Το ξήλωμα του τραμ στην Αθήνα το 1953

"Πανεπιστημίου δεκαετία 50". 

Το ξήλωμα των γραμμών του τράμ ξεκίνησε το 1953. Μέχρι το 1960 είχαν αφαιρεθεί όλες οι ράγες στην Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και το ξήλωμα του τραμ στην Αθήνα το 1953

Νομίζω  πως η Αθήνα είναι το μοναδικό μέρος του κόσμου που περπατώντας στους κεντρικούς δρόμους, μπορείς ευκολότατα να σπάσεις το ποδάρι σου, επειδή  σου έτυχε να είσαι βιαστικός και να μη σου μένει καιρός να προσέχεις τους απίθανους λάκκους που θα βρεθούν μπροστά σου, έγραφε η Αθηνά Λοράνδου στην "Τα Νέα" της 1ης Μαρτίου του 1952. Αναφερόταν μεταξύ άλλων και στις λακκούβες που δημιουργούνταν από τις ράγες του τραμ, το οποίο σύντομα έμελλε να ξηλωθεί από τους αθηναϊκούς δρόμους. Ήδη από το 1950, είχε ανακοινωθεί στις εφημερίδες η πρόθεση να καταργηθεί το τραμ για να αποσυμφορηθεί το κέντρο. Το τραμ θα έδινε τη θέση του στα λεωφορεία τρόλεϋ, τα οποία θεωρούνταν ταχύτερα και αθόρυβα.

(Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο)"

Το ξήλωμα των γραμμών του τραμ

Το βράδυ της 16ης Νοεμβρίου 1953, ο υπουργός Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνος Καραμανλής παραβρέθηκε ο ίδιος στο ξήλωμα των γραμμών. Τα γεγονότα εκείνης της νύχτας περιέγραψε ο Ιταλός δημοσιογράφος, Στέφανο Τέρα :

Ο δρόμος είχε γίνει σχεδόν αδιάβατος από τη μανιακή εργασία των εργατών που τα σίδερα μιας αγγλικής  εταιρείας τροχιοδρόμων. Εκείνη τη στιγμή έφτασαν μέσα σε μεγάλες πολυτελείς λιμουζίνες, οι δικηγόροι και άλλοι ανώτεροι υπάλληλοι της εταιρείας, οι οποία αφού επέδειξαν διάφορα επίσημα έγγραφα, ζητούσαν την  επέμβαση των αστυνομικών. Ήταν όμως αργά. Μία από τις γραμμές αποσπάστηκε, ανασηκώθηκε με τις τανάλιες θριαμβευτικά ως σύμβολο και μεταφέρθηκε με δυσκολίες στο πεζοδρόμιο. Ένας ψηλός και νεότατος άνδρας έσκυψε και άγγιξε τη σιδηροτροχιά με το χέρι του. Αναγνώρισα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

"Η προϊστορία και η κόντρα του Καραμανλή με την Πάουερ"

Το 1925 η δικτατορία του Πάγκαλου υπέγραψε συμφωνία με τη βρετανική εταιρεία Πάουερ  η οποία ανέλαβε την ηλεκτροδότηση των σιδηροδρόμων και του τραμ της Αθήνας. Για δεκαετίες, οποιαδήποτε κέρδη κατέληγαν κατευθείαν στα ταμεία των Βρετανών.

Ο Καραμανλής συγκρούστηκε με την εταιρεία και επιδίωξε να καταργήσει το τραμ. Η εταιρεία προσπαθούσε να καθυστερήσει τα έργα με κάθε δυνατό τρόπο, αλλά ο  υπουργός ήταν εξίσου αποφασισμένος. Τον Νοέμβριο του 1953, κατά τη διάρκεια σύσκεψης με επικεφαλής τον Καραμανλή, αποφασίστηκε η κατάργησή του τραμ και λίγες μέρες αργότερα, ηγήθηκε ο ίδιος του ξηλώματος των γραμμών.

Ο Καραμανλής έγραψε:  "Επειδή η εταιρεία  ηρνείτο να συμμορφωθεί, τα μεσάνυχτα, όταν απεσύρθησαν και τα τελευταία  τραμ, μετέβην και ο ίδιος επικεφαλής συνεργείου και αχρήστευσα τας σιδηροτροχιάς δι'  αφαιρέσεως τμήματος αυτών. Εννοείται ότι η εταιρεία διεμαρτυρήθη εντονώτατα, αλλ' η κοινή γνώμη εχειροκρότησεν και διότι αντιπαθούσε ζωηρώς την εταιρείαν. Στο τέλος αποδείχθηκε ότι η κατάργηση του τραμ δεν ωφέλησε καθόλου το κυκλοφοριακό  πρόβλημα της Αθήνας. Αντιθέτως ενισχύθηκε ο ηγετικός ρόλος του Καραμανλή, ο οποίος εμφανίστηκε αποφασιστικός και κέρδισε πόντους μέσα στους κόλπους της δεξιάς παράταξης. Αργότερα κατάφερε να ηγηθεί.

 Αθήνα 1950-55 με τραμ . Η οδός Πανεπιστημίου  και η Πλατεία Ομονοίας (Αρχείο: Η Αθήνα μέσα στο Χρόνο)

Η υπόθεση τραμ αποτέλεσε σημείο έντονης πολιτικής σύγκρουσης την οποία ανέδειξε η αντιπολίτευση σε συνδυασμό με την κατεδάφιση νεοκλασικών κτιρίων που συντελέστηκε εκείνη την εποχή, ώστε να οικοδομηθούν πολυκατοικίες. Αυτό θεωρείται μελανή σελίδα στην ιστορία της πρωτεύουσας που μακροπρόθεσμα θόλωσε την εικόνα του Καραμανλή και μέχρι σήμερα αποτελεί το πιο αδύναμο  σημείο της πολυτάραχης διαδρομής του.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση του ιδρύματος Κωνσταντίνος Καραμανλής: Η γένεση ενός ηγέτη  τόμος 1, σελ.179,178

http://mixanitouxronou.gr/