Προλάβετε τον καρκίνο του δέρματος

Προλάβετε τον καρκίνο του δέρματος

Συμβουλές ζωής από την Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία

Γράφει ο 'Αρης Μπερζοβίτης

Λόγω των περιβαλλοντικών μεταβολών και των αλλαγών στον τρόπο ζωής, τα κρούσματα μελανώματος έχουν αυξηθεί τα τελευταία 50 χρόνια στις χώρες της Ευρώπης. Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί πλέον ένα από τα 10 είδη  καρκίνων που εμφανίζονται συχνότερα στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Περίπου 130.000 μελανώματα εμφανίζονται παγκοσμίως και περίπου 37.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από μελάνωμα. Η ετήσια αύξηση του αριθμού των νέων περιπτώσεων που διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη φτάνει μέχρι και το 8%.

Εκτός του μελανώματος, ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν και οι μη-μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος (ακτινικές υπερκερατώσεις, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα). Αποτελούν την πιο συχνή μορφή καρκίνων του δέρματος. Εξελίσσονται αργά, αλλά, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να δώσουν ακόμα και μεταστάσεις. Η έγκαιρη διάγνωση δίνει τη δυνατότητα ριζικής θεραπείας και ίασης.

Ωστόσο, εκτός από την έγκαιρη διάγνωση, τον πιο σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη, γι' αυτό και η Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία μας δίνει πολύτιμες συμβουλές απαντώντας στις πιο συχνές μας απορίες:

Ποιος διατρέχει τον υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσει μελάνωμα;

Ο κίνδυνος να εμφανιστεί μελάνωμα είναι υψηλότερος σε κάποιον με ανοιχτόχρωμο δέρμα που καίγεται και δημιουργεί φακίδες εύκολα, καθώς και σε κάποιον με πολλές ελιές. Ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων, κυρίως στην παιδική ηλικία και την εφηβεία, και ιστορικό μελανώματος σε άλλο μέλος της οικογένειας συνεισφέρει επίσης στον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Συχνή έκθεση στον ήλιο, κυρίως για λόγους ψυχαγωγικούς, αυξάνει επίσης τον κίνδυνο δημιουργίας μελανώματος. Σε παγκόσμιο επίπεδο το μελάνωμα είναι εξίσου συνηθισμένο σε άνδρες και γυναίκες. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι όμως εξαιρετικά σπάνιο στην παιδική ηλικία.

Τι έχει προκαλέσει τις αυξανόμενες περιπτώσεις εμφάνισης μελανώματος;

Εκτός από την ελάττωση του στρώματος του όζοντος. η αλλαγή συμπεριφοράς απέναντι στον ήλιο είναι η κύρια αιτία της αύξησης του αριθμού των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος τις τελευταίες δεκαετίες. Η αύξηση της δημοτικότητας των δραστηριοτήτων στο ύπαιθρο και η ηλιοθεραπεία έχουν οδηγήσει στην υπερβολική έκθεση σε UV. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν το μαύρισμα σημάδι ομορφιάς και υγείας. Όμως το μαύρισμα είναι απλά σημάδι UV βλάβης και αντιπροσωπεύει την προσπάθεια του δέρματος να ελαχιστοποιήσει την περαιτέρω βλάβη.

Πώς μπορούν να αυξηθούν οι πιθανότητες να επιβιώσει κανείς από το μελάνωμα;  

Το κλειδί για ένα ευνοϊκό αποτέλεσμα είναι η έγκαιρη διάγνωση και η χειρουργική αφαίρεση. Η περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος και η ιατρική φροντίδα, όταν κανείς αμφιβάλει, θα πρέπει να γίνει συνήθης πρακτική, αν θέλουμε να κρατήσουμε το ποσοστό θνησιμότητας από μελάνωμα στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.

Ποιες είναι οι άλλες βλαβερές συνέπειες του ήλιου στο δέρμα;

Εκτός από το μελάνωμα ο ήλιος προκαλεί και άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος, οι οποίες αν και δεν είναι συνήθως μοιραίες, έχουν συχνά ως αποτέλεσμα σοβαρές αλλοιώσεις στο δέρμα. Οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου προκαλούν επίσης πρόωρη γήρανση του δέρματος με τη μορφή ρυτίδων, κηλίδων, τραχύτητας του δέρματος, σπασμένων φλεβών και φολιδωτών σημείων.

Είναι ασφαλές να μένει κανείς στον ήλιο για πολύ ώρα αν φοράει αντηλιακό;

Με την κυριολεκτική έννοια της λέξης δεν υπάρχει πλήρες «μπλοκάρισμα» του ήλιου (total sunblock). Ένας μεταβλητός αριθμός ακτινών UV μακρότερου κύματος δεν φιλτράρονται από τα προϊόντα που διατίθενται τώρα παρά τους υψηλούς δείκτες που υπάρχουν. Η συγκεντρωτική επίδραση αυτών των ακτινών που δεν έχουν φιλτραριστεί, μπορεί να καταλήξει σε καρκίνο του δέρματος και πρόωρη γήρανση του δέρματος. Δεν θα πρέπει κανείς να μένει στον ήλιο πολύ με την λανθασμένη εντύπωση ότι το αντηλιακό τον προστατεύει πλήρως από τις ακτίνες του ήλιου. Η έκθεση στον ήλιο θα πρέπει να αποφεύγεται μεταξύ των ωρών 11 π.μ. και 3μ.μ., οπότε και οι ακτίνες του ήλιου είναι πιο δυνατές.

Είναι το τεχνητό μαύρισμα ασφαλέστερο από το μαύρισμα από τον ήλιο;

Ένα τεχνητό μαύρισμα (κρέμες ή σπρέι που προκαλούν μαύρισμα) είναι κατά πολύ ασφαλέστερο από το μαύρισμα στον ήλιο. Το τεχνητό μαύρισμα δείχνει φυσικό μέσω μιας χημικής αντίδρασης στο δέρμα. Φέρνει επομένως τα επιθυμητά αποτελέσματα σε κάποιον που θέλει να αποκτήσει μαύρισμα χωρίς να χρειάζεται να κάνει ηλιοθεραπεία. Πρέπει κανείς να τοποθετεί τα προϊόντα τεχνητού μαυρίσματος κάθε 1-2 εβδομάδες προκειμένου να το διατηρήσει, γιατί τα άνω στρώματα του δέρματος ανανεώνονται συνεχώς. Παρ' όλα αυτά, το τεχνητό μαύρισμα δεν προστατεύει καθόλου από την ακτινοβολία των ακτινών UV.

Είναι ακίνδυνο να αποκτούμε τεχνητό μαύρισμα από σολάριουμ;

Το σολάριουμ προκαλεί μαύρισμα με ακτινοβολία UVΑ, οι οποίες αν και πολύ αποτελεσματικές στο να μαυρίζουν το δέρμα χωρίς να προκαλούν έγκαυμα, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και αναμφίβολα προκαλούν πρόωρη γήρανση του δέρματος. Κάτι που πιθανόν οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν είναι ότι το μαύρισμα που αποκτάται από αυτές τις μονάδες μαυρίσματος δεν προστατεύει το δέρμα τους από ηλιακό έγκαυμα, όταν βγαίνουν στον ήλιο.

Ποια είναι η σωστή χρήση των αντηλιακών;

Είναι απαραίτητη η χρήση αντηλιακών σε καθημερινή βάση, ανάλογα με τον τύπο δέρματος, την εποχή, την επαγγελματική απασχόληση και τη χώρα που ζει κανείς. Στην Ελλάδα, όσοι εργάζονται στο ύπαιθρο θα πρέπει να χρησιμοποιούν αντηλιακά προϊόντα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Το ίδιο ισχύει και για όσους ασχολούνται με αθλήματα ανοικτού χώρου. Εάν πάλι εργάζεστε σε γραφείο, θα πρέπει να βάζετε ένα λεπτό στρώμα αντηλιακού κάθε πρωί. Οι κυρίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το αντηλιακό τους ως κρέμα ημέρας, πριν εφαρμόσουν το μέικ-απ, ούτως ώστε να αποφύγουν τις επιπτώσεις από την έκθεση στον ήλιο, όπως οι καφέ κηλίδες και οι ρυτίδες.

Όλοι σχεδόν έχουν πειστεί για τη σημασία των αντηλιακών κατά τη διάρκεια των διακοπών. Ωστόσο, τα αντηλιακά είναι άχρηστα εάν δεν χρησιμοποιούνται σωστά, θα πρέπει να εφαρμόζονται 15-30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο σε κάθε σημείο του σώματος. Παράλληλα θα πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες περιοχές, τις οποίες συνήθως ξεχνάμε: Τα αυτιά, τη μύτη, τα χείλια, τα πέλματα και τις παλάμες, το κάτω μέρος του λαιμού (και για τους άνδρες), τους αγκώνες και την περιοχή των γεννητικών οργάνων στα παιδιά. Χρησιμοποιείστε το αντηλιακό σας κάθε δύο ώρες, για όσο εκτίθεστε στον ήλιο, ακόμα και στο τέλος της ημέρας.

Το κολύμπι, ο αέρας και η υπερβολική εφίδρωση αφαιρούν την κρέμα πιο γρήγορα από το δέρμα, γι' αυτό και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιείτε το αντηλιακό σας πιο συχνά. Στο βουνό, το εκτεθειμένο δέρμα θα πρέπει να προστατεύεται κάθε μία ώρα (με την Ιδία συχνότητα το χειμώνα και το καλοκαίρι). Στην παραλία, συνιστάται να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ. και 4 μ.μ., γιατί τότε οι ακτίνες του ηλίου είναι πολύ πιο επικίνδυνες.

Πόσο μας προστατεύουν τα ρούχα;

Πενήντα χρόνια πριν, οι γυναίκες θα έκαναν τα πάντα νια να διατηρήσουν το δέρμα τους λευκό σαν το γάλα. Προστάτευαν το δέρμα τους από τον ήλιο με ομπρέλες, μεγάλα καπέλα, μακριά μανίκια, δαντελένια γάντια. Στις μέρες μας, φαίνεται ότι έχουμε ξεχάσει πως τα ρούχα που φοράμε καθημερινά αποτελούν μια εξαιρετική ασπίδα προστασίας από τις ακτίνες του ηλίου. Οι νάιλον κάλτσες, φυσικά, επιτρέπουν την είσοδο πολλών βλαβερών ακτινών, ενώ τα παντελόνια με πυκνή ύφανση (π.χ. τζιν) προσφέρουν μοναδική προστασία. Ένα καπέλο με μεγάλο γείσο προστατεύει το πρόσωπο και τα αυτιά των ατόμων που εργάζονται στο ύπαιθρο καθ' όλη τη διάρκεια του έτους -το ίδιο ισχύει και για όσους επιδίδονται σε σπορ σε ανοικτό χώρο. Τα καπέλα είναι απαραίτητα για τα άτομα χωρίς μαλλιά, δεδομένου ότι η έλλειψη μαλλιών αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του δέρματος στο κεφάλι. Για τα άτομα με ανοικτό δέρμα (κόκκινα, ξανθά μαλλιά), που σπάνια μαυρίζουν, συνιστάται ιδιαίτερα η χρήση των ρούχων ως μέσο προστασίας. Στην Αυστραλία, χώρα που παρουσιάζει αυξημένο αριθμό δερματικών καρκίνων, οι περιπτώσεις αυτές θα μειώνονταν κατά 50% εάν εφαρμοζόταν το απλό αυτό μέτρο προστασίας.

Σωστό - Λάθος

•  Οι ομπρέλες παρέχουν επαρκή αντηλιακή προστασία: λάθος.

Οι ακτίνες του ήλιου αντανακλώνται απευθείας στο δέρμα σας. Τοποθετείστε την ομπρέλα στο γρασίδι, όπου υπάρχει καλύτερη απορρόφηση των ακτινών.

•  Ο νεφελώδης ουρανός είναι ακίνδυνος: λάθος.

Ακόμα και εάν δεν αισθάνεστε τη ζέστη του ήλιου, οι βλαβερές ακτίνες του διαπερνούν τα σύννεφα και φθάνουν στην επιφάνεια της γης μέσα από τα σύννεφα.

•  Τα αντηλιακά μας επιτρέπουν να καθόμαστε απεριόριστα στον ήλιο: λάθος.

Ο ρόλος των αντηλιακών δεν είναι να μας δίνουν το ακαταλόγιστο όσον αφορά τις ώρες της έκθεσης μας στον ήλιο, αλλά να προσφέρουν, μια πρόσθετη προστασία. Η έκθεση στον ήλιο εφόσον γίνεται για λόγους ψυχαγωγίας, πρέπει να γίνεται με σύνεση.

• Όταν φθάνετε στην παραλία, χρησιμοποιείτε το αντηλιακό σας μόνο μία φορά και νομίζετε ότι είστε προστατευμένοι για το υπόλοιπο της ημέρας: λάθος.

• Ένα μαυρισμένο δέρμα προσφέρει την καλύτερη προστασία: λάθος.

Ένα μαυρισμένο δέρμα προσφέρει μια αντηλιακή προστασία αντίστοιχη ενός SPF 4, δεν προστατεύει δηλαδή επαρκώς και καλό θα ήταν να χρησιμοποιείτε και κάποιο αντηλιακό συμπληρωματικά.

•  Τα προϊόντα για μαύρισμα χωρίς ήλιο προστατεύουν το δέρμα: λάθος.

Το καφετί χρώμα είναι απλώς αποτέλεσμα μιας διαδικασίας οξείδωσης, όπως ένα μήλο, όταν κοπεί στα δύο, γίνεται καφέ. Ωστόσο, ο τύπος αυτός της κρέμας συνιστάται, εάν θέλετε να έχετε ένα όμορφο χρώμα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους: Είναι απολύτως ασφαλές και δεν έχει τις επικίνδυνες παρενέργειες του σολάριουμ.

•  Τα «χάπια μαυρίσματος» (psolaren) συνιστώνται μόνο για τη θεραπεία ορισμένων δερματοπαθειών και θα πρέπει να συνταγογραφούνται μόνο από γιατρούς. Χάπια που περιέχουν καροτίνη χαρίζουν στο δέρμα σας κάποιο χρώμα που δεν σας προστατεύει όμως από τον ήλιο και επιπλέον μπορεί να είναι επικίνδυνα για τα μάτια και το συκώτι σας.

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ/ΥΓΕΙΑ"