Η Ελλάδα είναι ο κερδισμένος της ρωσο-τουρκικής συμφωνίας

Η Ελλάδα είναι ο κερδισμένος της ρωσο-τουρκικής συμφωνίας, ιδού γιατί

Ενώ στην Τουρκία θριαμβολογούν για την συμφωνία με την Ρωσία και στην Ελλάδα -αυτοί που δεν ασχολούνται μόνο με την προεδρική εκλογή- έχουν αρχίσει ξανά το «παραμύθι» της αναβάθμισης της γειτονικής χώρας και του «λιβανίσματος» του Τούρκου προέδρου και πρωθυπουργού, μία πιο προσεχτική ματιά στις εξελίξεις ίσως τους κάνει να αλλάξουν άποψη για τα τεκταινόμενα.

Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη

Ξεκινάμε με το απλό ερώτημα: Τι ακριβώς συνέβη και οδηγηθήκαμε στην συγκεκριμένη απόφαση της Ρωσίας, να αυξήσει την παροχή φυσικού αερίου προς την Τουρκία;

H απάντηση είναι απλή και αυταπόδεικτη: H κρίση στην Ουκρανία σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπει στην Μόσχα να στείλει απρόσκοπτα τις ποσότητες του φυσικού αερίου που είναι υποχρεωμένη με υπογεγραμμένα συμβόλαια και ρήτρες να εξαγάγει στην Ευρώπη, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει με κάθε κλιμάκωση στην Ουκρανία να μείνει χωρίς την απαραίτητη ενέργεια για τα εργοστάσιά της και θέρμανση για τις οικίες των πολιτών της.

Επειδή η έννοια της «Ενεργειακής Ασφάλειας» (energy security) είναι κάτι το συγκεκριμένο και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τον απρόσκοπτο εφοδιασμό με τις απαραίτητες ποσότητες σε μία αποδεκτή τιμή είναι προφανές πως ο κίνδυνος για μία ενεργειακή κρίση ασφαλείας στην Ευρώπη είναι ορατός. Προς αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος, τόσο η Ρωσία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ψάχνουν να βρουν νέους δρόμους για την εισαγωγή του απαραίτητου αγαθού στη δυτική αγορά, οι οποίοι να μην περιλαμβάνουν την Ουκρανία.

Το να αναλύσουμε με αριθμούς το ενεργειακό πρόβλημα «παράκαμψης» της Ουκρανίας δεν είναι της παρούσης, αυτό που πρέπει όμως να επισημανθεί είναι πως η Ρωσία και η Ευρώπη δεν έχουν τη δυνατότητα από παράπλευρα δίκτυα να απορροφήσουν ολόκληρη τη ποσότητα του φυσικού αερίου που περνάει από την Ουκρανία.

Σε κάθε περίπτωση η προσπάθεια που γίνεται εδώ και μήνες είναι να βρεθεί ένας τρόπος για να μεταφερθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα από διαδρομές εκτός Ουκρανίας. Μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Ρωσία αποφάσισε να αναβαθμίσει την νότια διαδρομή φυσικού αερίου η οποία για λόγους γεωγραφίας θα έπρεπε να περάσει από την Τουρκία.

Μία δεύτερη παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη για το θέμα είναι η εξής:

Κάθε νέα διαδρομή που θα χρησιμοποιούταν θα έπρεπε να πληρούσε ΜΙΑ προϋπόθεση, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ΆΜΕΣΑ και η αναβάθμιση της χωρητικότητάς της να μπορεί να γίνει ΓΡΗΓΟΡΑ και ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ. Αυτό συμβαίνει διότι η Ρωσία, αλλά και η Ευρώπη, δεν είναι δυνατό να περιμένουν πέντε έτη για να βρεθεί ή/και να δημιουργηθεί μία εναλλακτική διαδρομή, αφού οι ανάγκες είναι πιεστικές και απαιτούν άμεση ικανοποίηση. Με άλλα λόγια, είναι άλλο το να μπορείς χωρίς μεγάλη χρονική πίεση να σχεδιάζεις μακρόπνοα σχέδια και άλλο το να πρέπει να αντιμετωπίσεις ένα θέμα με χρονικό ορίζοντα λίγων μηνών.

Κατά συνέπεια, η εγκατάλειψη του φιλόδοξου προγράμματος του South Stream αποτελεί φυσικό επακόλουθο της γεωπολιτικής, οικονομικής, αλλά και γεωγραφικής πραγματικότητας, η οποία έφερε για ακόμα μία φορά στο προσκήνιο την ενεργειακή σχέση Ρωσίας-Τουρκίας.

Είναι προφανές πως η Ρωσία, μέσω της oυκρανικής κρίσης, «αντάλλαξε» την Κριμαία με τον South Stream, αφού συμπεριφερόμενη ρεαλιστικά, αλλά και πιεζόμενη πλέον ανοιχτά από τη Δύση, προχώρησε στην ακύρωση ενός σχεδίου, το οποίο εάν υλοποιούνταν θα άλλαζε τις ισορροπίες ακόμα περισσότερο υπέρ της.

Επιπλέον, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει κάποιος πως μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της ρεαλιστικής και πραγματιστικής ρωσικής πολιτικής, στην ουσία η Μόσχα υποχωρεί από τις μαξιμαλιστικές ενεργειακές της φιλοδοξίες αναφορικά με την Ευρώπη, όπως ακριβώς συνέβη τον προηγούμενο έτος και με τη Δύση η οποία ακύρωσε τον Nabucco και Nabucco-West.

Και ερχόμαστε στο κύριο επιχείρημα της ανάλυσής μας:

Από τη στιγμή που το 2013 η Δύση και ειδικότερα οι ΗΠΑ ακυρώνουν τους φιλόδοξους αγωγούς που υποστήριζαν και το 2014 η Ρωσία πράττει το ίδιο, τι μένει στην ουσία ως ένα νέο και σχεδιαζόμενο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου στην περιοχή της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης;

H απάντηση είναι απλή: O Blue Stream που συνδέει την Ρωσία με την Τουρκία, ο ΤΑΝΑΡ που διατρέχει την Τουρκία και ο ΤΑΡ που ενώνει την Τουρκία με την Ελλάδα και την Αλβανία με την Ιταλία. Φυσικά υπάρχουν και τα δίκτυα που εξυπηρετούν τους τοπικούς καταναλωτές καθώς και η διασύνδεση των δικτύων της Ελλάδας με την Τουρκία.

Συμπέρασμα: Με την ανακοίνωση της εξαγωγής φυσικού αερίου της Ρωσία μέσω της Τουρκίας «που θα φτάνει μέχρι τα ελληνοτουρκικά σύνορα», στην ουσία μας λένε πως ο επόμενος σταθμός της μεταφορά του φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα είναι η Ελλάδα.

Με άλλα λόγια, η κίνηση της Ρωσίας στην ουσία δεν «αναβαθμίζει» την Τουρκία, υπό την έννοια ότι η χώρα μας θα αντιμετωπίσει πρόβλημα, τουναντίον, η γεωγραφία, η λογική και η πραγματικότητα, μας υπαγορεύουν πως η Ρωσία αποφάσισε να περάσει το φυσικό της αέριο προς την Ευρώπη -αναφορικά με την διαδρομή νότια της Ουκρανίας- από την ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Επιπροσθέτως θα πρέπει να επισημανθούν τα εξής σημεία:

Πρώτον, η ανάγκη για άμεση επίλυση του προβλήματος της μεταφοράς του αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη υπαγορεύει «συνοπτικές» αποφάσεις αναφορικά με τον ακριβή τρόπο και το ποια υποδομή θα χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό.

Επίσης, η πιθανότητα να δούμε στον ΤΑΡ όχι μόνο αζέρικο αλλά και ρωσικό αέριο αυξάνει κατακόρυφα. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει σε τίποτα τη δημιουργία ενός δικτύου για το ρωσικό αέριο. Είναι προφανές πως το σχήμα που θα προκριθεί θα πρέπει να λάβει υπόψη μία σειρά από οικονομικές, πολιτικές και επιχειρηματικές παραμέτρους το σίγουρο όμως είναι πως τα χρονοδιαγράμματα είναι πιεστικά.

Δεύτερον, γυρνώντας στη «στενή» ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, θα πρέπει να επισημανθεί πως μέσω της ρωσικής πρωτοβουλίας η Τουρκία έχει να σκεφτεί τις εξής παραμέτρους:

(α) Η περεταίρω αύξηση των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία επιδεινώνει την έτσι και αλλιώς ετεροβαρή εμπορική και ενεργειακή σχέση που έχει αναπτύξει η Άγκυρα με την Μόσχα. Η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία θα μεγαλώσει με ότι αυτό συνεπάγεται για της περιφερειακές φιλοδοξίες των νεοθωμανών.

(β) Τι θα συμβεί στην περίπτωση που η Τουρκία θα προσπαθήσει να «πιέσει» μέσω της απειλής διακοπής της ροής φυσικού αερίου από την ίδια προς την Ευρώπη και Ελλάδα; Ποια θα είναι η στάση της Ρωσίας μπροστά στον κίνδυνο της δημιουργίας μίας «νέας» Ουκρανίας, η οποία όπως και στη περίπτωση του Κιέβου θα προσπαθήσει να εκβιάσει παραχωρήσεις από τρίτους μέσω του ελέγχου της ροής του φυσικού αερίου;

(γ) Για να προχωρήσουμε σε μία προωθημένη σκέψη: Τι θα συμβεί άραγε εάν η Τουρκία έχει την «ατυχή έμπνευση» να πιέσει την ίδια τη Ρωσία για οτιδήποτε (από θέματα στον Καύκασο μέχρι και ζητήματα με το Ισλαμικό Χαλιφάτο για παράδειγμα) και προσπαθήσει να διακόψει την πιο σημαντική πηγή εσόδων του Ρωσικού κρατικού προϋπολογισμού;

(δ) Επίσης, τι θα συμβεί εάν κάποιος «πείσει» την Άγκυρα να προχωρήσει σε κάθε είδους εκβιασμό προς τη Μόσχα, ή τι θα συμβεί εάν η Άγκυρα προσπαθήσει να παίξει «διπλό» παιχνίδι μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας με επίκεντρο την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης;

Τα συμπεράσματα είναι τρία:

H Τουρκία δεν πέτυχε τίποτα μέσω κάποιας «μεγαλειώδους» διπλωματικής δεινότητας. Η γεωγραφία και η ανάγκη επέβαλλαν τη συγκεκριμένη επιλογή από πλευράς της Ρωσίας και της Ευρώπης.

Η Τουρκία αναβαθμίζεται μεν, δεν θα είναι η μόνη δε. Στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι η αναβάθμιση του ενεργειακού διαδρόμου Τουρκία-Ελλάδα, κάτι που σημαίνει πως δεν έχουμε παρά να εκμεταλλευτούμε την εξέλιξη. Εξάλλου, να μην ξεχνάμε ότι και για το «δυτικό στρατόπεδο», Ελλάδα και Τουρκία παραδοσιακά λογιζόταν ως «ενιαίος γεωστρατηγικός χώρος».

Η Τουρκία, παρά τη μεγάλη της «ικανοποίηση» για τις εξελίξεις, στην ουσία αποκτά τον ρόλο της Ουκρανίας για την ενεργειακή και εξωτερική πολιτική της Ρωσίας.

Εάν στη συγκεκριμένη πραγματικότητα προσθέσουμε τις αντιθετικές αναθεωρητικές φιλοδοξίες της Μόσχας και της Άγκυρας -οι οποίες χαρακτηρίζονται και από χαρακτηριστική έλλειψη αυτοσυγκράτησης- σε μία σειρά θεμάτων που διατρέχουν ολόκληρο τον υδάτινο άξονα Μαύρη Θάλασσα-Στενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος, η ιδέα πως η σημασία της Τουρκίας για τη Ρωσία αυξάνει, στην ουσία μόνο ανησυχία θα έπρεπε να δημιουργήσει στους όποιους νουνεχείς εγκεφάλους στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Όπως λέει και ο σοφός λαός μας «ούτε ψύλλος στον κόρφο τους».

http://www.defence-point.gr/news/?p=118408