Κώστας Βεργόπουλος: «Το ευρώ είναι αντιπαραγωγικό νόμισμα για τις περιφερειακές χώρες»

Τον Ιούνιο του 2011 - στη μέση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα - ο Κώστας Βεργόπουλος κλήθηκε από το περιοδικό "g/K" να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με αυτή. Οι απαντήσεις του έχουν διαχρονική αξία και αξίζει να τις διαβάσετε.

Συνέντευξη με τον Κώστα Βεργόπουλο*

«Το ευρώ είναι αντιπαραγωγικό νόμισμα για τις περιφερειακές χώρες»

Ποια από όλες τις κρίσεις αντιμετωπίζει η χώρα: κρίση ελληνικού δημόσιου χρέους, κρίση του ευρώ, κρίση δημόσιων εσόδων, κρίση ανταγωνιστικότητας, κρίση δανείων η κάποια άλλη «κρίση»;

Στην Ελλάδα, τα δημόσια ελλείμματα είναι κατεξοχήν ιδιωτικά πλεονάσματα. Δηλαδή, ο ιδιωτικός τομέας αποδίδει τα λιγότερα δημόσια έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα περί σπάταλου ελληνικού κράτους είναι πολύ σχετικά, δεδομένου ότι οι δημόσιες δαπάνες στη χώρα μας είναι λιγότερες από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη ενώ τα δημόσια έσοδα βρίσκονται ακόμη πιο χαμηλά. Συνεπώς, η κρίση του δημόσιου χρέους στη χώρα μας απορρέει από την αποφορολόγηση του ιδιωτικού τομέα. Επειτα, δεν υπάρχει κρίση ανταγωνιστικότητας, δεδομένου ότι οι επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου ήταν από τις υψηλότερες στην Ευρώπη τη δεκαετία που προηγήθηκε. Η σημερινή κρίση είναι περισσότερο απόρροια της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων στη χώρα μας παρά κάποιας υποθετικής, είτε λαϊκής είτε δημόσιας, υπερκατανάλωσης. Γι' αυτό και η έξοδος από την κρίση δεν θα επέλθει με περιορισμούς στην κατανάλωση και στις δημόσιες δαπάνες, αλλά με ευρεία αναδιανομή εισοδημάτων και πολιτική άμβλυνσης των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Αν δεν είχαμε το Μνημόνιο, τι θα είχαμε;

Θα είχαμε στήριξη ρευστότητας, όπως οφείλει να εξασφάλιζει είτε το διεθνές νομισματικό σύστημα είτε το ευρωπαϊκό -εάν βεβαίως υπήρχε-, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις στήριξης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος και σταθερότητας μέσα στο σύστημα διεθνών και ευρωπαϊκών πληρωμών. Εξάλλου, αποτελεί τραγικό σφάλμα κάθε μέτρο που συνεπάγεται ύφεση και συρρίκνωση του εθνικού εισοδήματος, έστω και προσωρινή, εφόσον έτσι η μελλοντική ανάκαμψη μετατοπίζεται σε ακόμη πιο δυσμενείς συνθήκες από τις σημερινές.

Άρνηση πληρωμών, αναδιάρθρωση με κούρεμα, αγορά νέων ομολόγων από το ευρωπαϊκό ταμείο, επιμήκυνση δίχως απώλειες ή πλήρης αποπληρωμή του χρέους;

Η πλήρης αποπληρωμή είναι η χειρότερη και η πιο αναξιόπιστη επιλογή. Η ρεαλιστικότερη είναι η επιμήκυνση, όμως με βάση όχι το χρέος, αλλά τις δυνατότητες αποπληρωμής, με τρόπο που να εξασφαλίζονται οι αυξητικοί ρυθμοί της οικονομίας. Κάθε επιλογή που τους θίγει είναι κακή και αναξιόπιστη.

Με ποια σειρά θα ιεραρχούσατε τις ακόλουθες ενέργειες (α) να μειωθεί σταδιακά το κρατικό έλλειμμα, (β) να αυξηθεί ο τραπεζικός δανεισμός, (γ) να πληρώσει το κράτος όσα χρωστάει, (γ) να διευκολυνθούν οι μεγάλες επενδύσεις, (δ) να μειωθούν οι απασχολούμενοι στο κράτος, (ε) να πωληθούν όλες οι κρατικές συμμετοχές σε επιχειρήσεις του ανταγωνιστικού τομέα (από το σημαντικότερο προς το λιγότερο σημαντικό).

Απόλυτη προτεραιότητα στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος - χωρίς αυτή δεν μειώνεται ούτε το χρέος ούτε το έλλειμμα. Οι αποκρατικοποιήσεις δεν έχουν νόημα και είναι παραπλανητικές ενόσω αιτιολογούνται με εισπρακτικά κριτήρια. Μεγάλες επενδύσεις έχουν επίσης προτεραιότητα, όμως αποθαρρύνονται ενόσω επικρατεί ύφεση και συρρίκνωση στην οικονομία.

Ανεξάρτητα από τη γενικότερη λύση στο θέμα του χρέους, πρέπει η Ευρωζώνη να αυξήσει το δανεισμό της Ελλάδας στους αμέσως επόμενους μήνες;

Η Ευρωζώνη οφείλει να αυξήσει τον ελληνικό δανεισμό προκειμένου να ανακάμψει η ελληνική οικονομία και να μπορέσει έτσι να ανταποκριθεί στις δανειακές υποχρεώσεις της, αλλά και στις γενικότερες συναλλακτικές της υποχρεώσεις εντός της Ευρωζώνης. Εάν στο σύνολο των χωρών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, εφαρμόζεται πολιτική λιτότητας που πιέζει αντικειμενικά τους αναπτυξιακούς ρυθμούς σε επίπεδα κατώτερα του 2% -όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα-, τότε η υπερχρέωση ολόκληρης της Ζώνης του Ευρώ μοιραία θα επιδεινώνεται, δεδομένου ότι ακόμη και το πιο χαμηλό επιτόκιο δημόσιου δανδισμού από τις αγορές χρήματος, όπως αυτό της Γερμανίας, εξελίσσεται ανοδικά και έχει ήδη φτάσει το 3%. Το δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης υπέρβαινα σήμερα τα 14 τρισεκατομμύρια δολάρια, συναγωνιζόμενο εκείνο των ΗΠΑ. Με την επιλογή της λιτότητας, η Γερμανία και η Ευρωζώνη έχουν πέσει στην τέλεια παγίδα που μόνες τους έστησαν Σε καμία άλλη νομισματική περιοχή το νόμισμα δεν απειλείται από δάνεια που συνάπτονται μεταξύ των κατοίκων της περιοχής στο κοινό τους νόμισμα.

Μήπως το ευρώ είναι ένα πολύ ισχυρό νόμισμα για τις «πλάτες» της ελληνικής οικονομίας ;

Το ευρώ είναι πράγματι πολύ ισχυρό και συνεπώς «αντιπαραγωγικό» νόμισμα για τις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης. Εντούτοις, παρέχει τη δυνατότητα φθηνής χρηματοδότησης, που όμως κατασπαταλήσαμε κατά την τελευταία δεκαετία. Δεν ευθύνεται το ευρώ γι' αυτή την ανικανότητα. Όμως, και σήμερα, εάν η υπερχρέωση αντιμετωπιστεί με κοινοτική διαχείριση, είτε με ευρωομόλογα είτε με αγορά κρατικών ομολόγων από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τότε το αρχικό μειονέκτημα της υψηλής νομισματικής ισοτιμίας αντισταθμίζεται. Η ενδεχόμενη απεμπλοκή από το ευρώ ίσως εξασφάλιζε υποθετικά εμπορικά πλεονεκτήματα, που όμως θα παρέμεναν στα χαρτιά, δεδομένου ότι η οικονομία θα κατέρρεε από το κλείσιμο όλων, χωρίς εξαίρεση, των χρηματοδοτικών διαύλων.

* ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ

Ο Κώστας Β. Βεργόπουλος γεννήθηκε το 1942 στην Αθήνα. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες στη Σορβόννη. Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών (Doctorat d' Etat) του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Επισκέπτης καθηγητής σε Πανεπιστήμια της Βόρειας και Νότιας Αμερικής. Διεθνής εμπειρογνώμων στο Ηνωμένα Εθνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έργα του ιδίου:Το Αγροτικό Ζήτημα στην Ελλάδα («Εξάντας», 1975). Ο Δύσμορφος Καπιταλισμός (σε συνεργασία με τον Samir Amin, Παπαζήσης, 1975). Κράτος και Οικονομική Πολιτική στον 19ο Αιώνα («Εξάντας», 1978). Εθνισμός και Οικονομική Ανάπτυξη («Εξάντας», 1979). Η Ελλάδα σε Εξέλιξη (διεύθυνση, «Εξάντας», 1985). Οι Νέες Τεχνολογίες στην Ευρωπαϊκή Οικονομία Τροφίμων (Βρυξέλλες, 1986). Η Απο-ανάπτυξη Σήμερα («Εξάντας», 1987). Εκδόσεις των έργων του κυκλοφορούν επίσης στα γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, ιταλικά, ολλανδικά, κινέζικα.