Ο ανθρωποφύλακας Θεοφιλογιαννάκος άγγιζε τα όρια της τρέλας

 Μία προσωπική μαρτυρία από το κολαστήριο της ΕΑΤ - ΕΣΑ και έναν άνθρωπο που δεν ξέρεις αν πρέπει πραγματικά να τον μισείς ή απλά να τον λυπηθείς.

«Ένας άνθρωπος με σκληρό πρόσωπο και μάτια παγωμένα σαν κάννες όπλων». Έτσι μου είχε περιγράψει ο πατέρας μου τον Θεόδωρο Θεοφιλογιαννάκο, τον διοικητή του ΕΑΤ-ΕΣΑ και έναν από τους μεγαλύτερους βασανιστές της επταετίας. Στο σπίτι δεν μιλάμε για την περίοδο της χούντας. Είναι ένα θέμα που πονάει γενικά, αλλά και πιο προσωπικά. Αν σήμερα κάνεις ερωτήσεις στον πατέρα μου σχετικά με την περίοδο που βρισκόταν στα κελιά της ΕΣΑ, η απάντηση του είναι ένα μικρό, αθώο χαμόγελο, που συνοδεύεται από την ατάκα «ήταν άσχημες και κακές μέρες αυτές που τελειώσανε». Για σένα όμως, όταν γνωρίζεις πως ο πατέρας σου βασανίστηκε φρικτά από ένα μάτσο αμόρφωτους και βίαιους ανθρώπους, κάτι τέτοιο δεν τελειώνει ποτέ.

Ο πατέρας μου ως φοιτητής ήταν γραμμένος στην νεολαία του Κέντρου. Προσωπικός φίλος του Παναγούλη (σ.σ.: και οι δύο Γλυφαδιώτες) ήταν ένα παιδί που αγωνιζόταν για την Δημοκρατία. Που πίστευε στα ιδανικά εκείνης της «παλιάς Αριστεράς» που μόνος της στόχος ήταν ο άνθρωπος. Και ό,τι καλύτερο μπορείς να βγάλεις από αυτόν. Αυτόν τον σοσιαλιστικό ουμανισμό τον διατηρεί μέχρι και σήμερα. «Όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον άνθρωπο. Η ανθρωπιά θα πρέπει να είναι η θρησκεία του μέλλοντος» λέει μέχρι και σήμερα. Ήταν αυτός ακριβώς ο ρομαντισμός που προσπάθησαν να σπάσουν αυτοί οι άνθρωποι, την ημέρα που τον οδηγούσαν στα κρατητήρια -της Μπουμπουλίνας αρχικά- και μετά στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Είχε πατέρα κομμουνιστή -ακόμη και αν ο ίδιος δεν άνηκε ποτέ εκεί- «παρακρατικούς» φίλους και πολύ αναμφίβολα για το καθεστώς φρονήματα. Όλα τα προαναφερθέντα, τον έκαναν ιδανικό πρότυπο για τα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ένα πραγματικό κολαστήριο όπως ακριβώς το περιέγραφε και ο Περικλής Κοροβέσης στο βιβλίο του, «Ανθρωποφύλακες». Ο πατέρας μου -και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι- βίωσαν τον απόλυτο εξευτελισμό και βιασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Με ξύλο και βασανιστήρια τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. «Η πόρτα άνοιγε και έμπαιναν μέσα σαν μανιασμένοι ταύροι. Δύο, τρεις, τέσσερις, κάποια στιγμή έχανες το μέτρημα. Χτυπούσαν με λύσσα, σχεδόν σαν να βρίσκονται σε πανικό. Χωρίς λόγο και αιτία».

Το μενού των βασανιστηρίων είχε μεγάλη ποικιλία. Από φάλαγγα (σ.σ.: χτύπημα στις πατούσες των ποδιών με ξύλο ή με σιδερόβεργες) μέχρι ξερίζωμα μαλλιών, ξύλο με γκλοπ μέχρι λιποθυμίας, μαστίγωμα με καλώδια ή αλυσίδες, ενώ πολλά ήταν και τα σεξουαλικά βασανιστήρια κυρίως εις βάρος των γυναικών. Σε περιπτώσεις όπως του Αλέκου Παναγούλη, του Αντρέα Λεντάκη και του Σπύρου Μουστακλή, εφαρμόστηκε και ηλεκτροσόκ. Αυτά όμως, είναι λίγο πολύ γνωστά. Μπορείς να τα δεις στα περισσότερα από τα ντοκιμαντέρ του Τάσου Τέλλογλου ή του Χρίστου Βασιλόπουλου, με ανθρώπους να μιλούν γι' αυτά. Ο Θεοφιλογιαννάκος ωστόσο, ήταν μια κατηγορία μόνος του. «Θα σου πω ότι έχω πει και στους άλλους» του είπε στην πρώτη τους γνωριμία. «Από δω μέσα βγαίνεις είτε φίλος ή σακάτης». Οι ερωτήσεις ήταν δεκάδες,  χωρίς ουσία και λογική. Ήταν απλά μια πρόφαση για να συνεχίσουν οι βασανιστές το αποτρόπαιο έργο τους. «Σου ζητούσαν να ρουφιανέψεις. Να δώσεις ένα όνομα. Ακόμη και κάποιου που δεν είχε την παραμικρή σχέση με τον αντιδικτατορικό αγώνα. Υπήρχαν χιλιάδες τέτοια περιστατικά». Και ακόμη περισσότερα, ήταν αυτά που γινόντουσαν πίσω από τις πόρτες.

Ένα από τα εκατοντάδες εφιαλτικά βράδια, οι βασανιστές μπήκαν στο κελί του πατέρα μου και ζωγράφισαν έναν κύκλο με μια κιμωλία. Τον έβαλαν να σταθεί όρθιος διαμηνύοντας του πως «αν τολμήσεις να πάρεις τα πόδια σου θα ξεχάσεις πώς είναι το φως». Μετά από περίπου 20 ώρες ορθοστασία, τα ήδη πονεμένα του πόδια τoν πρόδωσαν. Ένας από αυτούς πετάγεται σαν να τον τσίμπησε σφήκα και φωνάζει τους υπόλοιπους. Ο πατέρας μου τρέμει. Έρχονται. Ανεβαίνουν τις σκάλες. Είναι η στιγμή που καταλαβαίνει ότι ίσως να μην βγάλει τη νύχτα. Δεν έχει προλάβει ν' αποχαιρετήσει τους γονείς του. Ο Θεοφιλογιαννάκος κάνει την εμφάνιση του σαν πεινασμένος Κέρβερος. Τη μορφή του τρικέφαλου τέρατος ολοκληρώνουν τα πρόσωπα του Μάλλιου και του Μπάμπαλη. Με ύφος που στάζει αίμα και είναι έτοιμο να καταστρέψει ό,τι  βρεθεί στο διάβα του. Από την αφήγηση εκείνης της νύχτας κρατάω μόνο αυτή την πρόταση: «Εκείνο το βράδυ στο κελί έμαθα πώς είναι να μουδιάζεις από το πολύ ξύλο και να μην νιώθεις τίποτα». Μετά από γρονθοκοπήματα και «γκλοπιές» που κράτησαν μία ολόκληρη ώρα -συνοδευόμενα από ατάκες του Θεοφιλογιαννάκου ότι θα του βιάσουν τη γυναίκα μπροστά του- ο πατέρας μου έπεφτε λιπόθυμος από τους βασανιστές του. «Το ξύλο από ένα σημείο και μετά το συνηθίζεις. Η ορθοστασία με το ξενύχτι όμως, είναι κάτι το απάνθρωπο».

Ο Θεοφιλογιαννάκος είχε πάντα το ίδιο σκληρό βλέμμα. «Ένας άνθρωπος που περίμενες χωρίς λόγο να βγάλει το όπλο και να σου ρίξει στο κεφάλι. Και μετά να πάει να πέσει για ύπνο».  Όλοι είχαν περάσει από την «φιλοξενία» ανθρώπων όπως του Γκραβαρίτη, του Σπανού και του Χατζηζήση, αλλά ο διοικητής της ΕΣΑ άγγιζε τα όρια της τρέλας. Ο ίδιος ο Παναγούλης απορούσε στο δικαστήριο πως ένας άνθρωπος του «Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών» έβριζε κάθε μέρα τον Χριστό και την Παναγία, χτυπώντας ο ίδιος του κρατούμενους αν και διοικητής.

«Μέσα στη φυλακή, ειδικά σε μια στρατιωτική φυλακή, ο στόχος είναι ένας. Η επιβίωση. Αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις απίστευτες αντοχές. Αναρωτιέσαι όμως, τι θα μείνει από σένα όταν τελειώσουν όλα αυτά. Σωματικά και ψυχολογικά».

Του έλεγα ότι απορώ που τόσα χρόνια δεν τον έχει σκοτώσει κάποιος. Γιατί αυτό ακριβώς συνέβη με τον Μάλλιο και τον Μπάμπαλη. Ο ένας έπεσε νεκρός από την «17 Νοέμβρη» και ο άλλος από την «Ομάδα Ιούνης '78». Πράξεις που από την κοινωνία εκείνης της εποχής, αντιμετωπίστηκαν με επευφημίες και χειροκροτήματα.  Μέχρι και αρκετά χρόνια πριν, όταν τον έβλεπα να δακρύζει σιωπηλά στα αφιερώματα του Πολυτεχνείου, απορούσα γιατί ένας άνθρωπος σαν τον Θεοφιλογιαννάκο είναι ακόμη ζωντανός. Και μετά ήρθε αυτή η δήλωση από τον πατέρα μου. «Η νίκη του ανθρωπισμού, είναι όταν περνάς καταστάσεις σαν αυτές και χειρότερες και συνεχίζεις να παραμένεις άνθρωπος. Όταν δείχνεις ότι οι ιδέες και τα ιδανικά σου, δεν καταστρέφονται με κλωτσιές και με μπουνιές». Δεν έχει πάει ποτέ στο Πάρκο Ελευθερίας. Για τον ίδιο λόγο που συνηθίζει να αποφεύγει και την Μπουμπουλίνας.

 Άσχημες αναμνήσεις μιας παλιάς ιστορίας, που τα απομεινάρια της μαστίζουν αυτή τη δόλια χώρα μέχρι σήμερα. Με ανθρώπους που, όπως έλεγε ο Όργουελ, νομίζουν ότι είναι «πιο ίσοι από τους άλλους» και με νοσταλγούς μιας βιασμένης εποχής που θεωρούν ότι η σωτηρία της υπάρχουσας κοινωνίας, κρύβεται σε μια πομπώδη παρέλαση από τανκ. Μια ιστορία γεμάτη πόνο, αίμα, νεκρούς και ντροπή. Τόση πολλή ντροπή. Αλλά και με αγώνα. Με ιδανικά. Με σκέψεις που μένουν ζωντανές μέχρι σήμερα. Που αγγίζουν. Που εμπνέουν.  Που βγάζουν τα καλύτερα από τις σκοτεινές καρδιές των ανθρώπων και τους φέρνουν λίγο πιο κοντά στο φως. Με πράξεις και λόγια που σιγοτραγουδούν «ελπίδα» ακόμη και στα αυτιά των πιο δύσπιστων, που νομίζουν πως όλα έχουν τελειώσει και η αυλαία όπου να 'ναι πέφτει. Πράξεις που αποστομώνουν αυτούς που εκβιάζουν και αφοπλίζει εκείνους που καραδοκούν. Μα πάνω απ' όλα με ευγένεια. Με χαμόγελο. Με το κεφάλι ψηλά. Με καρδιά. Με αξιοπρέπεια. Με αγάπη. Λέξεις που άνθρωποι σαν τον Θεοφιλογιαννάκο δεν κατάλαβαν ποτέ στη ζωή τους. Που δεν γνωρίζεις αν πρέπει να τους μισήσεις γι' αυτή τους την άγνοια ή απλά να τους λυπηθείς.

Και είναι κάτι στιγμές σαν και αυτές που γράφεις με βουρκωμένα μάτια αυτές τις γραμμές, όχι γιατί θες να πουλήσεις, όχι γιατί θες να εντυπωσιάσεις ή να ξεχωρίσεις, αλλά γιατί είσαι εδώ και βλέπεις. Πως μερικοί άνθρωποι απλά δεν το βάζουν κάτω. Όσο μεγάλη και αν είναι η φουρτούνα, όσο αποπνιχτική και αν είναι η ατμόσφαιρα. Γιατί μέχρι και σήμερα ξέρουν να μένουν ζωντανοί.

Και είναι κάτι μέρες σαν και αυτές που φτάνει η στιγμή να τον ρωτήσω πώς νιώθει για τον θάνατο του Θεοφιλογιαννάκου. Και με δάκρυα στα μάτια χαμογελώντας σου αποκρίνεται.

«Νικήσαμε».

http://www.nou-pou.gr/articles/apopseis/o-an8rwpofylakas-8eofilogiannakos-aggize-ta-oria-ths-trelas/

 Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος

 Ποιος ήταν ο αρχιβασανιστής Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος

Ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος ήταν Έλληνας απότακτος αξιωματικός του Στρατού Ξηράς, αντισυνταγματάρχης, που μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας καθαιρέθηκε στο βαθμό του απλού στρατιώτη, και το όνομά του έγινε συνώνυμο της βιαιότητας και του αυταρχισμού της χούντας των συνταγματαρχών. Υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ από το 1968 ως το 1970, και στη συνέχεια διοικητής του από το 1970 ως το 1972, ο Θεοφιλογιαννάκος θεωρείται ως ο πλέον σκληρός βασανιστής της χούντας, όταν ακόμα ήταν ταγματάρχης στο στρατόπεδο Μπογιατίου.Ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος φέρεται να παρέμεινε αμετανόητος μέχρι το τέλος της ζωής του, που ήρθε το πρωί της Πέμπτης 24.9.2015, έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο.

 

Η καταγωγή του ήταν από τη Μάνη, ενώ μεγάλωσε στη Σπάρτη. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα. Αρχικά φοίτησε στη Σχολή Αεροπορίας (σημερινή Σχολή Ικάρων), όμως τον έδιωξαν λόγω ανικανότητας: ο ίδιος στην απολογία του υποστήριξε ότι ο πραγματικός λόγος αποπομπής του ήταν το γεγονός ότι η Αεροπορία ελεγχόταν από κομμουνιστές.

Τελικά αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός του Πεζικού. Ήταν μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ, όμως με την στάση του περισσότερο βοήθησε την υπεράσπιση (κατηγόρησε συνάδελφούς του αξιωματικούς ότι είναι κομμουνιστές επειδή διάβαζαν Τα Νέα και υποστήριζαν τον Ανδρέα Παπανδρέου). Συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ως λοχαγός Πεζικού, ενώ το 1968 έγινε υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ, για να γίνει διοικητής το 1970. Επί χούντας προήχθη αρχικά σε ταγματάρχη και έπειτα σε αντισυνταγματάρχη.

Ο Θεοφιλογιαννάκος και οι άνδρες του έδειραν και βασάνισαν εκατοντάδες ανθρώπους κατά τη διάρκεια της χούντας. Αυτό που τον έκανε ιδιαίτερα απεχθή στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ότι ο ίδιος ξυλοκόπησε κι βασάνισε συνάδελφούς του αξιωματικούς, όπως ο στρατηγός Καλαμάκης, ο ναύαρχος Εγκολφόπουλος, ο ηρωικός ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο Γιάννης Παπαδονικολάκης, ο Αλέξανδρος Παπαδόγγονας κ.α.

Ο Σπύρος Μουστακλής στο κρεβάτι μετά τα βασανιστήρια κι απο πάνω του ο Παναγουλης

Προφυλακίστηκε στα τέλη του 1974 και στις δίκες της χούντας το 1975 καταδικάστηκε για διάφορα αδικήματα (βαρεία σωματική βλάβη, κατάχρηση εξουσίας, ηθική αυτουργία σε απλή σωματική βλάβη κτλ) και συνολικά έμεινε στη φυλακή για 18 χρόνια, μέχρι το Σεπτέμβριο του 1992. Μετά την αποφυλάκισή του αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα ενώ έπεσε και θύμα προπηλακισμών. Ο Δημήτρης Κουφοντίνας αναφέρει στο βιβλίο του ότι ο Θεοφιλογιαννάκος ήταν στους υπό εξέταση στόχους για «εκτέλεση» της 17 Νοέμβρη.

Στις δίκες της χούντας τον υπερασπίστηκε η σύζυγός του Σοφία.

Χαρακτηριστικά ένα παραληρηματικό απόσπασμα:

«Είμαι Λάκων, υιός διδασκάλου, έχω ανατροφή ελληνοχριστιανική και είχα την τιμή να συμμετάσχω ενεργώς στην επανάσταση της 21ης Απριλίου. Σαν Σπαρτιάτης είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος, γιατί το επάγγελμα που διάλεξα αρμόζει με τον τόπο της καταγωγής μου. Η Σπάρτη φιάχνει Λεωνίδες, Μαυρομιχάληδες, Δαβάκηδες! Από μικρός έμαθα να αγαπώ την πατρίδα μου και έζησα στα πρώτα χρόνια της ζωής μου έναν εμφύλιο πόλεμο.

Στη Σπάρτη έμαθα ότι ένας είναι ο εχθρός, ο κομμουνισμός και οι συνοδοιπόροι του! Ο κομμουνιστής είναι ένα τομάρι που δεν σκέπτεται την πατρίδα. Ύστερα από επιτυχείς εξετάσεις μπήκα στη Σχολή Ικάρων και με έδιωξαν από κει, όχι λόγω ανικανότητος, όπως υποστήριξε στην κατάθεσή του ο Αναστάσιος Μήνης, αλλά επειδή ήμουν ακραιφνής εθνικόφρων. Επειδή αγαπούσα το επάγγελμα του αξιωματικού, κατατάχθηκα στη Σχολή Ευελπίδων. Εκεί έμαθα να σέβομαι τους ανωτέρους μου, να αναλαμβάνω πάντοτε τις ευθύνες μου και να μισώ τον κομμουνισμό!».

Η τελευταία του δημόσια εμφάνιση, ήταν πριν λίγα χρόνια στην κηδεία του στρατηγού της χούντας Ντερτιλή

ΠΗΓΕΣ :

gazzetta.gr: Ποιος ήταν ο αρχιβασανιστής Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος (vid) | Plus: Κοινωνία |

http://www.protothema.gr/greece/article/512340/pethane-o-arhivasanistis-tis-houdas-theodoros-theofilogiannakos/