ΓΙΑΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ :ΤΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΓΙΑΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ :

ΤΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΧΡΕΟΥΣ

DEBT RESTRUCTURING

Αλλαγή των όρων ενός δανείου υπέρ του οφειλέτη. Οι νέοι όροι προβλέπουν, με άλλα λόγια, μείωση των απαιτήσεων των δανειστών από τους οφειλέτες. Η αναδιάρθρωση χρέους μπορεί να πάρει δύο μορφές: μείωση επιτοκίου ή/και απάλειψη ενός μέρους του κεφαλαίου (η πιο ριζική περίπτωση αναδιάρθρωσης χρέους). Η μείωση του επιτοκίου μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: χωρίς επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής (π.χ. η αποπληρωμή γίνεται στον αρχικά συμφωνηθέντα χρόνο αλλά με χαμηλότερο από το αρχικά συμφωνηθέν επιτόκιο), ή με επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου με παράλληλη μείωση του ετήσιου επιτοκίου. Η αναδιάρθρωση χρέους αναφέρεται και ως κούρεμα (haircut), δηλαδή διαγραφή τόκων ή κεφαλαίου ή και των δύο, και προκύπτει, συνήθως, όταν προδιαγράφεται (ή μετά από) στάση πληρωμών. Γίνεται αναπόφευκτη δε όταν ο οφειλέτης απολέσει τη φερεγγυότητα του (κάτι που διαφέρει από το να έχει πρόβλημα ρευστότητας).

Στον ιδιωτικό τομέα η αναδιάρθρωση χρέους είναι συνήθης. Όταν επιχειρήσεις και νοικοκυριά έρθουν σε οικονομικό αδιέξοδο, οι τράπεζες που τους έχουν δανείσει προτιμούν έναν διακανονισμό (που αρχικά μπορεί να αφορά μια απλή επιμήκυνση χρέους, η οποία, όμως, αν τα πράγματα αποδειχθούν δύσκολα, μετατρέπεται σε αναδιάρθρωση χρέους) από το να τρέχουν στα δικαστήρια ή, ακόμα χειρότερα, να οδηγήσουν τον δανειζόμενο σε πτώχευση, με αποτέλεσμα να μην πάρουν παρά ψίχουλα του αρχικού κεφαλαίου τους πίσω. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις συμμετέχει και το κράτος σε αναδιάρθρωση ιδιωτικών χρεών. Π.χ. όταν το 2009 η General Motors κατέστη αφερέγγυα και ανίκανη να εξυπηρετήσει τα χρέη της, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μεσολάβησε ώστε να επιβληθεί στους δανειστές της μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας μια γενναία αναδιάρθρωση χρέους και, παράλληλα, κρατικοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της επιχείρησης (με κούρεμα 90% επί της αξίας τόσο των δανείων όσο και των μετοχών της εταιρείας). Δύο χρόνια μετά, η κυβέρνηση πούλησε το πλειοψηφικό μερίδιο της στην General Motors καθιστώντας την ξανά ιδιωτική επιχείρηση χωρίς δυσβάστακτα χρέη και με ικανοποιητική κερδοφορία.

Σε αντιδιαστολή, όταν το ίδιο το κράτος αδυνατεί να καταβάλει τα τοκοχρεολύσιά του, τότε η πολιτική πίεση να μην προχωρήσει σε στάση πληρωμών και αναδιάρθρωση χρέους είναι τεράστια. Ο λόγος είναι διττός. Από τη μια, οι δανειστές (ως επί το πλείστον η «διεθνής» των τραπεζιτών) έχουν μεγάλη εξουσία επί των πολιτικών. Από την άλλη, αντίθετα με μια επιχείρηση, ένα κράτος έχει πολίτες τους οποίους μπορεί να ξεζουμίσει με διοικητικά και νομοθετικά μέτρα εκ μέρους των τραπεζιτών. Έτσι, ενώ τα χρέη των ζορισμένων ιδιωτών (π.χ. των τραπεζών, της Wind Hellas στην Ελλάδα, της General Motors στις ΗΠΑ) αναδιαρθρώνονται χωρίς πολλές κουβέντες (ιδίως χρέη προς το κράτος), τα κρατικά χρέη προς τις τράπεζες θεωρούνται ιερά!

ΕΠΙΜΗΚΥΝΣΗ ΧΡΕΟΥΣ

DEBT RESCHEDULING

Όποιος έχει πάρει στεγαστικό δάνειο έχει έρθει αντιμέτωπος με το δίλημμα; Γρηγόρη αποπληρωμή, που απαιτεί μεγάλες δόσεις, ή πιο αργή αποπληρωμή, κάτι που σημαίνει (συνολικά) πολύ μεγαλύτερους τόκους;

Έστω ότι δανείζεσαι €100 χιλιάδες με επιτόκιο 5% ετησίως για περίοδο 4 ετών. Στο τέλος της 4ετίας θα πρέπει να καταβάλεις €121.551, δηλαδή το αρχικό κεφάλαιο των 100 χιλιάδων συν τόκους της τάξεως των 21.551. Έστω τώρα ότι δυσκολεύεσαι να βρεις τα χρήματα και ζητάς από τους δανειστές σου επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου από τα 4 στα 15 χρόνια. Αν το επιτόκιο παραμείνει στο 5% ετησίως, τότε στο τέλος της 15ετίας θα χρωστάς τις 100 χιλιάδες που δανείστηκες συν 107.893 επιπλέον σε τόκους. Αυτό λοιπόν σημαίνει επιμήκυνση: μεγαλειώδη αύξηση των τόκων που θα καταβάλεις ως το αντίτιμο των μικρότερων ετήσιων δόσεων αποπληρωμής (στο παράδειγμα μας η αποπληρωμή σε 4 χρόνια απαιτεί την καταβολή ποσού 42.539 ετησίως ενώ η αποπληρωμή σε 15 χρόνια κοστίζει 13.860 ετησίως).

Βέβαια αν οι δανειστές σου συμφωνήσουν να περιμένουν 15 χρόνια για να πάρουν το αρχικό κεφάλαιο συν τους τόκους που θα έπαιρναν εντός 4ετίας με επιτόκιο ετήσιο 5% (δηλαδή αποδεχθούν ότι θα εισπράξουν τα 121.551 σε 15 αντί για 4 χρόνια) τότε θα είναι σαν να σου δάνεισαν τις 100 χιλιάδες με επιτόκιο ετήσιο μόνο 1,18%. Σε αυτήν όμως την περίπτωση μιλάμε για αναδιάρθρωση του χρέους σου.

Τον Μάιο του 2010 το ελληνικό Δημόσιο δανείστηκε από την τρόικα €110 δισ. με ορίζοντα αποπληρωμής τα 4 χρόνια. Το επιτόκιο των €80 από αυτά τα δισ. (τα οποία μας δάνεισαν οι εταίροι μας) ήταν 5%, ενώ το επιτόκιο των υπολοίπων 30 δισ (που δανειστήκαμε από το ΔΝΤ) ήταν πολύ χαμηλότερο, περίπου 2,85%. Εξαρχής ήταν φανερό ότι ήταν αδύνατον να μπορέσει το ελληνικό Δημόσιο να αποπληρώσει αυτά τα ποσά εντός της 4ετίας ενώ παράλληλα να εξυπηρετεί και όλα τα προηγούμενα δάνεια.   Έτσι άρχισε να συζητείται το σενάριο της επιμήκυνσης σε αντιδιαστολή με εκείνο της αναδιάρθρωσης του νέου και/ή του παλαιού χρέους. Περιληπτικά: Η επιμήκυνση, καθώς δεν επηρεάζει το ετήσιο επιτόκιο, θα αυξήσει θεαματικά τους τόκους που καλείται να καταβάλει το Δημόσιο στους δανειστές του (στην τρόικα όσον αφορά τα νέα δάνεια) ενώ μια αναδιάρθρωση θα σήμαινε δραστική μείωση του επιτοκίου (ακόμα και αρνητικό επιτόκιο, το οποίο ισοδυναμεί με κούρεμα του αρχικού κεφαλαίου). Η κυβέρνηση (Σαμαρα-Βενιζέλου) διακηρύττει (με ολοένα και μικρότερη πειστικότητα) ότι η επιμήκυνση αρκεί ώστε το χρέος του ελληνικού Δημοσίου να αποκλιμακωθεί. Άλλοι (συμπεριλαμβανομένου και εμού) θεωρούμε την επιμήκυνση δώρο άδωρον και την αναδιάρθρωση υποχρεωτική.

ΣΤΑΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

DEFAULT

Ανακοίνωση εκ μέρους ενός οφειλέτη (δανειζόμενου) ότι αδυνατεί να τηρήσει τη συμβατική του υποχρέωση να κατάβάλει τα συμφωνημένα τοκοχρεολύσια στη συμφωνημένη χρονική στιγμή. Η στάση πληρωμών συνήθως ακολουθείται από διαπραγματεύσεις μεταξύ οφειλέτη και δανειστών με στόχο την επίτευξη κάποιας συμφωνίας για το πώς και σε τι βαθμό θα ικανοποιηθούν οι δανειστές» Αυτή η συμφωνία συνήθως οδηγεί στην επιμήκυνση του χρέους (debt rescheduling) ή σε πιο ριζικά μέτρα όπως η αναδιάρθρωση χρέους (debt restructuring) που προβλέπει κούρεμα (haircut) εκ μέρους των δανειστών. Όταν ο οφειλέτης είναι ιδιώτης τότε η μη συμφωνία οδηγεί σε δικαστικές διαμάχες. Όταν όμως ο οφειλέτης είναι το Δημόσιο, οι ιδιώτες δανειστές πολύ δύσκολα θα αποσπάσουν κάτι μέσα από τη δικαστική οδό. Οπότε σε αυτήν την περίπτωση, ο μόνος λόγος που το κράτος αποφεύγει τη στάση πληρωμών είναι ο φόβος ότι δεν θα μπορεί να δανείζεται για πολύ καιρό καθώς οι ιδιώτες δανειστές θα δυσκολευτούν να το ξαναεμπιστευτούν. Σε περίπτωση όμως που υπάρξει κοινά αποδεκτή συμφωνία αναδιάρθρωσης χρέους με τους δανειστές, η στάση πληρωμών ξεχνιέται σχετικά γρήγορα και το κράτος επιστρέφει στις χρηματαγορές από όπου αντλεί νέα δάνεια.

Από το βιβλίο : "ΚΡΙΣΗΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ"