13 Οκτωβρίου 1904 σκοτώνεται ο Μακεδονομάχος Παύλος Μελάς

Ο μακεδονομάχος που έγραψε ιστορία

Η ηρωική δράση και η θυσία του Παύλου Μελά για την ελευθερία

Από τον ΑΓΓΕΛΟ ΣΚΟΡΔΑ

askordas@dimokratianews.gr

Ο Παύλος Μελάς αποτελεί αναμφίβολα την πιο εμβληματική μορφή του μακρόχρονου Μακεδονικού Αγώνα, για τον οποίο και θυσιάστηκε, αφυπνίζοντας ουσιαστικά με αυτή του τη θυσία το κράτος των Αθηνών, που έως τότε παρακολουθούσε μουδιασμένο τους αγώνες των Μακεδόνων για ελευθερία.

Καταγόμενος από την ιστορική ηπειρώτικη οικογένεια των Μελάδων, οι ρίζες της οποίας φτάνουν ως την Κωνσταντινούπολη, με εξαιρετικό στρατιωτικό και πολιτικό παρελθόν πριν από την Άλωση της Πόλης, γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1870 στη Μασσαλία της Γαλλίας.

Εκεί ο πατέρας του, Μιχαήλ, ασχολήθηκε με το εμπόριο, δημιουργώντας μια αξιοσημείωτη περιουσία, μεγάλα τμήματα της οποίας διέθεσε σε εθνευεργετικούς σκοπούς, διατελέσας αργότερα και δήμαρχος Αθηναίων (1891-1894).

Η μητέρα του Ελένη, το γένος Βουτσινά, ήταν επίσης γόνος γνωστής κε-φαλλονίτικης οικογένειας εμπόρων.

Το 1874, όταν ο Παύλος ήταν τεσσάρων ετών, η οικογένεια του μετακομίζει μόνιμα και εγκαθίσταται στην Αθήνα και συγκεκριμένα σε κτίριο της οδού Πανεπιστημίου, τη μετέπειτα Αθηναϊκή Λέσχη.

Εκεί μεγαλώνει μαζί με τα έξι αδέλφια του μέσα σε ένα ιδανικό οικογενειακό περιβάλλον. Ως έφηβος, ζει πολύ έντονα τους αγώνες του αλύτρωτου Ελληνισμού για ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό, ενώ το 1885 τα πατριωτικά αισθήματα του πληγώνονται από την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία και τα θλιβερά επακόλουθα αυτής.

Εχοντας ήδη αναπτύξει ένα εξαιρετικά ανήσυχο πατριωτικό πνεύμα, το 1886 κατατάσσεται στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοιτά  το 1891 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πυροβολικού. Τον επόμενο χρόνο παντρεύεται τη Ναταλία Δραγούμη, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά.

Λαμβάνει μέρος στον καταστροφικό για τον Ελληνισμό πόλεμο του 1897, για την έκβαση

του οποίου φέρει βαρύτατες τύψεις, παρά τη σχετικά χαμηλή επιτελική θέση του.

Στις αρχές του 20ού αιώνα γίνεται ένα από τα πρώτα μέλη του Μακεδονικού Κομιτάτου και εισχωρεί για πρώτη φορά μυστικά στη Μακεδονία με τους συντρόφους του Κοντούλη, Παπούλα και Κολοκοτρώνη υπό το όνομα Μίκης Ζέζας, για να επιβλέψει την κατάσταση.

Ακολουθεί μια δεύτερη 20ήμερη αποστολή τον Ιούλιο του ίδιου έτους, κατά την οποία δρα με το όνομα Πέτρος Δέδες.

Η τρίτη φορά, ωστόσο, που ο Παύλος Μελάς πατάει τη μακεδονική γη έμελλε να είναι και η τελευταία. Έχοντας πλέον δικτυωθεί και οριστεί ως αρχηγός του αγώνα, περνάει τα σύνορα στις 27 Αυγούστου του 1904, επικεφαλής σώματος 35 ανδρών αποτελούμενου από Μακεδόνες, Κρήτες και Μανιάτες.

Ταυτόχρονα αναλαμβάνει την αρχηγία των Σωμάτων Μοναστηρίου και Καστοριάς και δρα υπό το ψευδώνυμο καπετάν Μίκης Ζέζας, που αποτελεί σύνθεση των ονομάτων των παιδιών του. Οι Τούρκοι, πληροφορούμενοι την είσοδο του στη Μακεδονία, θέτουν προς καταδίωξη του πολυάριθμο απόσπασμα.

0 ίδιος, παρά το μένος Οθωμανών και Βουλγάρων, συνεχίζει να αποδεκατίζει τις βουλγαρικές ομάδες των κομιτατζήδων, ορμώμενος κυρίως από τα χωριά Λιγκοβάνη και Λίχυβο. Στις 13 Οκτωβρίου του ίδιου έτους όμως και ενώ βρισκόταν στο χωριό Στάτιστα (σημερινός Μελάς), έπειτα από προδοσία της βουλγαρικής συμμορίας του Μήτρου Βλάχου, περικυκλώνεται από τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών.

Ακολούθησε σφοδρή και άνιση μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας διατάζει έφοδο. Στην επιχείρηση αυτή τραυματίζεται θανάσιμα στην οσφυϊκή χώρα, με αποτέλεσμα να ξεψυχήσει μισή ώρα αργότερα στα χέρια των παλικαριών του. Οι τελευταίες του κουβέντες ήταν «Βούλγαρος να μη μείνει»…

Εφημερίδα "Δημοκρατία"