ΜΥΡΤΩΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ : Γιατί πέφτουν σε κατάθλιψη οι λεχώνες;

Γιατί  πέφτουν σε κατάθλιψη οι λεχώνες;

της ΜΥΡΤΩΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ

Μαιευτήρος - Γυναικολόγου

Επιστ. Συνεργάτιδας Α' Μαιευτικής-Γυναικολογικής

Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Αμέσως μετά τον τοκετό οι μισές από τις νέες κυρίως μητέρες περνούν ένα διάστημα δύσκολο συναισθηματικά. Οι μέρες αυτές ονομάζονται «maternity blues», «μέρες στενοχώριας». Λύπη, εύκολο κλάμα, συναισθηματικές αλλαγές κατά την 5η μέρα μετά τον τοκετό χαρακτηρίζουν τις «μέρες στενοχώριας» σε πολλές μητέρες. Η κατάσταση αυτή περνά μόνη της σε λίγες μέρες χωρίς καμιά θεραπεία. Η αιτία είναι άγνωστη. Πιστεύεται ότι οφείλεται στις βιολογικές και ορμονικές αλλαγές  στη γυναίκα μετά τον τοκετό. Αν οι μέρες αυτές παραταθούν και η κατάσταση χειροτερέψει τότε υπάρχει ο κίνδυνος να παρουσιασθεί η «κατάθλιψη της λοχείας». Οι γυναίκες υποφέρουν από καταθλιπτικά συμπτώματα σε υψηλότερα ποσοστά από ότι οι άνδρες και με υψηλότερη ένταση κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής (25-44 ετών). Επίσης φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση της διαταραχής λόγω της ψυχικής καταπόνησης που σχετίζεται με το φύλο, σε συνδυασμό με διαφορές στους τρόπους προσαρμογής στο περιβάλλον ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.

Τι είναι η κατάθλιψη της λοχείας και πότε εμφανίζεται

Είναι παρόμοια με την κατάθλιψη σε άλλα πλαίσια. Συνήθως εμφανίζεται μέσα στις πρώτες 4 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Είναι μια συχνή και σοβαρή νόσος που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού.

Η καταθλιπτική συμπτωματολογία ταλαιπωρεί τις γυναίκες κατά την περίοδο της μετάβασης τους στη μητρότητα, παρά τα κοινωνικά στερεότυπα που προβάλλουν την εγκυμοσύνη και τη νέα μητρότητα σαν μια από τις ευτυχέστερες περιόδους στη ζωή των γυναικών. Συχνά η εγκυμοσύνη και ο τοκετός θεωρούνται από μόνα τους αγχογόνα γεγονότα, που μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.

Πως εκδηλώνεται η κατάθλιψη της λοχείας

Χαρακτηρίζεται από επίμονα κακή διάθεση, άγχος, ευερεθιστότητα, κόπωση και δυσχέρεια συγκέντρωσης. Ο ύπνος είναι συνήθως διαταραγμένος, αλλά αυτό μπορεί να είναι  δύσκολο να εκτιμηθεί, καθότι ο ύπνος της μητέρας διαταράσσεται ούτως η άλλως από το μωρό. Η μητέρα μπορεί να εμφανίσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα ανεπάρκειας, αναφορικά με τη μητρότητα. Μπορεί να ανησυχεί υπερβολικά για το μωρό, ελέγχοντας το επανειλημμένα και χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο. Μπορεί να αναπτύξει αισθήματα ενοχής και αυτοκατηγορίας. Η επιλόχεια κατάθλιψη παρατηρείται στο 10-53% των νέων μητέρων. Όμως είναι πολύ πιο συχνή σε εκείνες που έχουν χρόνιες ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.

Ποιες γυναίκες έχουν προδιάθεση/μεγαλύτερη  πιθανότητα να εμφανίσουν κατάθλιψη λοχείας

Οι πιο νέες μητέρες, οι πρωτότοκες και με μικρή μόρφωση έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για κατάθλιψη της λοχείας. Καθοριστική επίδραση στην εμφάνιση της παίζει το άγχος, από διάφορα γεγονότα της ζωής, η από την αγωνία της μητέρας για την ανατροφή του βρέφους και την ικανοποίηση από τον γάμο.

Οι παράγοντες κινδύνου για την επιλόχεια κατάθλιψη είναι:

1. Ανεπιθύμητη ή απρογραμμάτιστη εγκυμοσύνη.

2. Συναισθηματική διαταραχή κατά την διάρκεια της κύησης.

3. Φόβος για την γέννα.

4. Έλλειψη στήριξης της νέας μητέρας.

5. Κακές συνθήκες διαμονής.

6. Ιστορικό κατάθλιψης.

7. Οικογενειακό ιστορικό βεβαρημένο.

8. Άνεργος σύντροφος.

9. Δεν έχει εργασία στην οποία μπορεί να επιστρέψει μετά την εγκυμοσύνη.

Πως γίνεται η διάγνωση της και από ποιόν

Η σωστή διάγνωση έχει πολύ μεγάλη σημασία τόσο για την σωστή αντιμετώπιση όσο και για την διερεύνηση μιας σοβαρότερης πιθανόν ψυχιατρικής οντότητος που εκδηλώθηκε  με την κατάθλιψη της λοχείας.

Σημαντικό πρόβλημα είναι ότι υποδιαγνώσκεται, αφού η ασθενής συχνά δεν αναζητά ψυχολογική βοήθεια. Είναι εξαιρετικής προληπτικής  σημασίας η αναγνώριση της επιλόχειας κατάθλιψης από τους επαγγελματίες υγείας που έρχονται σε επαφή με τη γυναίκα την περίοδο αυτή (μαιευτήρες, μαίες, παιδίατροι).

Για την εκτίμηση της επιλόχειας κατάθλιψης χρησιμοποιούνται δομημένες διαγνωστικές συνεντεύξεις και μέτρα αυτοαναφοράς, όπως  οι κλίμακες κατάθλιψης που συμπληρώνουν οι γυναίκες μόνες τους.

Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει

 Σε κατάθλιψη της λοχείας έχει παρατηρηθεί αυξημένο ποσοστό διακοπής θηλασμού.

Σε πρόσφατη έρευνα φάνηκε ότι η κατάθλιψη της λοχείας επηρεάζει αρνητικά τη σχέση μητέρας-βρέφους, ενώ δεν υπάρχει συνάφεια μεταξύ των γυναικολογικών επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και επιλόχεια κατάθλιψη.

Πώς αντιμετωπίζεται                       

Στο μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών (70%) η θεραπεία είναι πετυχημένη, παρόλο που το ένα τρίτο των γυναικών μπορεί να έχουν χρόνια ή υποτροπιάζουσα κατάθλιψη. Η αντιμετώπιση βασίζεται τόσο στην κοινωνική και οικογενειακή υποστήριξη της γυναίκας όσο και στην αντιμετώπιση από ειδικούς. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:

- συμβουλευτική

- γνωσιακή συμβουλευτική συμπεριλαμβανομένων και των συμβουλών για τη φροντίδα  του παιδιού και για απολαυστικές δραστηριότητες σας σχέσεις

- αντικαταθλιπτικά

Βέβαια απαιτείται προσοχή στη χρήση των αντικαταθλιπτικών σε γυναίκες που θηλάζουν. Είναι σημαντικό να ενημερωθεί η γυναίκα, με όλες τις σχετικές πληροφορίες, πριν λάβει κάποια απόφαση για την πιο κατάλληλη μορφή θεραπείας για αυτήν. Η χορήγηση ενός αντικαταθλιπτικού σε μια γυναίκα που θηλάζει βασίζεται κάθε φορά σε εξατομικευμένη στάθμιση κινδύνου-οφέλους.

Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια διαταραχή με μεγάλη συχνότητα εμφάνισης και πολλές επιπτώσεις στη γυναίκα, στο παιδί στην οικογένεια και στην κοινωνία για αυτό και η έγκαιρη πρόληψη της είναι απαραίτητη.