ΛΑΚΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ και Κατανάλωση ή Δημοκρατία;

 Κατανάλωση ή Δημοκρατία;

 

Αναμφισβήτητα η κλασική δημοκρατία των Αθηνών αποτελεί λαμπρό παράδειγμα ανάπτυξης του πνεύματος της αυτοδιοίκησης και της δημιουργίας πολιτικής ελεύθερων θεσμών. Η πολιτική ισότητα που καθιερώθηκε μετά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη θεμελιωνόταν στην οικονομική ανισότητα Η πολιτική δημοκρατία αφορούσε σε ένα τμήμα μόνο του πληθυσμού και δεν συνοδεύτηκε από παράλληλη διεύρυνση της οικονομικής δημοκρατίας.

 

Μετά τη μεταρρύθμιση του Σόλωνα και, ιδιαίτερα, με την εισαγωγή της σεισάχθειας, τα πράγματα άρχισαν κάπως να διορθώνονται. Οι πολιτικές του μεταρρυθμίσεις, οδήγησαν σε διεύρυνση της δημοκρατίας. Αργότερα, οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη αποτέλεσαν σημαντικά βήματα προς τον εκδημοκρατισμό της Αθήνας. Οι μεταρρυθμίσεις, τέλος, του Περικλή δημιούργησε τους θεσμούς που αποτέλεσαν τη βάση για την ολοκλήρωση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Οι σύγχρονες αστικές δημοκρατίες αντλούν το ιστορικό τους άλλοθι από την Αθηναϊκή Δημοκρατία, επειδή αυτή καθιερώνει την πολιτική ισότητα, μια ισότητα, όμως, η οποία θεμελιώνεται στην οικονομική ανισότητα. Το Κίνημα του Διαφωτισμού μετέτρεψε με τις κατάλληλες προκρούστειες επεξεργασίες το ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο της Αθηναϊκής Πολιτείας της εποχής του Περικλή σε πολιτικό πρόταγμα της αστικής δημοκρατίας, μιας δημοκρατίας θεμελιωμένης στην οικονομική ανισότητα τόσο μεταξύ πολιτών, όσο και μεταξύ εθνών και κρατών. Την ιδεολογική καλύπτρα της άγριας εκμετάλλευσης των πολιτών από τις παντός είδους πολιτικές και θρησκευτικές εξουσίες την παρείχε το θρησκευτικό και εκκλησιαστικό κατεστημένο, προσπορώντας το ίδιο οικονομικά και άλλα οφέλη από αυτήν την συμπόρευση.

Η παρεξηγημένη και σκοπίμως αποσιωπούμενη Λακωνική Πολιτεία και σε αντίθεση με την Αθηναϊκή Πολιτεία στηρίζονταν στον Κοινοτισμό. Ο αντιδογματικός, πολυφωνικός και αντιϊεραρχικός χαρακτήρας της Πολιτείας των Λακεδαιμονίων, στηριζόταν σε μια ισορροπημένη συμπληρωματικότητα ανάμεσα στους Εφόρους, στη Γερουσία, στους Βασιλείς και στην Απέλλα. Ο Κοινοτισμός των Λακεδαιμονίων καταπολεμούσε την ανισότητα, το φθόνο, και το έγκλημα. Από πολιτική άποψη, όλοι οι Σπαρτιάτες ήταν ίσοι απέναντι στο Νόμο. Η ισότητα, όμως, των Λακεδαιμονίων θεμελιωνόταν στη οικονομική ισότητα. Τα δικαιώματα του πολίτη ήταν ανάλογα μόνον προς το μέγεθος και την ένταση της προθυμίας του για εκπλήρωση των καθηκόντων δράσης και αυτοθυσίας για την Πατρίδα.

Οι Σπαρτιάτισσες καταλάμβαναν περίοπτη θέση στην κοινοτική και πολιτική ζωή της Σπάρτης. Ασκούσαν την ιερατική λειτουργία και απολάμβαναν την κοινωνική αποδοχή. Οι απόψεις της γίνονταν σεβαστές και, κατά τη διάρκεια κάθε εκστρατείας, ήταν ουσιαστικά αυτές που ασκούσαν την εξουσία. Από την άλλη πλευρά, η μέριμνα της σπαρτιατικής πολιτείας για τη γυναίκα ήταν ανάλογη με εκείνη των ανδρών και περιλάμβανε γυμναστικές ασκήσεις, χορικά άσματα, χορούς, αλλά και καλλιέργεια του πνεύματος.

Η Λακωνική Πολιτεία στηρίζονταν στην παραδοχή  πως το άτομο ευημερεί μόνον στα πλαίσια μιας ευημερούσης Κοινότητας, προτάσσοντας έτσι το συλλογικό, το κοινωνικό αγαθό και όχι την προσωπική ευχαρίστηση και πλουτισμό, το ιδεώδες της σωματικής ευεξίας στην θέση της πολυτέλειας και της πολυτελούς διαβίωσης. Ολοι οι κλήροι στην Σπάρτη ήταν ίσης αποδοτικότητας. Κάθε  Σπαρτιάτης καλλιεργούσε έναν κλήρο και δεν κληρονομούνταν.

Αυτές οι αρετές της Λακωνικής Πολιτείας, αυτή η πολιτική και οικονομική ισότητα μαζί με την απαγόρευση του χρηματισμού είναι οι λόγοι για τους οποίους η Σπάρτη θεωρήθηκε ότι δεν είχε θέση μέσα σε έναν κόσμο οικονομολαγνείας και εμπορευματοποίησης των πάντων. Η Λακωνική Πολιτεία δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνον των μανία του χριστιανικού ιερατείου – ορθόδοξου και καθολικού-, όπως άλλωστε και η Αθηναϊκή Πολιτεία, αλλά και την συνεχή φροντίδα των διαφόρων δυτικών διανοητών-διαφωτιστών και μελετητών να αποσιωπήσουν, να εκμηδενίσουν την πολιτική και κοινωνική σημασία της. Το ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο της Λακωνικής Πολιτείας δεν συμβιβάζεται, δεν χωρεί στις πολιτικές πολιτιστικής καταστροφής και κοινωνικής σήψης. Ο,τι δημιούργησε η Σπάρτη έχει καταστραφεί παντελώς και με πολύ μεγαλύτερη αγριότητα και επιμέλεια απ’ ό,τι οι δημιουργίες της Αθηναϊκής Πολιτείας, οι οποίες, τουλάχιστον, κι ήταν οι μόνες που προστατεύονταν ακόμη και από τους Οθωμανούς. Οι πολιτικές και πολιτιστικές δημιουργίες της Σπάρτης δεν απολάμβαναν κανενός είδους προστασία ποτέ κι από κανέναν. Ολοι συμφωνούσαν στον παντελή αφανισμό της, γιατί κανέναν δεν βόλευαν  οι αρετές της.

 

Ι. Μότσης

http://zotiko.gr/index.php/views/162-katanalose-demokratia