ΣΤΑΥΡΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ : Οι νέες επιδόσεις του μνημονιακού λαϊκισμού...

Μπορεί οι πολιτικές αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ να τον εμποδίζουν να δημιουργήσει διευρυνόμενο πλειοψηφικό ρεύμα, αλλά όλες οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν ότι τουλάχιστον έχει καταφέρει να παγιώσει το εκλογικό προβάδισμα του. Η απορία δεν είναι γιατί το κόμμα του Τσίπρα παίρνει πλέον κεφάλι, αλλά γιατί καθυστέρησε τόσο πολύ.

Η βασική αιτία είναι οι δικαιολογημένες επιφυλάξεις ακόμα και κεντροαριστερών ψηφοφόρων για την ικανότητα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αφενός να οδηγήσει με ασφάλεια και ομαλότητα την Ελλάδα εκτός μνημονίου, αφετέρου να στήσει την οικονομία στα πόδια της. Με άλλα λόγια, η δημοσκοπική πρωτιά δεν είναι επίτευγμα της Κουμουνδούρου, αλλά της κυβερνητικής πολιτικής.

Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, αυτό που καθορίζει τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων δεν είναι τόσο η αξιολόγηση της εναλλακτικής λύσης όσο η ανάγκη να απομακρυνθεί η κυβέρνηση. Αυτή φουσκώνει σήμερα τα πανιά του ΣΥΡΙΖΑ. Η πολιτική ιστορία διδάσκει, μάλιστα, ότι εάν η ζυγαριά γείρει υπέρ της αξιωματικής αντιπολίτευσης η τάση δεν αντιστρέφεται.

Τα εκβιαστικά διλήμματα της «παράταξης του μνημονίου» δεν έχουν πλέον την ίδια αποτελεσματικότητα.  Ο λόγος είναι απλός. Έχουν πληθύνει όσοι πλέον έχουν λίγα να χάσουν και, ως εκ τούτου, δεν είναι ευάλωτοι στον φόβο και στις φρούδες ελπίδες που καλλιεργεί η μνημονιακή προπαγάνδα. Η κυβερνητική πολιτική, άλλωστε, πλήττει τη συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών. Η κρίση έχει προσλάβει διαστάσεις οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής.

Αυτή είναι η αιτία της πολιτικοεκλογικής κατάρρευσης του ΠΑΣΟΚ. Ο λόγος που η ΝΔ αντέχει είναι ότι συσπειρώνονται πίσω της τα προνομιούχα δεξιά αλλά και κεντροαριστερά στρώματα. Και συσπειρώνονται όχι τόσο επειδή συμφωνούν με την ασκούμενη πολιτική, όσο επειδή θεωρούν ότι εάν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ η χώρα θα οδηγηθεί σε έξοδο από την ευρωζώνη και σε χάος. Με άλλα λόγια, το κυρίαρχο κριτήριο της πολιτικοεκλογικής  συμπεριφοράς των στρωμάτων που απέχουν ακόμα πολύ από τον γκρεμό είναι ο φόβος.

Μέσα σ' αυτό το πολιτικό τοπίο, έλαβε χώρα η τελευταία διαπραγμάτευση με την τρόικα. Το ευρωιερατείο δεν έκανε ουσιαστικές εκπτώσεις από τις απαιτήσεις του. Για να προσφέρει, όμως χέρι βοηθείας στην πειθήνια κυβέρνηση Σαμαρά ενόψει των ευρωεκλογών, μετέθεσε χρονικά την εφαρμογή κάποιων επώδυνων μέτρων και βεβαίως συναίνεσε για το μοίρασμα των 500 εκατομμυρίων. Δεν παρέλειψε, βεβαίως να εξασφαλίσει για τους δανειστές το διπλάσιο ποσό.

Με αιχμή του προπαγανδιστικού δόρατος το εφάπαξ προεκλογικό δωράκι, ο πρωθυπουργός  επιχειρεί να αντιστρέψει το κλίμα. Αυτές τις ημέρες η έμφαση δίνεται στον εξωραϊσμό της οικονομικής κατάστασης και στην καλλιέργεια προσδοκιών. Πρόκειται για ξανασερβίρισμα με άλλο ρητορικό περιτύλιγμα success story.

Στην πραγματικότητα, όμως η κυβέρνηση Σαμαρά δεν έχει πολιτικά καύσιμα για να μακροημερεύσει. Όλα δείχνουν ότι  όποτε κι αν στηθούν κάλπες θα υποστεί ήττα. Αυτός είναι ο λόγος που έχει αρχίσει να συμπεριφέρεται ως κυβέρνηση υπό προθεσμία. Αλάνθαστο σημάδι είναι ότι το τελευταίο διάστημα φροντίζει να κλείνει διάφορες εκκρεμότητες με έντονη οσμή διαπλοκής. Προς το παρόν, πάντως πορεύεται. Τη διευκολύνει, μάλιστα, το γεγονός ότι με την προφυλάκιση των βουλευτών της Χρυσής Αυγής έχει κατεβάσει την αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία από τους151 οτους147. Παρ' όλα αυτά, καταφεύγει και πάλι σε κραυγαλέα αντικοινοβουλευτικές μεθοδεύσεις για να ψηφίσει την πρόσφατη συμφωνία με την τρόικα.

Η θλιβερή τακτική να περνάει τις πιο διαφορετικές διατάξεις με τη μορφή ενός άρθρου ακυρώνει τον ρόλο του βουλευτή. Η Βουλή είχε προ πολλού πάψει να είναι αυτόνομη νομοθετική εξουσία, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε μηχανισμό νομιμοποίησης των εκάστοτε απαιτήσεων της τρόικας.

...και το ορόσημο των ευρωεκλογών

ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΩΝΤΕΣ δεν έχουν αναστολές, αλλά τα περιθώρια τους θα στενέψουν εάν, όπως διαφαίνεται, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών είναι οδυνηρό γι' αυτούς. Από θεσμικής απόψεως, δεν έχει επίπτωση στη βιωσιμότητα της κυβέρνησης. Από πολιτικής απόψεως, όμως, πιθανότατα να αποδειχθεί καθοριστικής σημασίας.

Ακόμα κι αν η ΝΔ κρατήσει δυνάμεις, το διαφαινόμενο εκλογικό ναυάγιο της Ελιάς θα δρομολογήσει διαλυτικές τάσεις στο ΠΑΣΟΚ, που είναι ο αδύνατος κρίκος του κυβερνητικού συνασπισμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα καταστεί πολύ εύθραυστη. Δεν αποκλείεται και να χαθεί.

Η προοπτική αυτή ώθησε ορισμένους κυβερνητικούς παράγοντες να εισηγηθούν παραλλήλως με τις  ευρωκάλπες  να στηθούν και εθνικές κάλπες. Το βασικό επιχείρημα τους ήταν ότι με τον τρόπο αυτό θα δοθεί η δυνατότητα στη διάχυτη και έντονη λαϊκή οργή να διοχετευθεί στην ευρωκάλπη. Αντιθέτως, στην εθνική κάλπη θα εκφρασθεί ο φόβος των εύπορων στρωμάτων για τις συνέπειες μιας ρήξης με το ευρωιερατείο. Το επιχείρημα δεν είναι αβάσιμο. Το σενάριο, όμως, δεν φαίνεται να υιοθετείται, επειδή ούτε μ' αυτό τον τρόπο η ΝΔ έχει ελπίδες να παραμείνει στην πρώτη θέση.

Η προοπτική νίκης του ΣΥΡΙΖΑ προκαλεί έκδηλη ανησυχία στο ευρωιερατείο. Εξ ου και η φιλολογία για είσοδο της Ελλάδας σε φάση πολιτικής αστάθειας. Εάν συμβεί, ο κόμπος θα έρθει στο χτένι. Κύκλοι των αρχουσών ελίτ ελπίζουν ότι ο Τσίπρας, πιεζόμενος ασφυκτικά, θα προσαρμοσθεί στο μνημονιακό πλαίσιο. Για να διευκολύνουν, μάλιστα, τη στροφή του, υπάρχει και το σενάριο της συγκυβέρνησης με τη ΝΔ χωρίς Σαμαρά.

Ο τρόπος που σκοπεύουν να πειθαναγκάσουν τον ΣΥΡΙΖΑ είναι δοκιμασμένος: το ευρωιερατείο θα τον απειλήσει με πρόκληση πτώχευσης και χάους, αφήνοντας του σαν διέξοδο την κυβερνητική συνεργασία με τη ΝΔ Και βεβαίως, τα κατεστημένα ΜΜΕ θα βομβαρδίσουν την κοινωνία με νέα εκδοχή του έργου «για σωτηρία της χώρας».

Θεωρούν ότι ο σχηματισμός μιας τέτοιας κυβέρνησης είναι το αποτελεσματικότερο όχημα για την ιδεολογικοπολιτική «εξημέρωση» του ΣΥΡΙΖΑ και την έμμεση ρυμούλκηση του σε μνημονιακές πολιτικές, έστω κι αν αυτό δεν πρόκειται να λεχθεί ποτέ έτσι. Οι πιθανότητες να συμβεί αυτό, όμως, είναι μάλλον αμελητέες. Αντιθέτως, είναι πολλές οι πιθανότητες να προκληθεί ρήξη με το ευρωιερατείο, λόγω του χάσματος που χωρίζει τις δύο πλευρές.