Κρήτη, η Επαναστάτισσα

Κρήτη, η Επαναστάτισσα

Στο μυθιστόρημα "Ο ΚΑΠΕΤΑΝ-ΜΙΧΑΛΗΣ" ο Καζαντζάκης επικεντρώνεται στον κεντρικό του ήρωα τον Καπετάν Μιχάλη, ο οποίος είναι ένας Κρητικός αψεγάδιαστος και ανόθευτος, Επαναστάτης, πρότυπο Αγωνιστή και Πολεμιστή. Στη μορφή του ήρωα αυτού περιγράφεται το πρόσωπο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, του επαναστατημένου ατόμου, που αγωνιά και αγωνίζεται για ελευθερία: πνευματική, σωματική, ιδεολογική, κοινωνική, πολιτική και κάθε άλλη.

Καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1 Δεκεμβρίου 1913 - 1 Δεκεμβρίου 2013), ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενδεικτική παρουσίαση των επαναστατικών κινημάτων που γέννησε η κρητική αγωνιστικότητα πριν από την ένωση:

Κατά την Ενετοκρατία: Η Κρήτη αποτελεί την αγωνιστική δύναμη αρκετών επαναστατικών κινημάτων κατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας (1211-1669)? ενδεικτικά αναφέρονται οι Επαναστάσεις των Αγιοστεφανιτών ή Αργυρόπουλων (1212), των Σκορδίληδων και των Μελησσινών (1217), των Μελησσινών (1222), των Σκορδίληδων, Μελησσινών και Δρακόπουλων (1230), των αδελφών Χορτάτζηδων (1273), του Αλεξίου Καλλέργη (1282-1299), των Σκορδίληδων (1319), του Βάρδα Καλλέργη (1332), του Σμυρίλιων - Λέοντα Καλλέργη (1347) και του Γεωργίου Καντανολέου (1527).

Κατά την Τουρκοκρατία: Οι Κρητικοί κατά τη διάρκεια του τουρκικού ζυγού δεν έμειναν υπόδουλοι δίχως αγώνα και θυσία υπέρ της απελευθέρωσης του νησιού τους. Συγκεκριμένα, το 1770 ανδρώνεται η Κρητική Επανάσταση του Δασκαλογιάννη και ακολουθεί η Κρητική Επανάσταση του 1821-1830 (μέρος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821), ενώ ακολούθησαν οι Επαναστάσεις του 1841, της περιόδου 1866-1869, του 1878, του 1889 και της περιόδου 1897-1898.

Κατά τη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας: Οι συνεχιζόμενοι αγώνες των Κρητικών και η αδυναμία της οθωμανικής διοίκησης προκάλεσαν την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και οδήγησαν το 1898 στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους υπό την υψηλή επικυριαρχία του Σουλτάνου, της λεγόμενης «Κρητικής Πολιτείας». Ενάντια στο κράτος αυτό και υπέρ της Ενωσής του με την Ελλάδα, ο Βενιζέλος πρωτοστάτησε το 1905 στην Επανάσταση του Θερίσου. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1913, έγινε η Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Ελευτερία ή... Θάνατος

Η καταληκτική φράση του λογοτεχνικού ήρωα του Καζαντζάκη αποτέλεσε και αποτελεί -από την αρχαιότητα μέχρι και στη σύγχρονη ιστορία- το μαχητικό εφαλτήριο κάθε επαναστάτη, κάθε αγωνιζόμενου ανθρώπου, αναβλύζοντας την περισσή, εσωτερική του δύναμη΄ ο Καπετάν Μιχάλης μπορεί να είναι ένα επικό τραγούδι για τον πατέρα του Νίκου Καζαντζάκη, παρ' όλα αυτά όμως αναδεικνύεται και ως ένας πεζολογικός ύμνος για την Ελευθερία και την Ανθρωπιά - το σύμβολο του αγωνιζόμενου ανθρώπου, είτε είναι Κρητικός είτε από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, προσωποποιείται μυθιστορηματικά στο πρόσωπο ενός αντρικά γενναίου αξόδευτου επαναστάτη όπως είναι ο πρωταγωνιστής του έργου΄ επιτυγχάνοντας ακούσια μια υστεροφημική αθανασία? ο μυθιστορηματικός ήρωας του Καζαντζάκη αντιπροσωπεύει τον χαρακτηριστικό τύπο του σύγχρονου αγωνιζόμενου ατόμου, που πασχίζει για επιβίωση σωματική και ψυχική, αναφωνώντας με τον δικό του τρόπο «Ελευτερία ή Θάνατος» ή και ακόμα «Ελευτερία και Θάνατος» προκειμένου να ζήσει ελεύθερος, απαλλαγμένος από κάθε μορφή δουλείας και πειρασμού.

Από το "ΕΘΝΟΣ"