Τα χελιδόνια στη συνοικία των θεών

Στην Ελλάδα φωλιάζουν πέντε είδη Χελιδονιών, που ανήκουν στην οικογένεια Hirundinidae. Όλα είναι αποδημητικά και έρχονται την άνοιξη να φωλιάσουν, ενώ το φθινόπωρο παίρνουν πάλι το δρόμο της επιστροφής για να ξεχειμωνιάσουν στην Αφρική. Μόνο ένα μέρος του πληθυσμού του Βραχοχελίδονου ή Πετροχελίδονου (Ptynoprogne rupestis) δεν αποδημεί αλλά ξεχειμωνιάζει στην Κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Τα πέντε είδη είναι: το Οχθοχελίδονο (Riparia riparia), το Βραχοχελίδονο (Delichon urbica), το Δενδροχελίδονο (Hirundo daurica) και το Χελιδόνι ή Σταβλοχελίδονο (Hirundo rustica). Το Σταβλοχελιδόνι κάθε χρόνο πετάει πάνω από 10.000 χιλιόμετρα για να μας φέρει το γλυκό μήνυμα του ερχομού της άνοιξης.

Τη "συνοικία των θεών", την Πλάκα, δεν την λάτρεψαν μόνο οι αρχαίοι μας πρόγονοι και οι ρομαντικοί της Αθήνας. Τη λατρεύουν και τα Σταβλοχελίδονα, που τη διαλέγουν για να χτίσουν τις φωλιές τους κάθε άνοιξη. Φτάνουν στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου. Η Πλάκα υποδέχεται τα Χελιδόνια στις οδούς Κυδαθηναίων, Βύρωνος, Αφροδίτης, Τσάτσου, Απόλλωνος, Τριπόδων, Σελλεϋ, Διον.Αρεοπαγίτου, Λυσικράτους, Αδριανού, Αστερίου, Πανδρόσου, Σωτήρος, Νίκης κ.α. Τα Χελιδόνια επιστρέφουν κάθε χρόνο στις ίδιες φωλιές και τις επιδιορθώνουν. Σε περίπτωση όμως που δεν υπάρχουν, φτιάχνουν καινούργιες στην ίδια περιοχή. Φτιάχνουν τις φωλιές τους στη ΝΑ πλευρά της Πλάκας, κοντά στο Ζάππειο, στον Εθνικό Κήπο, το Ολύμπιο, του Μακρυγιάννη και στις παρυφές της Ακρόπολης, όπου βρίσκουν ευκολότερα την τροφή τους, δηλαδή, τα έντομα (αεροπλαγκτόν).

Αυτό το είδος των Χελιδονιών συναντάται κυρίως σε αγροτικές περιοχές και στους στάβλους -από εκεί και το όνομά του- και η προτίμησή του για την όμορφη γειτονιά της Αθήνας δίνει μια ξεχωριστή νότα χαράς στους κατοίκους της περιοχής. Το αξιοσημείωτο είναι ότι φτιάχνουν τις φωλιές τους σε πολυσύχναστους δρόμους, κάτι που εξηγείται με δύο τρόπους. Είναι ζήτημα στρατηγικής για επιβίωση, μια που δυσκολότερα θα καταστραφεί η φωλιά τους εκεί από ότι σε ένα ερημικό σημείο. Δείχνει ίσως, ότι είναι ανθρωπόφιλα και ότι έχουν μεγάλη αγάπη και προτίμηση για τον άνθρωπο. Ένα ακόμα από τα αξιοπερίεργα της ιστορίας είναι ότι τα Χελιδόνια φτιάχνουν τις φωλιές τους μόνο κάτω από τα μπαλκόνια των νεοκλασικών σπιτιών και όχι στις πολυκατοικίες της περιοχής. Η πιθανότερη εξήγηση είναι πως τα μπαλκόνια αυτά προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τους αέρηδες. Η είσοδος της φωλιάς τους τις περισσότερες φορές βλέπει πάντα προς το νότο έτσι ώστε να καλύπτονται από τον κρύο βορρά.

Την περίοδο άνοιξη - καλοκαίρι 96, μέχρι τις 31 Ιουλίου, καταμετρήσαμε 17 φωλιές. Από αυτές καταλήφθηκαν μόνο 12 φωλιές από 12 ζευγάρια. Αυτά γέννησαν στην πρώτη γέννα τους 51 μικρά, τα οποία όλα αισίως πέταξαν στον αθηναϊκό ουρανό. Τρία από τα 12 ζευγάρια στη δεύτερη γέννα τους γέννησαν 9 μικρά, τα οποία επίσης πέταξαν με επιτυχία (σύνολο 60).

Σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης η πυκνότητα του πληθυσμού κυμαίνεται. Σύμφωνα με το Common Birds Census (1972) στην Αγγλία βρέθηκαν 2,6 ζευγάρια/Km2. Ο Jarry αναφέρει ότι σε μια αγροτική περιοχή του Παρισιού (La Marna), βρήκε πυκνότητα μεταξύ 1,9 και 3,4 ζευγαρια/Km2 (μ.όρος 2,6).

Στην περιοχή του Piemonte στη βόρεια Ιταλία βρέθηκαν 5,3 ζευγάρια/Km2.

Στην Αθήνα, και εδικά στη γειτονιά της Πλάκας, η πυκνότητα είναι μεγαλύτερη απ` όλη την Ευρώπη: 12 ζευγάρια/Km2 (1996), 13 ζευγάρια/Km2 (1998), 18 ζευγάρια/Km2 (2001), 23 ζευγάρια/Km2 (2005). Στη συνοικία των Θεών τα ζευγάρια των Χελιδονιών αυξάνονται. Σιγά-σιγά άρχισαν να ξαπλώνονται και στους γύρω δρόμους όπως στην Αιόλου, στην Μακρυγιάννη, στη Βεΐκου. Το πράσινο αυξήθηκε και όλα τα πουλιά, όχι μόνο τα Χελιδόνια βρίσκουν χώρους για φώλιασμα και καλή τροφή. Σημαντική φυσικά ώθηση στην αύξηση του πληθυσμού έδωσαν η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και η πεζοδρομιση της Δ. Αρεοπαγίτου.

Από το 1965 και μετά τα Χελιδόνια σ` όλη την Ευρώπη έχουν μειωθεί κατά 40%. Αν συνεχισθεί αυτή η δραματική κατάσταση, οι πληθυσμοί των Χελιδονιών στα επόμενα 20 χρόνια θα αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα. Αιτία της μείωσης είναι η μεγάλη χρήση φυτοφαρμάκων, εντομοκτόνων, οι νέες τεχνικές για τη γεωργία και η εκβιομηχάνιση της κτηνοτροφίας.

Άν θέλουμε να βοηθήσουμε τους πληθυσμούς των Χελιδονιών, πρέπει η Ελλάδα να εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη μείωση των φυτοφαρμάκων. Η αγροτική πολιτική της χώρας μας πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη βιολογική γεωργία. Είναι καιρός να επιμορφωθούν οι αγρότες μας και να χρησιμοποιούν νέες τεχνικές που σέβονται το περιβάλλον. Επίσης, πρέπει να βοηθήσουμε τους πληθυσμούς των Χελιδονιών με τη χρήση των τεχνητών φωλιών.

Τα Χελιδόνια αφήνουν την Ευρώπη για να επιστρέψουν στην Αφρική προς το τέλος Ιουλίου, τουλάχιστον εκείνα που δεν έχουν κάνει δεύτερη γέννα. Η μεγάλη όμως αποδημία τους γίνεται τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Τα πρώτα Χελιδόνια, κατά της επιστροφή τους φτάνουν, σύμφωνα με τον Jean Dorst, στην Αιθιοπία (10-12 Αυγούστου), στο Τσαντ (19 Σεπτεμβρίου), στο Καμερούν (12-13 Σεπτεμβρίου), στην Γκαμπόν (17-20 Σεπτεμβρίου), στη Νιγηρία (15 Σεπτεμβρίου). Την εποχή αυτή υπάρχουν ακόμη αρκετά Χελιδόνια στην Ευρώπη. Στη Νότια Αφρική φθάνουν στα μέσα Οκτωβρίου. Τα Χελιδόνια ξεχειμωνιάζουν στη Νότια Αφρική, στο Κογκό και σε ορισμένες ακτές της Δ. Αφρικής. Αποφεύγουν όμως τις περιοχές με μεγάλα δάση. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα το Χελιδόνι είναι ένα κοινό πουλί στην Αφρική και οι πληθυσμοί του είναι μεγαλύτεροι από αυτούς των αφρικανικών Χελιδονιών. 

http://www.greenapple.gr/articlesdesc.php?id=99