Μια ιστορική στιγμή, παρακαταθήκη για την ελευθερία

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ: ΝΟΕΜΒΡΗΣ 1973

ΤΟΥ ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

 

Στη διάρκεια του 1973, σοβαρά εσωτερικά και διεθνή γεγονότα επηρέαζαν τις ελληνικές εξελίξεις. Υπό το βάρος αυτών των γεγονότων η δικτατορική αυταρχικότητα και η καταπίεση είχαν αρχίσει να ραγίζουν. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος κατήργησε και τυπικά τη βασιλεία, ανέλαβε ο ίδιος πρόεδρος της «Δημοκρατίας» και όρισε πρωθυπουργό τον Σπύρο Μαρκεζίνη. Η κυβέρνηση Μαρκεζίνη ορκίστηκε στις 8 Οκτωβρίου. 

 

Φωτογραφία- ντοκουμέντο μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο 

τη 17η Νοεμβρίου 1973  

Στις αρχές του '73 ένα σημαντικό γεγονός ήταν οι κινητοποιήσεις των φοιτητών που οδήγησαν στην κατάληψη της Νομικής στην «Ελλάδα των Ελλήνων φυλακισμένων». Δεν ήταν μικρότερης σημασίας το αποτυχόν κίνημα στο Ναυτικό και η ανταρσία του αντιτορπιλικού «Βέλος», που με πλοίαρχο τον Ν. Παππά κατέφυγε στην Ιταλία. Δεκάδες αξιωματικοί του Ναυτικού διώχτηκαν. Η συνοχή του στρατεύματος βρισκόταν σε κίνδυνο. Αλλά και οι αντιδικτατορικές εκδηλώσεις στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου δεν ήταν μικρής σημασίας. 

Η μεγάλη ευκαιρία

 

Το κύμα αμφισβήτησης που είχε εκδηλωθεί στη Γαλλία τον Μάη του '68, όπως και σε άλλες χώρες, φαινόταν ότι έχει φτάσει και στην Ελλάδα. 

Αλλά και η οικονομική κατάσταση της χώρας επιδεινωνόταν, ενώ εμφανίζονταν φαινόμενα διαφθοράς που δεν μπορούσαν εύκολα να καταγγελθούν, αφού μια δικτατορία δεν επιτρέπει τον αντίλογο. 

Οπως αναφέρει ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο σκοπός της κυβέρνησής του δεν ήταν μόνο η διεξαγωγή των εκλογών: «Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος του Κιπούρ, το Κυπριακό, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Οικονομικό και το Ενεργειακό ήταν προβλήματα που δεν μπορούσαν βεβαίως να αφεθούν στην τύχη τους. Ως προς την οικονομία, ήδη από τους τελευταίους μήνες του 1972 είχαν αρχίσει να εμφανίζονται επικίνδυνα προβλήματα. Δέκα περίπου ημέρες μετά την ορκωμοσία της κυβερνήσεως απεφασίσθη η άμεση εφαρμογή πολιτικής λιτότητας και περιστολής των δημοσίων δαπανών». 

Μέσα σ' αυτό το κλίμα της κοινωνικής έντονης καταπίεσης που είχε επιβάλει το στρατιωτικό δικτατορικό καθεστώς, των οικονομικών προβλημάτων που ανέκυπταν, η χαραμάδα φιλελευθερισμού έδινε τη μεγάλη ευκαιρία για να εκδηλωθεί το πανανθρώπινο αίτημα της δημοκρατίας και ελευθερίας. Δεν θα αποφασίσει μια δράκα στρατιωτικών και πολιτικών για τις τύχες των λαών, που έχει καταλάβει με τη βία την εξουσία. Η στρατιωτική δικτατορία του Γ. Παπαδόπουλου χτυπούσε κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή αδιάκριτα, ανεξαρτήτως αν ανήκε στο χώρο της Αριστεράς, του Κέντρου και της Δεξιάς. 

Επρόκειτο για μια στρατιωτική ομάδα με φασιστικές αντιλήψεις που τα αρχικά της συνθήματα για «το τρίπτυχο του αγώνα μας» τροποποιήθηκαν με παρέμβαση των Αμερικανών, που δεν ήθελαν στη μεταπολεμική Ευρώπη να φανεί ότι έχει επιβληθεί ένα καθεστώς που θα έμοιαζε τόσο πολύ μ' εκείνα των Χίτλερ και Μουσολίνι. Αλλά οι θαυμαστές της προδικτατορικής φασιστικής οργάνωσης της «4ης Αυγούστου» συνεργάζονταν με το νέο καθεστώς που τους άνοιγε τις πόρτες της κρατικής εξουσίας ως ομοϊδεάτες του. 

Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, υφυπουργός Αμυνας στην προδικτατορική κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου και μεταπολιτευτικά υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, είχε προσωπική εμπειρία από τέτοιου είδους υπέρ της δικτατορίας ανθρώπους «ακρότατους δεξιούς», που είχε συναντήσει στη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Αμυνας και διατηρούνταν «στην ΚΥΠ, στη ΓΔΕΑ (Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας) και στο Α2 του ΓΕΣ», «άτομα με φοβερές προκαταλήψεις κατά παντός δημοκρατικού και μίσος ακόμα, είτε αυτοί οι δημοκρατικοί ήταν βενιζελικοί είτε παπανδρεϊκοί». Αλλά το ίδιο μίσος ένιωθαν εναντίον των δημοκρατικών δεξιών και μεταπολιτευτικά οι οπαδοί της χούντας θεώρησαν θανάσιμο αντίπαλό τους τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. 

Τηρουμένων των αναλογιών, η Ελλάδα από τη δεκαετία του '30 μέχρι τις μέρες μας έζησε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα υπό ένα δικτατορικό, ολοκληρωτικό καθεστώς (1936-1944, 1967-1974), απ' ό,τι η Γερμανία υπό τον Χίτλερ (1933-1945). 

Η μεγάλη στιγμή είχε φτάσει τον Νοέμβριο του 1973. Στις 14 Νοεμβρίου οι φοιτητές διαδηλώνοντας εισήλθαν στο Πολυτεχνείο της Αθήνας. Εθεσαν σε λειτουργία αυτοσχέδιο ραδιοφωνικό σταθμό. Χιλιάδες κόσμου άρχισαν να συρρέουν περί το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η κατάληψη εξελίχτηκε σε μία μορφή εξέγερσης εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος. 

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Νοεμβρίου επενέβησαν ο στρατός και οι δυνάμεις της Αστυνομίας και άλλων κρατικών υπηρεσιών για να καταστείλουν την εξέγερση. Αυτή η καταστολή προκάλεσε πολλά θύματα. Κηρύχθηκε και πάλι ο στρατιωτικός νόμος. 

Στις 19 Νοεμβρίου οργανώθηκε συνέντευξη Τύπου από τη δοτή κυβέρνηση που έκανε έναν πρώτο απολογισμό των θυμάτων περί το Πολυτεχνείο που μέχρι εκείνη τη στιγμή ανέρχονταν επίσημα σε 11 νεκρούς και 138 τραυματίες. 

Αργότερα νέες επίσημες έρευνες ανέβασαν κατά πολύ τον αριθμό των νεκρών και τραυματιών. 

Πολλές επαφές
 

Τις μέρες του Πολυτεχνείου «υπήρξαν πολλές επαφές βασιλέως - Καραμανλή». Ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να μην κάνει καμία δήλωση, γιατί είχε πληροφορίες ότι η εξέγερση «κατευθύνεται από άκρως αριστερά στελέχη». Σε μία επικοινωνία του με τον Καραμανλή, που ζούσε τότε στο Παρίσι, ο Κωνσταντίνος είπε στον συνομιλητή του ότι όπως εξελίσσονται τα πράγματα υπάρχει κίνδυνος να μη μείνει τίποτα όρθιο «εκτός από το prestige σας ως πρωθυπουργού και το δικό μου ως αρχηγού του κράτους. Αν οι Ελληνες αποφασίσουν να προσχωρήσουν στον κομμουνισμό, θα έχουν δίκαιο, εσείς παίζατε γκολφ και εγώ το ίδιο, χωρίς να γίνεται τίποτε». 

Πράγματι στην πρωτοπορία του Πολυτεχνείου υπήρχαν αριστεροί σπουδαστές διάφορων αποχρώσεων και τάσεων. Γι' αυτό και η εξέγερση, παράλληλα με το σύνθημα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία», πρόβαλλε και αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα κατά των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ. Αλλά πλάι σ' αυτή την πρωτοπορία, έβρισκαν τη θέση τους και οι δημοκράτες όλων των αποχρώσεων που δεν ήθελαν την τυραννία. 

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι μια μεγάλη ιστορική στιγμή που εντάσσεται στο πλαίσιο του αγώνα των Ελλήνων εναντίον κάθε εξωτερικής ή εσωτερικής τυραννίας. 

Οι άνθρωποι αλλάζουν, έρχονται και παρέρχονται, οι ιστορικές στιγμές παραμένουν στη συλλογική μνήμη ενός λαού και μόνο εκείνοι που ονειρεύονται νέες δικτατορίες και τυραννίες κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να τις αμαυρώσουν και αν μπορούν να τις εξαλείψουν. 

http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=398589