ΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ. ΦΙΛΗ : Τσεχοσλοβακία 1938, Γαλλία 1940... Ελλάδα 2015, μετά τι;

1938 Anšlus

Τσεχοσλοβακία 1938, Γαλλία 1940... Ελλάδα 2015, μετά τι;

Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ. ΦΙΛΗ Ph.D. (gfilis@acg.edu) 

Αναπληρωτή Καθηγητή Τμήματος Διεθνούς Εμπορίου & Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μέλους Institute of Diplomacy & Global Affairs Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος - DEREE

Το 1938 μια αναθεωρητική Γερμανία, με την αυτοπεποίθηση που πήγαζε μέσα από την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού και την αντιστροφή της οικονομικής ύφεσης κυρίως μέσω του ταχέως επανεξοπλισμού της, είχε φέρει την Ευρώπη «στα μέτρα της». Ανακαταλαμβάνει τη Ρηνανία, απορροφά την Αυστρία, ταυτοχρόνως όλες οι συνθήκες αναφορικά με το καθεστώς της χώρας σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, που είχαν υπογραφεί μετά τον Α' Π. Π., είχαν είτε ατονήσει, είτε αλλάξει, είτε μονομερώς καταπατηθεί. Και όλα αυτά χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση από τους Ευρωπαίους, ειδικά τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία. 

Τον Απρίλιο του 1938, αμέσως μετά το anschluss (ένωση) Γερμανίας - Αυστρίας (Μάρτιος), ξεκινάει η τελική φάση του δράματος της Τσεχοσλοβακίας. Το Βερολίνο απαιτεί τον έλεγχο της περιοχής της Σουδητίας και στην ουσία απειλεί την Πράγα με εισβολή. Η κρίση κρατάει κάποιους μήνες και καταλήγει στην κατάληψη της Σουδητίας από τη Γερμανία, στην κατοχή ολόκληρης της Τσεχίας και στην «ανεξαρτησία» της Σλοβακίας, η οποία γίνεται κράτος - δορυφόρος του Ράιχ. Η Τσεχοσλοβακία παύει να υπάρχει και λίγους μήνες μετά η Ευρώπη τυλίγεται στις φλόγες. Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί αναφορικά με την κρίση της Τσεχοσλοβακίας, τη συμφωνία του Μονάχου, η οποία επισφράγισε τη μοίρα της χώρας αυτής, και κυρίως τη στάση της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, οι οποίες ακολουθώντας την πολιτική του «κατευνασμού» προσπάθησαν να εμπεδώσουν την ειρήνη στην Ευρώπη μέσω της θυσίας μιας ολόκληρης χώρας, ενώ στην ουσία έδωσαν ένα ακόμη έτος στον επανεξοπλισμό της Γερμανίας.

Ερχόμενοι στο σήμερα, οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, κυρίως η Γαλλία και η Ιταλία, φαίνεται να ακολουθούν την ίδια (αυτό)καταστροφική πολιτική με εκείνη του βρετανού πρωθυπουργού της εποχής του «κατευνασμού» Νέβιλ Τσάμπερλεν και του γάλλου ομολόγου του Εντουάρ Νταλαντιέ. Η συμφωνία των Βρυξελλών του Ιουλίου του 2015 για την Ελλάδα έχει τεράστιες ομοιότητες με τη Συμφωνία του Μονάχου του Σεπτεμβρίου του 1938 για την Τσεχοσλοβακία, όχι φυσικά διότι κάποιος εισβάλει με τη βία στη χώρα μας (συζητήσιμο φυσικά είναι το κατά πόσο τέτοιου τύπου οικονομικές διαρρυθμίσεις έχουν επίπτωση σε ζητήματα εθνικής κυριαρχίας), αλλά κυρίως για την ομοιότητα των περιπτώσεων αναφορικά με τους συσχετισμούς ισχύος στην Ευρώπη και το άμεσο μέλλον αυτής. Δεν είναι δυνατόν ο Φρανσουά Ολάντ να μην αντιλαμβάνεται πως η πολιτική τύπου blitzkrieg (κεραυνοβόλος πόλεμος) της Γερμανίας δεν στοχεύει κατά της Ελλάδας, αλλά ο κύριος αποδέκτης είναι το Παρίσι και ως ένας νέος Εντ. Νταλαντιέ να αποδέχεται τις αξιώσεις του Βερολίνου παριστάνοντας μάλιστα και τον σωτήρα της Ευρώπης. Δεν είναι κατανοητό οι κυβερνώντες στο Παρίσι και αλλαχού να μην αντιλαμβάνονται πως με την πολιτική τους στην ουσία θυσιάζουν «μετά πολλών επαίνων» την Αθήνα, όπως κάποιες δεκαετίες πριν την Πράγα, χωρίς όμως να εξασφαλίζουν πως οι επόμενοι δεν θα είναι οι ίδιοι.

Η συμφωνία των Βρυξελλών, όπως παρουσιάστηκε από τον έλληνα πρωθυπουργό, ήταν ένα «εκβιαστικό τελεσίγραφο», κάτι το οποίο επιβεβαιώθηκε από όλους τους συμμετέχοντες. Και όμως, παρά την κάθετη διαφωνία των συμμετεχόντων για την πολιτική έναντι της Ελλάδας, όπως και στην περίπτωση της Τσεχοσλοβακίας, οδηγούμαστε σε μια καταστροφή η οποία έχει βαφτιστεί «λύση».

Και επειδή η Ιστορία μερικές φορές μόνο ως φάρσα δεν επαναλαμβάνεται, αλλά μάλλον ως τραγωδία, ας δούμε τι γράφει ο Νίαλ Φέργκιουσον, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, στο κορυφαίο έργο του «Ο Πόλεμος στον Κόσμο: O αιώνας του Μίσους 1901-2000» αναφορικά με μια συζήτηση Τσάμπερλεν και Χίτλερ κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την τύχη της Τσεχοσλοβακίας. «Ο Τσάμπερλεν διαμαρτυρήθηκε ότι ο Χίτλερ του παρουσίασε ένα Diktat (τελεσίγραφο). Ο Χίτλερ του απάντησε σοβαρά ότι, αν διάβαζε προσεκτικά το κείμενο των γερμανικών απαιτήσεων, θα έβλεπε ότι στην πραγματικότητα ήταν ένα ''μνημόνιο''. Σαστισμένος ο Τσάμπερλεν, συμφώνησε να γνωστοποιήσει το ''μνημόνιο'' στους Τσέχους». Άραγε, ο κύριος Ολάντ διαβάζει Ιστορία; 

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ'