Μάρτιος 1945 : Συρία και Λίβανος απαιτούν την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων.

Το κέντρο της Δαμασκού μετά τις γαλλικές επιχειρήσεις στις 29-30 Μαΐου 1945.

Μάρτιος 1945 : Συρία και Λίβανος απαιτούν την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων.

Οι Γάλλοι βομβάρδισαν τη Δαμασκό και το 1945

Γαλλία και Αγγλία στα μέσα του 1945 και ενώ το χιτλερικό Βερολίνο μόλις είχε πέσει έφθασαν σε σημείο ρήξης. Για την ακρίβεια, περιφερειακής στρατιωτικής σύγκρουσης.

Αιτία η Συρία, τα συγκρουόμενα συμφέροντα και οι ζώνες επιρροής στην ευρύτερη περιοχή. Η θεωρία ότι «όποιος ελέγχει τη Συρία ελέγχει τον αραβικό κόσμο, λόγω της στρατηγικής της σημασίας ως κλειδί του αραβικού εθνικισμού» ήταν ακόμη κυρίαρχη. Τσόρτσιλ και Ντε Γκολ έπαιξαν μια παρτίδα σκάκι, με ουσιαστικό νικητή τον πρώτο σ' εκείνη τη φάση.

Ο στρατηγός, όμως, πρόλαβε να βομβαρδίσει τη Δαμασκό. Ήταν η δεύτερη φορά που διέπρατταν το ίδιο οι Γάλλοι «σταυροφόροι». Η πρώτη διαδραματίστηκε τον Οκτώβριο του 1925 κατά την περίοδο που η Συρία βρισκόταν σε καθεστώς γαλλικής «εντολής». Τυπικά η ανάθεση της «εντολής εδάφους» που είχε λάβει η Γαλλία από την Κοινωνία των Εθνών (1920) για τη Συρία και τον Λίβανο είχε εκπνεύσει τότε.

Η Συρία ήταν, πια, ανεξάρτητο κράτος και μετείχε μάλιστα ως πλήρες μέλος στις διαδικασίες την ίδια εποχή στη διάσκεψη του Σαν Φρατζίσκο για τη συγκρότηση του ΟΗΕ. Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε το Παρίσι να δράσει με όρους κλασικής αποικιοκρατικής δύναμης.

 Γαλλικός στρατός εισέρχεται στη Δαμασκό το 1941, πριν γίνει ορμητήριο των ναζί. Οι απελευθερωτές ήρθαν με σκοπό να μείνουν και μετά την απελευθέρωση ως νεο-αποικιοκράτες

Απεργίες και διαδηλώσεις

Η επίσημη γαλλική περιγραφή για τα γεγονότα επιχειρεί διασώζει το γαλλικό στρατιωτικο-πολιτικό γόητρο, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Σύμφωνα με τις κλασικές (αραβικές και αγγλικές) αφηγήσεις οι Γάλλοι υποχώρησαν αναγκαστικά, κρατώντας μόνο τα προσχήματα.

Από τον Μάρτιο του 1945, Συρία (και Λίβανος) διεκδικούσαν ως ανεξάρτητα κράτη την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων. Το Παρίσι στόχευε σε μια συμφωνία παρόμοια με μια προπολεμική, η οποία θα κατοχύρωνε τα γαλλικά συμφέροντα (στρατηγικά και οικονομικά) με την παραμονή στρατιωτικών δυνάμεων.

Απεργίες και διαδηλώσεις σάρωναν τη χώρα, ενώ το αντιγαλλικό κλίμα ευνοούσε για δικούς του λόγους και το Λονδίνο. Εμφανιζόταν ως προστάτης των Αράβων, επιδιώκοντας να έχει αυτό τον καθοριστικό λόγο για τις εξελίξεις.

Το συριακό κοινοβούλιο (είχε αναδειχθεί από τις πρώτες εκλογές το 1943) καταγγέλλοντας ότι η στάση της Γαλλίας επιβεβαίωνε ότι η χώρα βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή (κι όχι εντολής) σήμανε γενική επιστράτευση (24 Μαΐου).

Ενίσχυε μαζικά τη συριακή χωροφυλακή με σαφείς αντιγαλλικές διαθέσεις, ενώ Σύριοι και άλλοι Άραβες στρατιώτες λιποτακτούσαν μαζικά από τον γαλλικό στρατό.

Η γαλλική στρατιωτική απάντηση ήταν να επιτεθεί και να καταλάβει το κτίριο του κοινοβουλίου και άλλους δημόσιους χώρους. Ταυτόχρονα, βαριά πυροβόλα και αεροπλάνα βομβάρδιζαν τη Δαμασκό (λόγος γίνεται για 8 αεροπλάνα κι όχι ένα όπως υποστήριζαν οι Γάλλοι).

Μπαράζ καταγγελιών

Οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες πόλεις, ενώ Ηνωμένες Πολιτείες, Βρετανία, ΕΣΣΔ, ο νεοϊδρυμένος Αραβικός Σύνδεσμος καταδίκαζαν την επέμβαση, που γινόταν κατά παράβαση των διεθνών κανόνων της εποχής.

Στο βρετανικό κοινοβούλιο ο πρωθυπουργός Τσόρτσιλ και ο υπουργός Εξωτερικών Ιντεν καταγγέλλοντας ότι «η Δαμασκός, πρωτεύουσα της Συρίας και μία των αρχαιοτέρων και πλέον ιστορικών πόλεων του κόσμου, εβομβαρδίσθη από αέρος. Ιδιαιτέρως δε επλήγη σοβαρώς το κέντρον της...» πήραν το πράσινο φως για στρατιωτική αντίδραση.

Με τη δυναμική βρετανική παρέμβαση (αγγλικά στρατεύματα με τεθωρακισμένα έσπευσαν μαζικά στη Δαμασκό) διευθετήθηκε η κρίση. Η Γαλλία απέσυρε, τελικά, τις δυνάμεις της από τις συριακές πόλεις. Η «σταυροφορία» άφησε πίσω της περίπου 2.500 νεκρούς και τραυματίες, ενώ οι υλικές καταστροφές ήταν μεγάλες.

Η μέρα της συριακής ανεξαρτησίας

Η οριστική αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων από τη Συρία θα πραγματοποιηθεί στις 17 Απριλίου 1946. Η μέρα αυτή έχει οριστεί ως εθνική γιορτή για την ανεξαρτησία της χώρας. Αφού οι Γάλλοι συνέβαλαν στην απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς (1918), τη διοίκησαν δύο δεκαετίες με εντολή της ΚτΕ, πήραν μέρος στην απαλλαγή της από τα στρατεύματα της κυβέρνησης του Βισί και τους ναζί (μάχη της Συρίας 1941) χρειάστηκαν άλλα πέντε χρόνια για να αποχωρήσουν.

Μετά ήρθαν οι Αγγλοι και ύστερα οι ΗΠΑ

Αλλά και μετά τη γαλλική αποχώρηση από τη Συρία το Παρίσι θα επιχειρήσει να επανακάμψει στην περιοχή, αν και τον πρώτο λόγο είχαν πλέον στη Μ. Ανατολή οι Βρετανοί, μέχρι να τους διαδεχθούν οι Αμερικανοί. Η προσπάθεια εκδηλώθηκε κυρίως μέσω της οικονομίας και ειδικά μέσω του συριακού νομίσματος, που ήταν εξαρτημένο από το γαλλικό φράγκο. Οι απόπειρες επανόδου έδωσαν νέα ώθηση στο αντιγαλλικό ρεύμα. Για μερικά χρόνια, μάλιστα, απαγορεύτηκε ακόμη και η διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας στα συριακά σχολεία.

Ο στρατηγός Ντε Γκολ (αριστερά) στη Δαμασκό, όταν μαζί με Άγγλους και Άραβες απελευθέρωνε τη Δαμασκό

Η Γαλλική εκδοχή για τα  γεγονότα

Ο Ντε Γκολ στα απομνημονεύματά του υποβαθμίζει τα στρατιωτικά γεγονότα στη Συρία τον Μάιο του 1945. Ενώ αντιθέτως υπερτονίζει τις διπλωματικές αντιθέσεις με την αγγλική κυβέρνηση. Εμφανίζεται μάλιστα αποφασισμένος να συγκρουστεί ένοπλα με τα βρετανικά στρατεύματα στην περιοχή. Ο στρατηγός αποδίδει την εξέγερση εναντίον των Γάλλων σε βρετανικό δάκτυλο. Αυτό δεν είναι ανακριβές, αλλά παρακάμπτει το κύριο, που είναι ο πόθος των Σύριων για εθνική ανεξαρτησία.

Ιδού πώς ο ίδιος ο Ντε Γκολ περιγράφει στ' απομνημονεύματά του την κατάσταση: «Στις 28 Μαΐου (1945) , στη Δαμασκό, όλες οι φρουρές μας δέχτηκαν επίθεση συμμοριών από ταραξίες και από άντρες της συριακής χωροφυλακής, που όλοι τους ήταν οπλισμένοι με μυδραλιοβόλα και χειροβομβίδες αγγλικής κατασκευής. Είκοσι τέσσερις ώρες συνεχιζόταν η σύγκρουση και οι πυροβολισμοί μέσα στην ίδια τη Δαμασκό. Αλλά στις 29 του μηνός οι δικοί μας κρατούσαν ακόμη γερά. Αντίθετα οι εξεγερθέντες, προσωρινά κυνηγημένοι, υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στα δημόσια κτίρια: στο Κοινοβούλιο, στο Δημαρχείο, στη διεύθυνση αστυνομίας, στα ανάκτορα, στην Τράπεζα της Συρίας κλπ. Για να τελειώνουμε, ο στρατηγός Ολιβά-Ροζέ, ο Γάλλος εκπρόσωπος στη Συρία, έδωσε διαταγή να διαλυθούν όλα τα κέντρα των εξεγερθέντων και των στασιαστών. Τούτο πραγματοποιήθηκε μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες από τους Σενεγαλέζους μας, και μερικούς λόχους συριακών στρατευμάτων ?δυο κανόνια κι ένα αεροπλάνο. Το βράδυ 30 Μαΐου οι αρχές κυριαρχούσαν...»

Η στρατιωτική «λύση» που έδωσε ο Ντε Γκολ δεν βρίσκει σύμφωνη ούτε το σύνολο της κυβέρνησής του ούτε την κοινή γνώμη στη Γαλλία. Ο στρατηγός εκφράζει το παράπονό του για τη στάση αυτή και καταλογίζει περίπου μειωμένη αίσθηση των γαλλικών συμφερόντων. Δεν είχε αντιληφθεί ότι η αποικιοκρατική εποχή είχε τελειώσει...

Τ. ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ

katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=63894868