Πέμπτη 9 Απριλίου 2015

Το Μοναστήρι τ' Αρκαδίου και τα κρασιά του





Το Μοναστήρι  τ' Αρκαδίου και τα κρασιά του
Περιγραφή από ένα Γάλλο βοτανολόγο
Της Σταυρούλας Κουράκου
Όσοι ασχολούνται με τα φαρμακευτικά φυτά και τα βότανα ασφαλώς θα έχουν ακούσει και για τους «αρωματισμένους οίνους», τους οποίους όχι μόνο μνημονεύει ο Πλίνιος και περιγράφει ο Διοσκουρίδης, αλλά και θεσμοθετεί το σύγχρονο ευρωπαϊκό οινικό Δίκαιο.
Γιατί οι σύγχρονοι αρωματισμένοι οίνοι, με κύριο εκπρόσωπο τα διάφορα «βερμούτ», έχουν τις ρίζες τους στην ελληνική αρχαιότητα, τότε που τα κρασιά αρωματίζονταν με βότανα και φαρμακευτικά φυτά.
Όμως άλλο είναι σήμερα το θέμα μας. Πήρα απλώς αφορμή για να θυμηθούμε ότι τις πρώτες αυθεντικές πληροφορίες για την ποιότητα και τους χαρακτήρες των ελληνικών κρασιών, τις οφείλουμε σ' ένα μεγάλο Γάλλο βοτανολόγο: τον Pitton de Tournefort, που επισκέφθηκε τα ελληνικά νησιά το 1700, αναζητώντας σπάνια φυτά και βότανα.
Στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του, γραμμένες υπό μορφή επιστολών, ανακαλύπτουμε πολύτιμα στοιχεία για τους χαρακτήρες των ελληνικών οίνων της εποχής του, τους οποίους περιγράφει με γλαφυρότητα ως γνήσιος Γάλλος οινογεύστης. Οι περιγραφές αυτές συνοδεύονται συνήθως με αναφορές σε κρασιά γνωστά στους τότε Ευρωπαίους οινόφιλους, όπως τα κρασιά του Ρήνου, της Brie κ.λπ. Πρώτος σταθμός του Τουρνεφό ήταν η Κρήτη· από αυτήν έγραψε την πρώτη του επιστολή. Είχε έρθει με τους δύο συνεργάτες του «δίδοντας πίστη στον Πλίνιο και τον Γαληνό που προτιμούσαν τα φυτά αυτού του νησιού από τα φυτά του υπόλοιπου κόσμου». Η αναζήτηση βοτάνων τους υποχρέωνε να σκαρφαλώνουν στα βουνά και να φθάνουν μέχρι τα χιόνια.
Στο δρόμο για τον Ιδα κοιμήθηκαν στο μοναστήρι τ' Αρκαδίου, «το ωραιότερο και πλουσιώτερο της Κρήτης». Στην επιστολή του, ο Τουρνεφό -ως γνήσιος Γάλλος- θα προσθέσει: «Η κάβα είναι ένα από τα ωραιότερα μέρη του μοναστηριού-υπάρχουν όχι λιγότερα από 200 βαρέλια κρασί και το καλύτερο είναι του ηγούμενου- κανείς δεν θα τολμούσε να το αγγίξει χωρίς την άδεια του».
Την 1η Ιουλίου πήραν το δρόμο για το βουνό. Τους συνόδευαν δύο μοναχοί με εντολή του ηγούμενου, για να τους πάνε σε ερημιές, που οι οδηγοί τους αγνοούσαν. Από ένα σημείο και μετά, καθώς τα άλογα δεν μπορούσαν να προχωρήσουν πιο ψηλά, οι μοναχοί έφυγαν και οι οδηγοί φορτώθηκαν τις προμήθειες για τρεις ημέρες.
Όμως τα τέσσερα τελευταία μίλια προς την κορυφή, οι τρεις ξένοι τα διέσχισαν μόνοι τους και ο Τουρνεφό θα γράψει: «Απογοητευμένοι γιατί δεν βρήκαμε παρά πέτρες και μόνο λίγα εξαίρετα φυτά, δεν είχαμε πια δύναμη να προχωρήσουμε ούτε ένα βήμα. Παρά ταύτα, για να μην έχουμε λόγους να κατηγορήσουμε τους εαυτούς μας, διπλασιάσαμε τις δυνάμεις μας για να φθάσουμε μέχρι την τελευταία κορυφή παρά το μάνιασμα των ανέμων που μας απωθούσαν. Κι εκεί, έχοντας απαγκιάσει στα ριζά ενός βράχου που υψωνόταν κάθετα, αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα sorbet. Αυτό που πίνουν συνήθως οι Τούρκοι δεν είναι παρά ένα εκχύλισμα σταφίδων μέσα στο οποίο ρίχνουν μια χούφτα χιόνι· το πιοτί αυτό δεν αξίζει ούτε το αφέψημα του Hotel Dieu».
Μάζεψαν λοιπόν χιόνι κρυσταλλωμένο σε μεγάλους ωραίους κρυστάλλους, γέμισαν τα τάσια τους με αλλεπάλληλα στρώματα χιονιού και ζάχαρης και στη συνέχεια πρόσθεσαν ένα εξαίρετο κρασί. Κι αφού ήπιαν το «σερμπέτι» τους, σκαρφάλωσαν με περισσότερο κουράγιο στην κορυφή του βράχου, όσο απότομος και εάν ήταν: «Και πού δεν θα πηγαίναμε με τόσο καλό κρασί· είχε το χρώμα ενός κρασιού της Alicante, χωρίς καθόλου σχεδόν γλυκύτητα, μαλακό, βελούδινο, μ' ένα διεισδυτικό άρωμα. Μας το είχε προσφέρει ο Ηγούμενος του Μοναστηριού...».
Τι χρώμα είχε το κρασί; Τέτοιο ερώτημα δεν επρόκειτο να τεθεί από τους αναγνώστες της εποχής εκείνης, γιατί η Alicante -ισπανική πόλη οχυρωμένη, με καλό λιμάνι στη Μεσόγειο και ανεπτυγμένο εμπόριο- ήταν τότε ονομαστή για το γλυκό κόκκινο κρασί της: τον alicante. Ρωμαϊκή πόλη - η Lucentum - όφειλε το νέο της όνομα, που διατηρεί μέχρι σήμερα, στους Άραβες που την κυρίευσαν το 715.
Το ίδιο γεωγραφικό όνομα, που υποδηλώνει την καταγωγή της, δόθηκε και στην ποικιλία αμπέλου, όταν την πήραν και την καλλιέργησαν σε πολλές περιοχές της μεσογειακής αμπελουργικής ζώνης. Le Alicante καλλιεργείται σήμερα τόσο στα ευρωπαϊκά παράλια όσο και σε περιοχές της βόρειας Αφρικής. Το πραγματικό της όνομα είναι garnacha tintorela. Ναι, είναι η ερυθρή Γκρενάς, που με τη γαλλική επωνυμία grenache rouge καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη. Είναι αυτή η ίδια που τα φυτώρια του νησιού πωλούν -χωρίς έλεγχο για τις αναμπελώσεις- με το πλαστογραφημένο όνομα «γαλλικό Λιάτικο»!
Πόσο πολύ η ιστορία της πόλης Lucentum - Alicante με το φιλόξενο λιμάνι, το γλυκό κρασί της -του alicante- και την ποικιλία αμπέλου που καλλιεργήθηκε με το όνομα Alicante - μόνο και μόνο για να μπορούν να εμπορευθούν και άλλοι κρασί «alicante»- μου θυμίζει την καστροχτισμένη Μονεμβασία-Μαλβαζία, τον μαλβαζία της και τις μαλβαζίες που καλλιεργούνται ανά τον κόσμο! Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Οι ερυθρές ποικιλίες της Κρήτης ήταν τότε, αυτές οι ίδιες που εξακολουθούν να καλλιεργούνται στις διάφορες περιοχές της: το Λιάτικο, το Κοτσιφάλι, το Μαντηλάρι, το Ρωμέικο και η Τσαρδάνα. Δίνουν κόκκινα -άλικα κρασιά-σαν το κρασί της Μονής τ' Αρκαδίου που γεύτηκε και διέσωσε τους χαρακτήρες του, ο Γάλλος βοτανολόγος Τουρνεφό.
Από την Καθημερινή

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου