ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ : Η πιο συχνή αρρυθμία της καρδιάς

ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ

Η πιο συχνή αρρυθμία της καρδιάς

• Γιατί δεν πρέπει να αδιαφορήσετε

Κάθε κατάσταση στην οποία υπάρχει διαταραχή του φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού ονομάζεται καρδιακά αρρυθμία. Υπάρχουν διαφόρων ειδών αρρυθμίες. Ορισμένες από αυτές είναι εντελώς αθώες, κάποιες ωστόσο μπορεί να είναι πολύ σοβαρές ενδεχομένως και θανατηφόρες.

του  ΒΛΑΣΗ ΠΥΡΓΑΚΗ MD FESC FACC

Διευθυντής  Καρδιολογικής Κλινικής Γεν. Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών

 «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»

τ. Προέδρου Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας

Μια από τις συχνότερες και σημαντικότερες μορφές αρρυθμίας είναι η κολπική μαρμαρυγή. Στη χώρα μας σήμερα υπολογίζουμε ότι υπάρχουν περίπου 40-50 χιλιάδες άτομα με κολπική μαρμαρυγή. Πρόκειται για ένα πρόβλημα του οποίου η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία. Παρόλο που δεν υπάρχουν ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα η συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής σε άτομα μέχρι την ηλικία των πενήντα ετών εκτιμάται ότι φτάνει περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού. Από κει και πέρα, όσο περνούν οι δεκαετίες τόσο αυξάνεται η συχνότητα της και υπολογίζουμε ότι σε ανθρώπους άνω των 80 ετών παρατηρείται σε ποσοστό που υπερβαίνει το 10%.

Μορφές

Στην πράξη υπάρχουν τρείς μορφές κολπικής μαρμαρυγής:

1.  Η μόνιμη.

2.  Η παροξυσμική, που διαρκεί λιγότερο από 1 εβδομάδα και αποκαθίσταται από μόνη της.

3.  Η εμμένουσα, που διαρκεί περισσότερο από 1 εβδομάδα και συνεχίζεται επ' αόριστον χωρίς ιατρική παρέμβαση

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Εκτός από τους ηλικιωμένους, άλλα άτομα που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κολπική μαρμαρυγή είναι καταρχήν τα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα με την καρδιά τους. Συνηθέστερα προβλήματα που προκαλούν κολπική μαρμαρυγή είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο βαλβιδοπάθειες (κυρίως οι παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας) και οι μυοκαρδιοπάθειες.Σ' αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα άτομα που έχουν παραπληρωματικά δεμάτια δηλαδή που έχουν γεννηθεί με κάποιο πρόβλημα στο σύστημα παραγωγής και αγωγής του ηλεκτρικού ερεθίσματος στην καρδιά. Μπορεί όμως να υπάρχουν κα εξωκαρδιακά αίτια. Είναι δυνατόν δηλαδή κάποιος να πάθει κολπική μαρμαρυγή χωρίς να έχει πρόβλημα με την καρδιά του, αλλά εξαιτίας  άλλων προβλημάτων υγείας, όπως για παράδειγμα  υπερθυρεοειδισμός, πνευμονοπάθειες κα λοιμώξεις.

Υπάρχουν επίσης και οι περιπτώσεις εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής σας οποίες δεν ανευρίσκεται ούτε πρόβλημα καρδιάς ούτε κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Σ' αυτές της περιπτώσεις μιλάμε για μονήρη κολπική μαρμαρυγή.

Τέλος, μπορεί κανείς να πάθει κολπική μαρμαρυγή από κατανάλωση καφεΐνης, αλκοολούχων ποτών, αλλά και ναρκωτικών ουσιών. Οι ασθενείς επομένως δεν πρέπει να ξεχνούν συ π ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής δεν σημαίνει κατ" ανάγκη την ύπαρξη οργανικής καρδιακής νόσου.

Τα συμπτώματα

Κολπική μαρμαρυγή μπορεί να έχουν μερικοί κα να μην αισθάνονται  τίποτε. Στους ασθενείς πού εμφανίζουν συμπτώματα το συνηθέστερο είναι  ένα φτερούγισμα στο στήθος.

'Όταν η κολπική μαρμαρυγή έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλη καρδιακή συχνότητα, δηλαδή πολύ ανεβασμένοι σφυγμούς, ιδίως στις περιπτώσει εκείνες πού ο ασθενής έχει κάποιο οργανικό πρόβλημα καρδιάς μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ζάλη κα γενική αδιαθεσία. Αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται περισσότερο σε ηλικιωμένους και καρδιοπαθείς.

Πότε να επισκεφτούμε τον γιατρό

Κάθε άτομο που παρουσιάζει τα προαναφερόμενα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφτεί γιατρό, γιατί μπορεί η αρρυθμία να αποτελεί εκδήλωση καρδιακής ή άλλης νόσου.

Επίσης υπάρχουν περιπτώσει πολλών ασθενών που ανακαλύπτουν τυχαία την αρρυθμία αυτή, με κλασικό παράδειγμα αυτούς πού μετρούν την πίεση τους μ' ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο και βλέπουν ανεβασμένους κα ανώμαλους σφυγμούς.

Σ' αυτές τις περιπτώσει ανησυχούν, καταφεύγουν στο γιατρό να βγάλουν ένα καρδιογράφημα -και καλά κάνουν- και ανακαλύπτουν την κολπική μαρμαρυγή.

Πάντως η κολπική μαρμαρυγή συνήθως δεν είναι σοβαρή κα γι' αυτό οι ασθενείς πού την ανακαλύπτουν για πρώτη φορά δεν πρέπει να πανικοβάλλονται. Είναι εξαιρετικά σπάνιες  οι περιπτώσεις  που η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί έντονα συμπτώματα κα μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Συνήθως  τέτοιες  είναι  οι περιπτώσεις εκείνες που η κολπική μαρμαρυγή οφείλεται σε σοβαρή οργανική καρδιακή νόσο ή συνδέεται με σύνδρομο Wolf-Parkinson-White

Γιατί δεν πρέπει να αδιαφορήσουμε

Οι άνθρωποι που παθαίνουν κολπική μαρμαρυγή δεν κινδυνεύουν τόσο πολύ από την καρδιά τους αυτή καθ' εαυτή, αλλά νια τον λόγο ότι η αρρυθμία αυτή αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα κάποιου να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Πιο συγκεκριμένα επειδή η καρδιά δεν δουλεύει με συγχρονισμένο τρόπο παρέχονται ευκαιρίες μέσω  της καρδιακής  κοιλότητας, ιδιαίτερα στον αριστερό κόλπο της  καρδιάς να δημιουργηθούν θρόμβοι αίματος  που κάποια στιγμή μπορεί να αποσπαστούν από το τοίχωμα του αριστερού κόλπου που είναι προσκολλημένοι και να μπουν στη γενική κυκλοφορία και να προκαλέσουν εμβολικό επεισόδιο είτε στον εγκέφαλο, οπότε έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε σε κάποια αρτηρία για παράδειγμα στο πόδι οπότε προκαλούν οξεία απόφραξη αρτηρίας του κάτω άκρου ή του εντέρου κ.λπ.

Τι εξετάσεις  χρειάζονται

Η διερεύνηση της  κολπικής μαρμαρυγής  πρέπει να ξεκινά από την κλινική καρδιακή εξέταση. Στη συνέχεια θα πρέπει να γίνει ένα απλό καρδιογράφημα το οποίο θέτει κατά κανόνα τη διάγνωση. Όταν πρόκειται για μια μόνιμη χρόνια κατάσταση με ένα απλό καρδιογράφημα διαγιγνώσκεται. Το πρόβλημα είναι οι παροξυσμικές μορφές της κολπικής μαρμαρυγής όπου μπορεί να απαιτηθεί η τοποθέτηση holter ρυθμού, δηλαδή καταγραφέας του ηλεκτροκαρδιογραφήματος για ένα 24ωρο. Μία άλλη εξέταση που πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα.

Επιπλέον θα πρέπει να γίνονται αιματολογικές εξετάσεις μεταξύ των οποίων θα πρέπει να περιλαμβάνοντα και εξετάσεις  για τον θυρεοειδή (έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών), αλλά κα έλεγχος ηλεκτρολυτών (Κ, Νa). Ασφαλώς στα άτομα που έχουν πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο, εφόσον δε βρεθεί κάτι από τιε προηγούμενες εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται λειτουργικές δοκιμασίες, π.χ. δοκιμασία κοπώσεως, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου κ.ά.

Βασικές κατευθύνσεις της θεραπευτικής αντιμετώπισης

Βασικό στοιχείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας. Είναι διαφορετικό να έχει κάποιος κολπική μαρμαρυγή και να έχει 160 σφυγμούς ανά λεπτό, οπότε δεν μπορεί να σταθεί και έχει προβλήματα και αλλιώς να έχει 70 σφυγμούς. Σημαντικό είναι στις περιπτώσεις που τούτο είναι εφικτό να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς που ονομάζεται φλεβοκομβικός ρυθμός.

Επιπλέον, η θεραπεία θα πρέπει να αποσκοπεί να μην έχουμε επανάληψη του επεισοδίου, θα πρέπει δηλαδή να γίνει προληπτικά χορήγηση φαρμάκων ή άλλες ενέργειες, ώστε να μην επανέλθει το σύμβαμα.

Τελευταίο αλλά πάρα πολύ σημαντικό σε ανθρώπους με κολπική μαρμαρυγή, μόνιμη ή υποτροπιάζουσα, να χορηγούνται αντιπηκτικά, ώστε να προληφθεί ένα πιθανό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η επιτυχία της θεραπευτικής αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής πολλές φορές εξαρτάται από την αιτιολογία της. Συχνά η κολπική μαρμαρυγή έχει να κάνει και με «ανατομικά» προβλήματα. Έτσι στις περιπτώσεις που έχουμε διατεταμένο αριστερό κόλπο (όπως πχ σε στένωση μιτροειδούς βαλβίδας) ό,τι και να κάνουμε δε μπορούμε να αποκαταστήσουμε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό και αν το καταφέρουμε συχνά υποτροπιάζει. Αντίθετα όταν ο αριστερός κόλπος είναι μικρός, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορούμε να αποκαταστήσουμε το φυσιολογικό ρυθμό της καρδιάς

Τα φάρμακα

Η επιστήμη σήμερα διαθέτει πάρα πολλά φάρμακα για την κολπική μαρμαρυγή. Έτσι υπάρχουν τα βραδυκαρδιακά φάρμακα (β' αναστολείς, βράδυ καρδιακοί ανταγωνιστές ασβεστίου (Ca) και δακτυλίτιδα) που χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν την καρδιακή συχνότητα.

Υπάρχουν επίσης τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται νια την ανάταξη της αρρυθμίας (δηλαδή αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς). Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα είναι η αμιοδραρόνη, η σοταλόλη, η προπαφαινόνη και η ιμπουτιλίδη, από τα οποία ορισμένα χορηγούνται χρονίως και για την πρόληψη της επανάληψης των κρίσεων.

Σημαντικό μέρος της θεραπευτικής  αντιμετώπισης της κολπικής  μαρμαρυγής  αποτελεί η πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (η κολπική μαρμαρυγή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού). Η πρόληψη γίνεται φαρμακευτικά με χορήγηση αντιπηκτικών, σε ασθενείς με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου .Έως πρόσφατα χρησιμοποιούνταν κυρίως τα κουμαρινικά αντιπηκτικά (βαρφαρίνη, ασενοκουμαρόλη), ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει νεότερα αντιπηκτικά φάρμακα (νταμπιγκατράνη, ριβαροξαμπάνη, απιξαμπάνη), τα οποία πλεονεκτούν κυρίως στο ότι δεν χρειάζεται τακτική μέτρηση της πηκτικότητας του αίματος (κάτι το οποίο είναι απαραίτητο με τα κουμαρινικά αντιπηκτικά).

Πότε χρειάζεται επεμβατική αντιμετώπιση

Στις περιπτώσει εκείνες όπου με τα φάρμακα δεν μπορεί να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός μπορεί να χρειαστεί να γίνει συγχρονισμένη ηλεκτρική απινίδωση, η οποία βέβαια γίνεται στα νοσοκομεία. Σε περιπτώσεις ασθενών πού εμφανίζουν πολύ συχνές υποτροπές, οι οποίες δεν μπορούν να προληφθούν με φάρμακα, μπορεί να γίνει στο Ηλεκτροφυσιολογικό Εργαστήριο μία ειδική επέμβαση που ονομάζεται κατάλυση (καυτηριασμός) των έκτοπων εστιών που πυροδοτούν την δημιουργία της κολπικής μαρμαρυγής.