Τ. ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ : Φασιστικές οργανώσεις και "κόκκινες γραμμές"

ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΧΩΡΙΖΕΙ ΔΥΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ

Στη Βουλή του 1984 (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ) ο υπουργός Δικαιοσύνης επιχειρηματολογούσε υπέρ της κύρωσης της διεθνούς αντιρατσιστικής νομοθεσίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση (ΝΔ υπό τον ηγεσία του Αβέρωφ) αναρωτιόταν τι... εξωτικό φρούτο ήταν αυτό.

Ελ. Βενιζέλος (δεξιά) και Αλ. Παπαναστασίου. Σφοδρή σύγκρουση στη Βουλή για την παραστρατιωτική φασιστική οργάνωση ΕΕΕ.

 

Ο Π. Κανελλόπουλος, ανεξάρτητος τότε βουλευτής, θυμήθηκε κατά τη συνεδρίαση κάποιες άλλες κοινοβουλευτικές συζητήσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Ανέφερε ότι είχε σχηματιστεί τότε στη Θεσσαλονίκη μια φασιστική οργάνωση που είχε θέσει ως σκοπό να καταδιώκει Εβραίους, κομμουνιστές κ.ά. Χρόνια, πρόσθεσε, μας «ταλαιπωρούσε. Το «φρούτο», επομένως, δεν ήταν τόσο εξωτικό. Κάθε άλλο, ευδοκιμούσε κατά καιρούς μεταλλαγμένο. Οπως και τη δεκαετία του 1980, όταν ξεπεταγόταν η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή - και όχι μόνο. Μία από τις πρώτες κοινοβουλευτικές συζητήσεις για το φαινόμενο είχε γίνει στα τέλη Δεκεμβρίου του 1931, μετά τον εμπρησμό της Εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη από τους Τριεψιλίτες το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, όπως έχουμε δει αναλυτικά σε προηγούμενες σελίδες του «Εθνους». Τα μέλη της ΕΕΕ είχαν κάψει τα παραπήγματα φτωχών Εβραίων της πόλης και δολοφονήσει δύο κατοίκους της.

Μετά το «κατόρθωμα» η οργάνωση (είχε ιδρυθεί από το 1927 και κινούταν στο περιθώριο) άρχισε να μαζικοποιείται. Από μερικές εκατοντάδες μέλη και μερικά παραρτήματα -γραφεία στη Μακεδονία απλώνεται ταχύτατα. Μια μαζικοποίηση που παραπέμπει, τηρουμένων των αναλογιών, στη σημερινή Χ.Α.

Αρχίζει να οργανώνεται παραστρατιωτικά, με ιεραρχική δομή και πειθαρχία. Πολλαπλασιάζει τις αιματηρές επιθέσεις όχι μόνο εναντίον των Εβραίων, αλλά και εναντίον κομμουνιστών, «ξένων», «προδοτών», εργατικών - συνδικαλιστικών οργανώσεων κ.λπ.

Τριεψιλίτες στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη το καλοκαίρι του 1933. Οι μέρες της «δόξας» ήταν λίγες...

 

Σ' αυτή τη φάση οι «χαλυβδόκρανοι» (από τα κράνη που φορούσαν, με κιτρινο-χακί αμφιέσεις και μπότες) προσπαθούν να μιμηθούν τα ναζιστικά τάγματα εφόδου. Παρά την αντικοινοβουλευτική και αντικομματική ρητορική, έχουν, όμως, εμφανείς διασυνδέσεις με κομματικούς και οικονομικούς παράγοντες. Τόσο οι Φιλελεύθεροι του Ελ. Βενιζέλου όσο και οι Λαϊκοί του Παν. Τσαλδάρη προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη δράση της.

Ανοχή και στήριξη

Η ανοχή, η στήριξη, ακόμη και η ανοιχτή συνεργασία με αστυνομικές αρχές την κατατάσσει ευθέως και στις παρακρατικές οργανώσεις. Προστάτης της αναδεικνύεται ο ίδιος ο γενικός διοικητής Θεσσαλονίκης και Μακεδονίας Στ. Γονατάς (1929-1932).

 

Η ΕΕΕ «εφευρίσκει» και τους «Αλκίμους». Θα επιχειρήσει να τους επανασυστήσει η χούντα του 1967. Νωρίτερα ήταν πρότυπο για την ΕΟΝ του Μεταξά.

 

Η εγκληματική δράση της δεν ανησυχεί μόνο τους Εβραίους και τους κομμουνιστές, αλλά και ευρύτερους δημοκρατικούς κύκλους. Στο πλαίσιο αυτό, ο αρχηγός του Αγροτικού Εργατικού Κόμματος Αλ. Παπαναστασίου καταθέτει και σχετική επερώτηση στη Βουλή. Τότε γίνεται για πρώτη φορά συζήτηση για την απαγόρευση των φασιστικών οργανώσεων.

Καταγγέλλεται με συγκεκριμένα στοιχεία η «εγκληματική συμμορία» της ΕΕΕ. Τα μέλη της «που κάνουν τον πατριώτες, ασκούν όμως την πατριδοκαπηλείαν, προβαίνουν εις εγκληματικάς πράξεις και είναι άναδροι εις τα σκέψεις και εγκληματίες...». Ποια άλλη οργάνωση είναι ανεκτό να υποκαθιστά την τήρηση του νόμου αναρωτιέται ο Παπαναστασίου. Ποιο άλλο κράτος ανέχεται μια οργάνωση στρατιωτικού τύπου;

Ο ίδιος και οι οπαδοί του, όπως ήταν φυσικό, θα γίνουν κόκκινο πανί από τότε και θα δεχθούν επανειλημμένα επιθέσεις των Τριεψιλιτών.

Η κυβέρνηση Βενιζέλου, τότε και αργότερα, θα επιχειρήσει να κινηθεί εξισορροπιτικά. Ναι μεν «καλή» είναι μια οργάνωση που στρέφεται κατά του κομμουνισμού. Αλλά δεν μπορεί να γίνει δεκτή και είναι επικίνδυνη ως παραστρατιωτική και «εθνικιστική». Επιδείχτηκε μια έμμεση ανοχή (και ενθάρρυνση) που θα οδηγήσει αργότερα σε τσουνάμι εγκληματικών πράξεων. Τα όσα ακουλούθησαν είναι ένα άλλο θέμα.

ΟΙ «ΤΡΙΕΨΙΛΙΤΕΣ»
Υπό προϋποθέσεις γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν

Η περίπτωση της ΕΕΕ (Εθνική Οργάνωσις Ελλάδος), της πρώτης και κυριότερης μαζικής φασιστικής οργάνωσης στη νεοελληνική ιστορία, έχει απασχολήσει σύγχρονους ιστορικούς και άλλους. Στο πλαίσιο των μελετών για την ελληνική ακροδεξιά, που βλέπουν το φως με αφορμή τα έργα και τις ημέρες της Χρυσής Αυγής, αναλύεται το φαινόμενο των «Τριεψιλιτών» και διατυπώνονται καίριες επισημάνσεις. Ας σημειωθεί για την ιστορία ότι σημερινοί ακροδεξιοί κύκλοι, που έχουν διαφορές με την οργάνωση Μιχαλολιάκου, αποδίδουν στη ΧΑ «μίμηση» της ΕΕΕ και γενικώς των φασιστικών κινήσεων του Μεσοπολέμου.

Στις συνθήκες της καθολικής κρίσης της δεκαετίας του 1930, της εξαθλίωσης της πλειονότητας του λαού, της ανόδου του φασισμού (πριν ταυτιστεί με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας) και του υπαρκτού διλήμματος της ελληνικής άρχουσα τάξης «αστική δημοκρατία ή δικτατορία» (για την αντιμετώπιση της κρίσης , του «μπολσεβικισμού» κ.λπ.) η ΕΕΕ από περιθωριακή κίνηση γιγαντώθηκε σε «μαζικό κίνημα». Αυτό έγινε δυνατό επειδή συντρέχανε εκτός των άλλων γενικών και ορισμένες βασικές προϋποθέσεις:

• Αφέθηκε, με την ενθάρρυνση και ενίσχυση κρατικών Αρχών να μετατραπεί σε παραστρατιωτική οργάνωση, που ασκούσε συστηματικά βία εναντίον των «εχθρών».
• Είχε την ανοχή, τη συνεργασία, την προστασία και τη χρηματοδότηση από αστικές δυνάμεις και κρατικούς ή άλλους φορείς.
• Χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως από τα κόμματα εξουσίας της εποχής (ως ανάχωμα στο ογκούμενο λαϊκό- εργατικό κίνημα, ως δεξαμενή ψηφοφόρων, ως δύναμη εκτόνωσης κλπ).

Το «δυστύχημα», που οδήγησε στην ουσιαστική διάλυσή της, ήταν πως η ηγεσία της επιδίωξε να «αυτονομηθεί» την περίοδο της μεγαλύτερης ανάπτυξής της (μετά το 1933). Αυτό σήμανε και το τέλος της. Ούτε τα μέλη της δεν την ψήφιζαν ως ανεξάρτητο κόμμα στις εκλογές έως το 1936. Περιθωριοποιήθηκε, τα στελέχη της υπηρέτησαν τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου και ουκ ολίγα κατέληξαν συνεργάτες των ναζί κατακτητών.

Εντός και εκτός ορίων

Παρά την ανοχή Βενιζέλου και την άρνηση να προχωρήσει στη διάλυση της ΕΕΕ ο αρχηγός των Φιλελευθέρων θέτει δύο «κόκκινες γραμμές». Αισθάνεται την ανάγκη να διακηρύξει τη διαφορά μεταξύ «εθνικού» και «εθνικιστικού» σωματείου: «Το εθνικόν είναι χρήσιμον φυσιολογικώς, ενώ το εθνικιστικόν αποτελεί την υπερβολήν του εθνικού, η οποία οδηγεί εις καταστροφάς». Προσθέτει ακόμη ότι οι στρατιωτικού τύπου οργανώσεις «έξω των κρατικών οργάνων» είναι κάτι το επικίνδυνο και τον βρίσκει «ανηλεώς αντίθετο» η δράση της εκτός των ορίων...

Κομματικά παιχνίδια

Η στάση του Ελ. Βενιζέλου απέναντι στην παραστρατωτική φασιστική οργάνωση ΕΕΕ αποτελεί τυπικό δείγμα εκμετάλλευσης παρόμοιων μορφωμάτων κατά τον Μεσοπόλεμο. Θεωρούνται χρήσιμα - ωφέλιμα, όσο η δράση της είναι συμβατή με τους κομματικούς ? κυβερνητικού στόχους. Οσο χειραγωγούνται, με τον έναν ή άλλον τρόπο. Το «όριο» ανοχής είναι η τυπική υποκατάσταση των κρατικών μηχανισμών και η «αυτονόμησή τους». Κινδυνεύει τότε το «κύρος» του κράτους και εμφανίζεται το «ως μη δυνάμενον ν' αντιμετωπίσει» τους κινδύνους...

Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr
http://www.ethnos.gr/