Κώστας Χρυσόγονος : Η αθέατη πλευρά του ευρώ

 

Η αθέατη πλευρά του ευρώ

Γράφει ο Κώστας Χρυσόγονος, 

Ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, καθηγητής νομικής ΑΠΘ

Η νομισματική ενοποίηση των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης θεωρήθηκε ως ένα βήμα προς την ολοκλήρωσή της. Σήμερα ωστόσο αποδεικνύεται ότι το βήμα ήταν επισφαλές. Νομισματική ενοποίηση χωρίς ταυτόχρονη πολιτική ενοποίηση καταλήγει να υποβιβάζει τα κράτη-μέλη σε επιχειρήσεις. Και τούτο διότι καθένα από αυτά, χάνοντας το προνόμιο να εκδίδει χρήμα, στερείται το κύριο αμυντικό του όπλο απέναντι στις κεφαλαιαγορές και βλέπει το σύνολο του χρέους του να μετατρέπεται σε εξωτερικό χρέος, για το οποίο μπορεί να απειληθεί χρεοκοπία. Οικοδομείται έτσι ένας μηχανισμός πλήρους εξάρτησης από τις κεφαλαιαγορές.

Προέκτασή της συνιστά η αθέατη de facto διαίρεση των κρατών-μελών σε δύο κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν εκείνα που διατηρούν την πρακτική δυνατότητα να εγκαταλείψουν το ενιαίο νόμισμα, επειδή οι κεφαλαιαγορές διαβλέπουν για αυτά την προοπτική ανατίμησης του νέου εθνικού τους νομίσματος. Αν π.χ. η Αυστρία αποφάσιζε να επανεκδώσει σελίνι, αυτό θα γινόταν αποδεκτό στις διεθνείς συναλλαγές, αφού η προοπτική θα ήταν η ανατίμησή του έναντι του ευρώ, όπως ανατιμήθηκε και το φράγκο της γειτονικής Ελβετίας. Ετσι η Αυστρία θα συνέχιζε να είναι βιώσιμη μέσα στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν όσοι πρακτικά δεν μπορούν να εξέλθουν, επειδή το τυχόν νέο νόμισμά τους θα είχε σαφή προοπτική υποτίμησης έναντι του ευρώ. Για μια περίοδο έως ότου ισορροπήσει σχετικά η ισοτιμία, το νέο νόμισμα δεν θα γινόταν δεκτό στις διεθνείς συναλλαγές και η χώρα-φυγάς δεν θα μπορούσε να εισάγει ούτε τα απολύτως απαραίτητα. Ετσι η νόμιμη οικονομική δραστηριότητα θα κατέρρεε και μαζί της κατά πάσα πιθανότητα και η κυβέρνηση. Καθώς μάλιστα η έκδοση εθνικού νομίσματος δεν συνεπάγεται νομικά έξοδο από το ενιαίο νόμισμα παρά μόνο παραβίαση του άρθρου 128 παρ. 1 ΣΛΕΕ, το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον η επιστροφή του «ασώτου» υπό δραματικές συνθήκες για τον ίδιο.

Το ενιαίο νόμισμα καταλήγει σε παγίδα για τα λιγότερο ανταγωνιστικά κράτη-μέλη υποχρεώνοντάς τα σε μια βασανιστική «εσωτερική υποτίμηση». Αντίθετα για τα περισσότερο ανταγωνιστικά κράτη το ενιαίο νόμισμα συνιστά διαρκές πλεονέκτημα, αφού αποφεύγουν την ανατίμηση του εθνικού νομίσματος (που δεν έχουν πια) και τη συνακόλουθη απώλεια θέσεων εργασίας, την οποία υποχρεώθηκε αντίθετα να βιώσει π.χ. η Ελβετία. Μακροπρόθεσμα το όλο οικοδόμημα δεν είναι βιώσιμο, αν δεν συμπληρωθεί με μηχανισμούς αναδιανομής μεταξύ των κρατών-μελών και στο εσωτερικό των κοινωνιών τους, υπέρ των ασθενεστέρων. Το σημερινό ελληνικό αδιέξοδο είναι απλώς το προοίμιο του ευρύτερου ευρωπαϊκού δράματος.