ΓΛΑΥΚΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ (1919 - 2013)

Ταυτισμένος με τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία

Πολιτικοί αντίπαλοι και συνεργάτες αναγνώριζαν τη διορατικότητα και το σεβασμό του στις δημοκρατικές διαδικασίες

Του ΜΑΝΩΛΗ ΚΑΛΑΤΖΗ

 

ΟΓλαύκος Κληρίδης υπήρξε αδιαμφισβήτητα μια από τις πλέον σημαντικές πολιτικές μορφές της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας, την οποία δεν παρακολούθησε ως θεατής, αλλά την έγραψε ως πρωταγωνιστής, από την ημέρα της ανεξαρτησίας μέχρι την περασμένη Παρασκευή, οπότε και απεβίωσε. 

 

Ο Γλαύκος Κληρίδης δεν ήταν από τους ανθρώπους που ενέδιδαν εύκολα στο λαϊκισμό και γι' αυτό βρέθηκε πολλές φορές αντίθετα στο ρεύμα πληρώνοντας κόστος Πολιτικοί αντίπαλοι και συνεργάτες αναγνωρίζουν τη διορατικότητα και το σεβασμό του στις δημοκρατικές διαδικασίες ως βασικά χαρακτηριστικά της πολιτικής του διαδρομής, η οποία μόνο εύκολη και ανέφελη δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. 

Δεν ήταν από τους ανθρώπους που ενέδιδαν εύκολα στο λαϊκισμό και γι' αυτό βρέθηκε πολλές φορές αντίθετα στο ρεύμα, πληρώνοντας κόστος. Την περίοδο που η ΕΟΚ αποτελούσε κόκκινο πανί λόγω του Ψυχρού Πολέμου, ο Γλαύκος Κληρίδης έθεσε ως στόχο του την ένταξη της Κύπρου στην υπό διαμόρφωση ενωμένη Ευρώπη. Ο στόχος του επιτεύχθηκε και θεωρήθηκε ένα από τα ορόσημα για το κυπριακό κράτος. 

Με γάλα κατσίκας

 

Γεννήθηκε το 1919 στη Λευκωσία, σε μια περίοδο που η Κύπρος ήταν αποικία των Βρετανών. Η οικογένειά του δεν ήταν πλούσια, αλλά μπορούσε να υποστηρίξει μια άνετη ζωή. Τότε όμως τίποτα δεν ήταν εύκολο. Ο ίδιος ο Γλαύκος Κληρίδης είχε αποκαλύψει στον Τουρκοκύπριο ακαδημαϊκό Νιαζί Κιζίλγκιουρεκ, ότι επειδή η μητέρα του δεν μπορούσε να τον θηλάσει, αντί να αναθέσουν το θηλασμό σε κάποια τροφό, όπως συνηθιζόταν, ο πατέρας του αγόρασε μια κατσίκα από την οποία θήλαζε καθημερινώς. 

Αντάρτης

 

Τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχολείου τις έβγαλε με ιδιωτική διδασκαλία στο σπίτι, αφού δεν τον δέχονταν στα σχολεία επειδή αρνιόταν ο ίδιος και η μητέρα του να του κόψουν τα μακριά μαλλιά που διατηρούσε. Φοίτησε σε σχολείο στην Στ' Δημοτικού αφού πρώτα κουρεύτηκε. Και στο Γυμνάσιο η φοίτησή του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επεισοδιακή. Ηταν συμμαθητής με δύο άλλους προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον Σπύρο Κυπριανού και τον Τάσσο Παπαδόπουλο. 

Οταν η Σχολική Εφορεία επέβαλε τη χρήση της καθαρεύουσας ο Γλαύκος Κληρίδης επέμενε να γράφει στη δημοτική, με αποτέλεσμα να μηδενιστεί και να αποβληθεί για 15 μέρες. Ο γυμνασιάρχης του είπε πως με την αποβολή θα γινόταν καλύτερος άνθρωπος και ο Κληρίδης με το θάρρος της νεότητάς του απάντησε πως με αυτή τη λογική αν δεν ξαναπατούσε στο Γυμνάσιο θα γινόταν κάλλιστος. Τα βρόντηξε και εγκατέλειψε το σχολείο και έφυγε για το Λονδίνο για να συνεχίσει τις σπουδές του κοντά στη μεγαλύτερη αδελφή του, Χρυσάνθη. 

Στο Λονδίνο αφού τελείωσε το Γυμνάσιο ξεκίνησε τις σπουδές του στη Νομική. Το 1939, με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ενημέρωσε τον πατέρα του Ιωάννη Κληρίδη ότι θα διέκοπτε τις σπουδές του για να καταταχθεί ως εθελοντής στη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία. Ο πατέρας του τον προέτρεψε να δείξει γενναιότητα καθώς στην Αεροπορία υπήρχαν λίγοι Κύπριοι και δεν θα έπρεπε να «εκθέσει» το νησί του. Ελαβε μέρος σε εκατοντάδες επιχειρήσεις, και το 1942 το αεροσκάφος του καταρρίφθηκε στη Γερμανία. Εχοντας σπάσει το πόδι του πέφτοντας με αλεξίπτωτο, κρύφτηκε σε κάποιους θάμνους. Οπως ο ίδιος αφηγήθηκε «παραδόθηκε» σε μια αγελάδα, καθώς στο σκοτάδι είδε δύο μάτια να τον κοιτούν και νόμισε πως τον είχαν εντοπίσει οι Γερμανοί. Η απάντηση στην κίνησή του να υψώσει τα χέρια ήταν το μουγκρητό της αγελάδας. Τελικώς πιάστηκε αιχμάλωτος και μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο όπου τον χειρούργησε χωρίς αναισθητικό ένας Γάλλος φοιτητής της Ιατρικής. Κατάφερε να δραπετεύσει από το νοσοκομείο και συνελήφθη στα σύνορα της Ολλανδίας. Τον έστειλαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων, από όπου δραπέτευσε για δεύτερη φορά και συνελήφθη και πάλι, στα σύνορα της Κροατίας. Μέχρι το τέλος του πολέμου κρατήθηκε αλυσοδεμένος και απελευθερώθηκε από τα αμερικανικά στρατεύματα.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία παρασημοφορήθηκε για τη δράση του με βασιλικό διάταγμα. Στο BBC, όπου εργαζόταν η αδελφή του, γνώρισε τη νεαρή Ινδή Λίλα Ερούλκαρ την οποία αποφάσισε να παντρευτεί. Οπως ο ίδιος αφηγήθηκε, έστειλε μία επιστολή στους γονείς της στην Ινδία στην οποία τους έγραφε: «Είμαι ο Γλαύκος Κληρίδης, σε εσάς είμαι μια άγνωστη ποσότητα άγνωστης ποιότητας, αλλά πρόκειται να παντρευτώ την κόρη σας για τους εξής λόγους: α) τα πεθερικά μου θα βρίσκονται 6.000 μίλια μακριά, β) δεν μιλά ούτε λέξη από τη γλώσσα μου και θα μπορώ να λέω ό,τι θέλω και γ) την αγαπώ». Υστερα από λίγες μέρες πήρε το εξής τηλεγράφημα από το Νέο Δελχί: «Συμβουλή: Περιμένετε ένα χρόνο». Ο πολιτικός γάμος έγινε το 1947, ενώ το 1996 ο Γλαύκος και η Λίλα Κληρίδη παντρεύτηκαν μόνοι τους με θρησκευτικό γάμο, αφού πρώτα η Λίλα βαφτίστηκε Ειρήνη. Ο Γλαύκος Κληρίδης αφηγήθηκε αργότερα στον Νιαζί Κιζίλγκιουρεκ: 

«Οταν κάναμε το θρησκευτικό γάμο, με ρώτησε ο Αρχιεπίσκοπος "τι της είπες και δέχθηκε"; Του λέω: της είπα ότι αν πεθάνει, δεν θα τη θάψετε δίπλα μου (σ.σ.: ως αλλόθρησκη) και επειδή θέλει να συνεχίσει την κρεβατομουρμούρα και μετά θάνατον, είπε το Ναι». 

Ο πολιτικός

 

Ο Γλαύκος Κληρίδης δεν είχε πρόθεση να ασχοληθεί με την πολιτική, καθώς σχεδίαζε να ζήσει στην Αγγλία. Ωστόσο τη δεκαετία του '50 έγινε μέλος της ΕΟΚΑ με το ψευδώνυμο «Υπερείδης», και έλαβε μέρος στον ένοπλο αντιαποικιακό αγώνα. Θεώρησε μέγιστη προσβολή τη στάση των Βρετανών, στο πλευρό των οποίων είχε πολεμήσει κατά του ναζισμού. Ως δικηγόρος υπερασπιζόταν αγωνιστές της ΕΟΚΑ στα δικαστήρια έχοντας αντίπαλό του ως δημόσιο κατήγορο του Στέμματος τον Ραούφ Ντενκτάς, με τον οποίο συνδέθηκαν με μια ιδιαίτερη φιλία. Μάλιστα λέγεται ότι όταν ο Ντενκτάς είχε συλληφθεί και επρόκειτο να εκτελεστεί, τον έσωσε ο Γλαύκος Κληρίδης. 

Ελαβε μέρος στις Διάσκεψη του Λονδίνου που επικύρωσε την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και μέχρι την επίσημη ανακήρυξη του νέου κράτους υπηρέτησε ως υπουργός Δικαιοσύνης.

Οι σταθμοί στην πολιτική διαδρομή

 

Οπρώτος σημαντικός σταθμός στην πολιτική διαδρομή του Γλαύκου Κληρίδη ήταν η σύγκρουση με τον πατέρα του, ο οποίος ήταν αντίπαλος στις πρώτες προεδρικές εκλογές το 1959 με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Ο Γλαύκος Κληρίδης στήριξε τον Μακάριο, θεωρώντας πως ήταν ικανότερος από τον πατέρα του για να διαχειριστεί την κατάσταση. 

Η δεύτερη σημαντική στιγμή στην πολιτική του διαδρομή ήταν η περίοδος που ακολούθησε το πραξικόπημα του 1974. Ως πρόεδρος της Βουλής ανέλαβε καθήκοντα προέδρου της Δημοκρατίας, καθώς ο Μακάριος είχε φύγει στο εξωτερικό. Κατάφερε να επαναφέρει την Κύπρο στην ομαλότητα και να παραδώσει την εξουσία το 1976 στον Μακάριο που επέστρεψε στην Κύπρο. Ακόμα και οι πολιτικοί αντίπαλοι τον είχαν χαρακτηρίσει «καλό καραβοκύρη» εκτιμώντας τον τρόπο που χειρίστηκε την κατάσταση. 

Κορυφαίος σταθμός υπήρξε η εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας το 1993 αλλά και η επανεκλογή του το 1998. 

Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησής του πέτυχε την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., ενώ προώθησε και τη διαδικασία λύσης του Κυπριακού προβλήματος. Το 2004 τάχθηκε υπέρ της αποδοχής του Σχεδίου Ανάν πιστεύοντας ότι παρά τις αδυναμίες του αποτελούσε ευκαιρία για λύση του προβλήματος. 

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=398849