη θέση της στο αρχηγείο στη Χάιφα, κάθε 24 ώρες, και έστελνε σήμα ένα τηλεγράφημα ελέγχου κάθε 6 ώρες. Το Dakar θα έπρεπε να εισέλθει στην βάση του την Παρασκευή  2 Φεβρουαρίου . Δεδομένου ότι το Dakar είχε κάνει μια ταχύτερη πλεύση από ό, τι αναμενόταν, ο Ra'anan ζήτησε την άδεια να εισέλθει στο λιμάνι νωρίτερα. Πήρε έγκριση για να εισέλθει στις 29 Ιανουαρίου. Αργότερα ο Rο a'anan ζήτησε να εισέλθει ακόμη μια μέρα νωρίτερα, στις 28 Ιανουαρίου. Το αίτημα δεν έγινε δεκτό από το αρχηγείο καθώς η τελετή υποδοχής είχε ήδη προγραμματιστεί.

  

Στις 06.10 στις 24 ης Ιανουαρίου του 1968 το Dakar πέρασε στην Κρήτη και μεταδίδει την τελευταία γνωστή θέση του 34.16N 26.26E. Στις επόμενες 18 ώρες Dakar εξέπεμψε σήμα 3 φορές. Όλες ήταν μεταδόσεις ελέγχου που δεν περιλάμβαναν τη θέση της. Δύο λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της 25ης Ιανουαρίου 1968 το Αρχηγείο του Ισραηλινού ναυτικού έλαβε το τελευταίο κωδικοποιημένο τηλεγράφημα από το Ντακάρ. Το επόμενο ραδιοφωνικό μήνυμα θα πρέπει να ληφθεί στις 06.00 το επόμενο πρωί, τοπική Ισραηλινή ώρα. Τίποτα δεν έγινε και μετά από προσπάθειες να έλθουν σε επαφή μαζί του πίστεψαν ότι  το Dakar αντιμετώπιζε δυσχέρειες επικοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το Dakar είχε επανειλημμένα αναζητηθεί με την χρήση της διεθνούς διακριτικής κλήσεως της, 4XP-Z. Όμως δεν υπήρξε καμιά επικοινωνία με το Ντακάρ.

Το πρωί της 26ης Ιανουαρίου μια διεθνής προσπάθεια αναζήτησης και διάσωσης ξεκίνησε. Όλα τα διαθέσιμα Ισραήλ πλοία και αεροπλάνα προσχώρησαν στις προσπάθειες. Ναυτικό και αεροπορία μονάδες από τη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, την Τουρκία και ακόμα και ο Λίβανος έλαβαν μέρος στις προσπάθειες διάσωσης. Στις 27 Ιανουαρίου, ένας ραδιοφωνικός σταθμός στη Λευκωσία, Κύπρος, έλαβε μια κλήση SOS από τη συχνότητα της σημαδούρα έκτακτης ανάγκης του Ντακάρ. Θεωρήθηκε ότι η μετάδοση στάλθηκε κάπου από τα νότια ανατολικά προς Κύπρος. Αυτή η περιοχή ερευνήθηκε χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Στις 30 Ιανουαρίου, θεωρήθηκε ότι οι πιθανότητες επιβίωσης στο υποβρύχιο ήταν κοντά στο μηδέν και έτσι αποφασίστηκε να σταματήσουν όλες οι προσπάθειες αναζήτησης 24 ώρες αργότερα. Όλες οι ξένες δυνάμεις σταμάτησαν την αναζήτηση με το ηλιοβασίλεμα της 31ης Ιανουαρίου ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις συνέχισαν την αναζήτηση για άλλες τέσσερις ημέρες ακόμη. Με την δύση του ήλιου στις 4 Φεβρουαρίου 1968 όμως όλα τα πλοία και τα αεροσκάφη επέστρεψαν στις βάσεις τους στο Ισραήλ. Η αναζήτηση για το Υ/Β Dakar ματαιώθηκε.

Στις 6 Μαρτίου 1968 ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Μοσέ Νταγιάν έκανε μια επίσημη δήλωση στο Kneset (ισραηλινό κοινοβούλιο) για την απώλεια του Υ/Β Ντακάρ και του πληρώματός του. Κηρύχτηκε μια μέρα εθνικού πένθους. Ο Αρχιραββίνος των  Ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων δήλωσε ότι και οι εξήντα εννέα αγνοούμενοι ναυτικοί θα πρέπει να θεωρούνται νεκροί, σύμφωνα με την Halacha (εβραϊκό νόμο).

Στο βουνό Herzel στην Ιερουσαλήμ στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Ισραήλ, υπάρχει ένα μνημείο αφιερωμένο στο Ντακάρ και το πλήρωμά της. Εξήντα-εννέα ονόματα χαραγμένα σε ένα τάφο που μοιάζει με υποβρύχιο. Κάθε χρόνο, κατά την ημερομηνία Εβραϊκά, 7 του Αδάρ, την ημέρα του θανάτου του προφήτη Μωυσή, το Ισραήλ θρηνεί και θυμάται  τους στρατιώτες, αεροπόρους και ναύτες που έχουν χαθεί σε διατεταγμένη υπηρεσία. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και τα εξήντα εννέα ονόματα των ανδρών του Υ/Β Dakar.

31 χρόνια αργότερα στις 26 Μαΐου 1999 εντοπίσθηκε η παραπάνω θέση του ναυαγίου

του Υ/Β DAKAR

Ένας ινδιάνικος θρύλος

Πριν μεταφερθεί στο ισραηλινό Ναυτικό το Dakar ήταν ένα βρετανικό υποβρύχιο που ονομαζόταν Totem. Το 1945 το HMS Totem ενώ είναι στην πρώτη του αποστολή παρουσιάζεται με ένα τοτέμ της ινδιάνικης φυλής Cowichan που ζει στον Καναδά. Υπήρξε λοιπόν τότε ένας  θρύλος που συνόδευε πάντα  το υποβρύχιο ΤΟΤΕΜ και έλεγε ότι εφ 'όσον το τοτέμ της φυλής θα βρισκόταν πάνω στο HMS Totem, το υποβρύχιο θα ήταν άτρωτο από κινδύνους και βλάβες. 

Πάνω από είκοσι χρόνια το τοτέμ της φυλής με τα στοιχεία της φυλής Cowichan, που αντιπροσωπεύουν τον κεραυνό, την φρικιαστική αρκούδα, την φάλαινα δολοφόνο και τη φωτιά-Θεό βρισκόταν τοποθετημένο στο μπροστινό μέρος της γέφυρας κατά την είσοδο και την έξοδο του υποβρυχίου από το λιμάνι το υποβρύχιο παρέμενε αλώβητο. Μετά που ανακατασκευάσθηκε το 1967 και το HMS Totem εντάχθηκε στο ισραηλινό Πολεμικό Ναυτικό και μετονομάστηκε σε Dakar το τοτέμ κατέβηκε από το πλοίο. Το Υ/Β DAKAR (πρώην TOTEM) με όλο του το πλήρωμα χάθηκε καθ'οδόν από το Πόρτσμουθ στην Χάιφα.

http://www.submarines.dotan.net/dakar/#