Αστρολογία, θαύματα, εξωγήινοι και παραφυσικά φαινόμενα

Εκείνοι που πιστεύουν στην τηλεπάθεια είναι οι ίδιοι που ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιστήμη και ένα μεγάλο μέρος του κοινού δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ παραφυσικού και επιστημονικού κόσμου. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν σε μια επιστήμη χωρίς παρωπίδες, ικανή να εξηγήσει τα πάντα, ακόμη και το ανερμήνευτο.

 Πώς τρέφεται η ανθρώπινη φαντασία

Τρεις ειδικοί στην ανάλυση φαινομένων μιλούν για την αστρολογία, τα θαύματα και τους εξωγήινους...

ΤΩΝ FABIEN GRUHIER

και MICHEL DE PRACONTAL

Αστρολογία

 

Ο Χιούμπερτ Ριβς είναι ένας Καναδός αστρονόμος, θεωρητικός της αστροφυσικής και ερευνητής στο γαλλικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών. Κατά τη γνώμη του η αστρολογία δεν είναι επιστήμη, χωρίς βέβαια να πιστεύει ότι πρόκειται για μια μεγάλη απάτη. Ο κ. Ριβς θεωρεί ότι πρόκειται μάλλον για μια θρησκευτική προσέγγιση η οποία εντάσσεται στη διαχρονική επιθυμία που αισθάνεται ο άνθρωπος να ενωθεί με τον Ουρανό.

«Η αστρολογία είναι μια συμβολική γλώσσα και τα άστρα των αστρολόγων είναι σύμβολα που δεν έχουν καμιά σχέση με τα άστρα και τους πλανήτες που οι αστρονόμοι παρατηρούν με τα τηλεσκόπια τους. Θα συσχέτιζα περισσότερο την αστρολογία με την αλχημεία, η οποία σχημάτισε τις συμβολικές της εικόνες ξεκινώντας από χημικά στοιχεία. Η αλχημεία κατέληξε στη χημεία που λαμβάνει υπόψη της τις πραγματικές ιδιότητες της ύλης. Η αστρολογία κατέληξε στην αστρονομία αλλά και στην ψυχολογία, της οποίας αποτελεί ένα είδος εμβρυακής μορφής. Οι αστρολόγοι ανέπτυξαν μια τυπολογία χαρακτήρων σε σχέση με τα ζώδια τους. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια ταξινόμησης των συμπεριφορών, παρ' όλο που πολύ λίγοι ψυχολόγοι την παίρνουν σήμερα στα σοβαρά.

Πάντως αυτό που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι το ενδιαφέρον που δείχνουν για την αστρολογία άνθρωποι μεγάλης μόρφωσης και καλλιέργειας. Γνωρίζω διανοούμενους και καλλιτέχνες που πιστεύουν ακράδαντα στην αστρολογία. Πιστεύω ότι τα σύμβολα της αστρολογίας είναι τροφή για την φαντασία τους. Αποτελούν ένα γόνιμο έδαφος απ' όπου τρέφεται η δημιουργικότητα τους».

Τα θαύματα

Νάπολη, εκκλησία του Θησαυρού του Αγίου Ιανουαρίου

Ο Ανρί Μπροκ, καθηγητής της Ζητητικής (Θεωρία των σκεπτικών. Ζητητικοί ονομάζοντο οι φιλόσοφοι της σχολής του Πύρρωνος) στο πανεπιστήμιο της Νίκαιας (Γαλλία), έχει ασχοληθεί με τα παραφυσικά φαινόμενα και την επιστημονική μεθοδολογία. Ο κ. Μπροκ πιστεύει ότι πολλά από τα υποτιθέμενα θαύματα μπορούν να ερμηνευτούν από φαινόμενα που δεν είναι ευρέως γνωστά, αλλά δεν έχουν τίποτα το μυστηριώδες.

«Επανέλαβα το περίφημο θαύμα του αίματος του Αγίου Ιανουαρίου, ο οποίος αποκεφαλίστηκε κατά την βασιλεία του Διοκλητιανού. Στη Νάπολη, στην εκκλησία του Θησαυρού του Αγίου Ιανουαρίου, έχουν διατηρηθεί δυο φιαλίδια που πιστεύεται ότι περιέχουν το αίμα του μάρτυρα. Αυτό το πηκτό αίμα ρευστοποιείται κατά τη διάρκεια μεγάλων εορτών. Επέτυχα να έχω τα ίδια αποτελέσματα με ένα μίγμα από ουσίες φάλαινας, κόκκινο χρώμα και θειούχο αιθέρα. Το μίγμα περνάει από τη στερεά στη ρευστή κατάσταση όταν σημειώνεται άνοδος θερμοκρασίας και επαναστερεοποιείται όταν πέφτει η θερμοκρασία. Αυτό ακριβώς γίνεται κατά τη διάρκεια των λιτανειών του Αγίου Ιανουαρίου. Φυσικά αυτό δεν αποδεικνύει ότι τα φιαλίδια περιέχουν το ίδιο μίγμα, αλλά δείχνει ότι με φυσικά μέσα μπορεί κανείς να μιμηθεί αυτό που χαρακτηρίζεται θαύμα».

Ο κ. Μπροκ μιλάει επίσης για τη μεγάλη μόδα των παραψυχολόγων κατά τη δεκαετία του 1970. Ο πιο γνωστός ήταν ο Γιούρι Γκέλερ, ο οποίος έγινε διάσημος με μια σειρά πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Στάνφορντ, στην Καλιφόρνια, υπό τον έλεγχο δυο φυσικών. Ο Γιούρι Γκέλερ διατεινόταν ότι είχε την ικανότητα να επιδρά στην ύλη, μόνο με την πνευματική του δύναμη. Τον Μάρτιο του 1987, κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής εκπομπής έκανε μια επίδειξη των δυνάμεων του και της ικανότητας του να λυγίζει τα κουτάλια με ένα απλό άγγιγμα. Ο ταχυδακτυλουργός Μαζάξ έδειξε ότι όλα όσα έκανε ο Γκέλερ μπορούσαν να τα κάνουν οι ταχυδακτυλουργοί με τις κλασικές μεθόδους. Άλλωστε, από την αρχή της σταδιοδρομίας του ως διάμεσου, είχε αποκαλυφθεί ότι ο Γκέλερ ήταν ταχυδακτυλουργός και μόνο η ευπιστία του κοινού μπορεί να εξηγήσει την επιτυχία του».

Οι εξωγήινοι

Θα ήταν παράλογο -λέει ο ραδιοαστρονόμος Φρανσουά Μπιρό- να υποστηρίξουμε ότι στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος μόνο η Γη έχει το μονοπώλιο της ζωής, όμως, αυτός δεν είναι λόγος για να πιστεύουμε στους ιπτάμενους δίσκους, ή άλλα ΑΤΙΑ που έχουν έρθει να μας επισκεφθούν από μακρινούς κόσμους».

 

Ο Φρανσουά Μπιρό είναι ραδιοαστρονόμος και έχει αφιερώσει ένα μέρος από τις δραστηριότητες του στην ανίχνευση πιθανών σημάτων από εξωγήινους.

«Πιστεύω, όπως και οι περισσότεροι αστρονόμοι, ότι υπάρχει ζωή στο σύμπαν χωρίς φυσικά να μπορώ να έχω αδιαφιλονίκητες αποδείξεις. Το επίπεδο των γνώσεων που έχουμε σήμερα μας κάνει να πιστεύουμε ότι η ζωή είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο στους γαλαξίες. Θα ήταν παράλογο να υποστηρίζουμε ότι σ' αυτή την απεραντοσύνη μόνο η Γη έχει το μονοπώλιο της ζωής. Όμως αυτός δεν είναι λόγος για να πιστεύουμε στους ιπτάμενους δίσκους ή άλλα Α.Τ.Ι.Α. που έχουν έρθει να μας επισκεφθούν από αυτούς τους κόσμους. Και πάλι ως επιστήμονας, δεν επιτρέπω στον εαυτό μου ν' αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Δεν έχω το δικαίωμα να βεβαιώσω κάτι που δεν μπορώ ν' αποδείξω.

Όμως, εκτός και αν η φυσική μας έχει ακολουθήσει τελείως λανθασμένους δρόμους, είναι τελείως αδύνατον ένα υλικό αντικείμενο να ταξιδέψει πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός. Το πιο κοντινό άστρο είναι ο Ήλιος, σε απόσταση μεγαλύτερη των τεσσάρων ετών φωτός, κάτι που προϋποθέτει ένα ταξίδι μετ' επιστροφής οκτώ χρόνων τουλάχιστον -αν το αντικείμενο μετακινείται με την ταχύτητα του φωτός που είναι αδιανόητο για ένα διαστημόπλοιο. Ένα ακόμη θέμα που με προβληματίζει είναι γιατί αυτά τα πολύ εξελιγμένα όντα θα πραγματοποιούσαν τόσο μάκρυνα, κοπιαστικά και δαπανηρά ταξίδια, ενώ είναι πολύ πιο απλό να επικοινωνούσαν μαζί μας μέσω ραδιοκυμάτων. Άλλωστε δεν θα πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι αν υπάρχουν εξωγήινοι θα πρέπει να βρίσκονται σε άστρα πολύ πιο μακρινά από τον Ήλιο, κάτι που θα σήμαινε ταξίδια μετ' επιστροφής που θα διαρκούσαν εκατοντάδες χρόνια. Και να σημειωθεί ότι τα διαπλανητικά ταξίδια σε ταχύτητα του φωτός δεν έχουν καμιά σχέση με τα δικά μας διαστημικά ταξίδια, στα οποία τα διαστημόπλοια μετακινούνται σε υπερηχητικές ταχύτητες, σε αποστάσεις που θεωρούνται "κοντινά προάστια" της Γης».

Τα παραφυσικά φαινόμενα που μας... εξαπατούν!

Ασκούν μια γοητεία την οποία είναι αδύνατον να εξουδετερώσει η πρόοδος της επιστήμης

του MICHEL DE PRACONTAL

Εννέα εκατομμύρια Γάλλοι παρακολουθούσαν το 1994 κάθε μήνα την εκπομπή «Μυστήρια», από το πρώτο κανάλι της γαλλικής τηλεόρασης. Μια εκπομπή που παρουσίαζε θέματα σχετικά με την αστρολογία, την παραψυχολογία, την τηλεκίνηση, τα ATΙΑ (αγνώστου ταυτότητας ιπτάμενα αντικείμενα), τον πνευματισμό και άλλα μυστήρια. Παρ' όλο που αυτή την εποχή οι επιστήμονες βρίσκονται στο στάδιο να ολοκληρώσουν την χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, η επιστήμη δεν έχει καταφέρει να δώσει απάντηση σε πολλά από τα μεταφυσικά ερωτήματα, που απασχολούν τον άνθρωπο.

Όλοι οι μοτοσικλετιστές θα συμφωνούσαν ότι η οδήγηση χωρίς κράνος είναι επικίνδυνη, κυρίως με τα μάτια   κλειστά   και   με   μια κουκούλα στο κεφάλι. Όμως, για να εμφανιστεί στην εκπομπή «Μυστήρια»,, ο Ζαν-Μαρί Λαφόργκ δεν δίστασε να κυκλοφορήσει στο Παρίσι «στα τυφλά». Το κατόρθωμα του, το οποίο βιντεοσκοπήθηκε από τρεις κάμερες και πραγματοποιήθηκε υπό τον έλεγχο ενός εκπροσώπου του νόμου, προβλήθηκε μπροστά σε εννέα εκατομμύρια τηλεθεατές, από τη γαλλική τηλεόραση, στις αρχές Φεβρουαρίου του 1994. Χάρη στις «ιδιαίτερες ψυχικές του ικανότητες», εξηγούσε ο παρουσιαστής, ο άνθρωπος με τη μοτοσικλέτα οδήγησε χωρίς να έχει ορατότητα. Ο ίδιος ο Λαφόργκ ισχυρίστηκε ότι είχε μάθει από Θιβετιανούς δασκάλους πώς να εφαρμόζει την πρακτική της «μερικής αποσωματοποίησης» και ότι το αστρικό του σώμα, το οποίο βρισκόταν πλάι στο φυσικό του, τον οδηγούσε με την ίδια σιγουριά που θα του πρόσφεραν τα μάτια του. Εκπληκτικό κατόρθωμα για τους τηλεθεατές, αλλά όχι για τους ταχυδακτυλουργούς και θαυματοποιούς που είχαν προσκληθεί στην εκπομπή. Όπως βεβαίωσε ο ταχυδακτυλουργός, Ζεράρ Μαζάξ, το «κόλπο» αυτό είναι γνωστό εδώ και αιώνες, γι' αυτό ζήτησε από τους παραγωγούς της εκπομπής να επαναλάβουν το κατόρθωμα υπό τον δικό του έλεγχο. Τελικά το πείραμα επαναλήφθηκε σύμφωνα με τις υποδείξεις του. Με τα μάτια κλεισμένα με λευκοπλάστη, με τέτοιο τρόπο ώστε οι κινήσεις των βλεφάρων να μην μπορούν να το μετακινήσουν, ο «αστρικός  μοτοσικλετιστής»  δεν μπόρεσε να επαναλάβει το κατόρθωμα του. Το ερώτημα που απομένει αναπάντητο είναι πώς είναι δυνατόν, την εποχή που η επιστήμη έχει σημειώσει τέτοιες τρομακτικές προόδους, να υπάρχουν τόσα εκατομμύρια άτομα που όχι μόνο παρακολουθούν αυτές τις εκπομπές, αλλά σπανίως αμφισβητούν την αλήθεια των όσων τους παρουσιάζονται.

Ποιοι πιστεύουν

Σύμφωνα με μια σφυγμομέτρηση που πραγματοποιήθηκε προσφάτως από τους κοινωνιολόγους Ντανιέλ Μπουά και Γκι Μισελά, το 55% των Γάλλων πιστεύει στην μεταβίβαση της σκέψης, το ίδιο ποσοστό στη θεραπεία από μαγνητιστές και το 46% στην ερμηνεία των ανθρώπινων χαρακτήρων με ζώδια της αστρολογίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι γραμμές του Μινιτέλ «έχουν ανάψει» από διαφόρους ειδήμονες οι οποίοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, κάνουν ωροσκόπια, διαβάζουν τα Ταρώ και το κινεζικό βιβλίο μαντείας «Ι Τσίνγκ» ή πραγματοποιούν άλλου είδους υπερφυσικές επικοινωνίες, υπηρεσίες βέβαια που πληρώνονται ακριβά και με το λεπτό.

Πώς ερμηνεύεται αυτό το φαινόμενο; Είναι άραγε μια επιστροφή της ανθρωπότητας στο σκοταδισμό; «Δεν είναι τόσο απλό», λέει ο Ντανιέλ Μπουά. «Εκείνοι που πιστεύουν στην τηλεπάθεια είναι οι ίδιοι που ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιστήμη. Ένα μεγάλο μέρος του κοινού δεν βλέπει καμιά αντίφαση, ούτε κάνει διαχωρισμό μεταξύ παραφυσικού και επιστημονικού κόσμου. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν σε μια επιστήμη χωρίς παρωπίδες, ικανή να εξηγήσει τα πάντα ακόμη και το ανερμήνευτο». «Η συζήτηση σχετικά με την επιστημονική πραγματικότητα των παραφυσικών φαινομένων είναι πολύ παλιά», λένε οι κοινωνιολόγοι Τρέβορ Πίντς και Χάρι Κόλινς. «Παρά τις έρευνες που διεξάγονται εδώ και έναν περίπου αιώνα, η ύπαρξη του παραφυσικού δεν έχει αποδειχθεί σήμερα καλύτερα από τότε που οι επιστήμονες της βικτωριανής εποχής δημιούργησαν την Εταιρία Φυσικών Ερευνών».

Το 19ο αιώνα, τα μεγαλύτερα επιστημονικά ονόματα της Βρετανίας έδειξαν θερμό ενδιαφέρον για τον πνευματισμό, κυρίως οι φυσικοί Μάικλ Φάρεντεϊ και Ουίλιαμ Κρούκς. Από την άλλη μεριά ο Αμερικανός Τζοζεφ Μπανκς Ράιν προσπάθησε επί 40 χρόνια από το 1927 ως το 1965 να θεμελιώσει μια επιστημονική παραψυχολογία. Τα πειράματά του συνίσταντο στο να δοκιμάσει την ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να μαντέψουν την φιγούρα ή τον αριθμό ενός χαρτιού που τραβούσε κατά τύχη από μια τράπουλα. Κάποιος Πιρς, ο οποίος συμμετείχε στα πειράματα κατάφερνε να μαντέψει τα περισσότερα χαρτιά, κάτι που δεν μπορούσε να είναι τυχαίο. Πάντως ο Ράϊαν δεν είχε απομακρύνει κάθε πιθανότητα "κλεψιάς". Ο Πιρς τον είχε πείσει να χρησιμοποιεί  'έναν ειδικό τρόπο για να ανακατεύει τα χαρτιά κάτι που ευνοούσε τις πιθανότητές  του να μαντέψει σωστά. Το 1979, ο Τζέιμς Μακντόνελ, πρόεδρος της εταιρίας Μακντόνελ Ντάγκλας, έκανε μια δωρεά μισού εκατομμυρίου δολαρίων για να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία ενός εργαστηρίου παραφυσικών μελετών, στο πανεπιστήμιο του Σεν Λούις, στο Μισούρι, Ένας καθηγητής φυσικής, ο Πίτερ Φίλιπς, ανέλαβε να διευθύνει τα πειράματα. Δημοσιεύοντας μικρές αγγελίες, στρατολόγησε δυο νεαρά τηλεπαθητικά άτομα, τον Στίβεν Σο και τον Πίτερ Εντουαρντς, οι οποίοι έδειξαν να διαθέτουν εξαιρετικές ικανότητες. Οι δυο νέοι κατάφερναν να μαντεύουν τηλεπαθητικά το περιεχόμενο ενός σφραγισμένου φακέλου, λύγιζαν μεταλλικές ράβδους χωρίς να τις αγγίζουν και τίναζαν στον αέρα τις ασφάλειες με τη δύναμη της σκέψης.

Κανένας δεν αμφισβήτησε τα κατορθώματα τους μέχρι που ένας πασίγνωστος ταχυδακτυλουργός, ο Τζέιμς Ράντι, αποκάλυψε ότι ο Σο και ο Εντουαρντς υπήρξαν συνεργάτες του και ότι καθ' όλη τη διάρκεια των πειραμάτων εξαπατούσαν τους επιστήμονες. Ο στόχος του Ράντι ήταν να δείξει ότι οι επαγγελματίες ταχυδακτυλουργοί μπορούσαν εύκολα να εξαπατήσουν τους επιστήμονες. .

Θετικά αποτελέσματα

 Πειράματα στην εξ αποστάσεως όραση

Όμως θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς ότι τα πράγματα θα παρέμεναν σ' αυτό το σημείο. Στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, όπου κατ' απαίτηση του συγγραφέα Αρθουρ Κέστλερ έχει δημιουργηθεί μια έδρα παραψυχολογίας, ο καθηγητής Ρόμπερτ Μόρις συνεχίζει τα πειράματα, προσεγγίζοντας αυτά τα θέματα με διαφορετικό τρόπο, Ο δρ Μόρις διεξάγει κυρίως πειράματα στην εξ αποστάσεως όραση, κατά την οποία ένας «πομπός» προσπαθεί να μεταδώσει σε ένα «δέκτη» το περιεχόμενο ενός βιντεοκλίπ. Ο Μόρις βεβαιώνει ότι έχει επιτύχει θετικά αποτελέσματα, τα οποία όμως, όπως λέει, δεν αποτελούν μια οριστική απόδειξη. Δεν αποκλείει άλλωστε ότι τ' αποτελέσματα αυτά θα μπορούσαν να έχουν ως εξήγηση την ψυχολογική αλληλεπίδραση.

Σ' αυτό τον ερευνητικό τομέα θα μπορούσε κανείς να κατατάξει και τις εργασίες ενός φυσικού πρώτου μεγέθους, του Ιβ Ροκάρ - πατέρα του Μισέλ Ροκάρ- ο οποίος είναι κυρίως γνωστός για το ρόλο που έπαιξε στην τελειοποίηση της γαλλικής ατομικής βόμβας. Επί 30 χρόνια, ο Ιβ Ροκάρ κάνει προσπάθειες για την αποκατάσταση της φήμης των ραβδοσκόπων οι οποίοι βρίσκουν τις πηγές του νερού. Σύμφωνα με τον Ροκάρ, ο άνθρωπος είναι ευαίσθητος στα μαγνητικά πεδία. Τα πιο ευαίσθητα άτομα είναι ικανά να ανιχνεύσουν τις πιο μικρές ανωμαλίες του γήινου μαγνητικού πεδίου, που μπορούν π.χ. να συσχετιστούν με την παρουσία μιας υπόγειας πηγής. Ο φυσικός είχε πραγματοποιήσει μια σειρά πειραμάτων που είχαν στόχο να καταδείξουν αυτό που αποκαλούσε το «σήμα του ραβδοσκόπου». Ακολούθησε μια μακρόχρονη πολεμική με μια ένωση Βέλγων επιστημόνων, οι οποίοι τηρούσαν μια πολύ επιφυλακτική στάση. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τον Ιβ Ροκάρ να συνεχίσει τις έρευνες του, χωρίς όμως ποτέ να πείσει πραγματικά την επιστημονική κοινότητα.

Δέκτες κυμάτων

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η «αντίληψη» των μαγνητικών πεδίων είναι μια ψευδαίσθηση και είναι βέβαιο ότι υπάρχει σε πολλά ζωικά είδη. Ορισμένοι ερευνητές πρεσβεύουν μάλιστα ότι ο άνθρωπος διαθέτει επίσης «κέντρα» που είναι δέκτες των μαγνητικών κυμάτων, αλλά η λειτουργικότητα τους δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά.

Τα περισσότερα από τα τελευταία πειράματα παραψυχολογίας στοχεύουν στο να καταδείξουν φαινόμενα, η ύπαρξη των οποίων δεν επιβεβαιώνεται παρά μόνο από τις στατιστικές. Μπορεί κανείς να κατασκευάσει απόλυτα λογικές θεωρίες για να μιλήσει για τέτοιου είδους φαινόμενα. Αλλά ακόμη και αν δεν υπάρχει απάτη, ένας σκεπτικιστής θα μπορούσε, σε παρόμοια περίσταση, να υποστήριξη τη θεωρία, σύμφωνα με την οποία δεν υφίσταται υπαρκτό φαινόμενο, παρά μόνο ενδείξεις που όμως ο ερευνητής αναγνωρίζει ως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός υπαρκτού φαινομένου. Η αντίθεση επομένως δεν εντοπίζεται στη διαφορά μεταξύ λογικού και παράλογου, αλλά στη διαφορά μεταξύ αυτού που ο ένας θεωρεί συναφές και ο άλλος όχι. Μέχρι στιγμής, οι παραεπιστήμες δεν έχουν παράγει παρά φαινόμενα μη συναφή από την πλευρά της «κλασικής» επιστήμης. Αλλά φαινόμενα που εξακολουθούν να διεγείρουν τη φαντασία του ανθρώπου. Άρα θα ήταν μάταιο να πιστέψει κανείς ότι η πρόοδος της επιστήμης θα μπορούσε να εξουδετερώσει τη γοητεία που ασκούν τα παραφυσικά φαινόμενα στον άνθρωπο.

Du nouvel Observateur