Νίκου Αμμανίτη : Η επέτειος

12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη.  

Ύστερα από 1264 μέρες Κατοχής η Αθήνα είναι και πάλι ελεύθερη.

ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ & ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ 

μέσα στον χρόνο

 

Η επέτειος

 

Tου Νίκου Αμμανίτη

Έχει κυριολεκτικά απορροφηθεί ο παππούς Νικολής παρακολουθώντας από την τηλεόραση της ΕΡΤ την επετειακή εκπομπή με την ευκαιρία της συμπληρώσεως εβδομήντα ενός χρόνων από την απελευθέρωση της Αθήνας από τη γερμανική Κατοχή. Βλέπει και τα μάτια του θαμπώνουν από τα δάκρυα, που αυθόρμητα αναβλύζουν, καθώς θυμάται το πανηγύρι που είχε στηθεί στην πρωτεύουσα, με τα πλήθη του λαού που γιόρταζαν την ελευθερία τους. Θυμάται πως μέσα στην ανθρώπινη μάζα με τις σημαίες και τα πλακάτ με τα συνθήματα ήτανε και αυτός και πως η ανθρωποθάλασσα τον παρέσυρε, πάνω-κάτω, ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και τον Άγνωστο Στρατιώτη, μια ανθρωποθάλασσα που πάφλαζε στον ρυθμό των συνθημάτων. 

Στο πλάι του είναι ένα φλιτζάνι χαμομήλι, που έχει παγώσει, αφού αυτός έχει παραδοθεί στην παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ, ενώ δίπλα στο αφέψημα υπάρχει το πιατάκι με το χαπάκι Dilatrend, γιατί ο κακοκέφαλος παππούς κάνει τα δικά του και χτύπησε χθες βράδυ ένα εικοσάρι πίεση και τον τρέχανε νυχτιάτικα στο εφημερεύον, μην του 'ρθει κανένας «ταμπλάς»… Και ενώ συνεχίζεται στη «μικρή οθόνη» η προβολή των πανηγυρισμών και των συνεντεύξεων διαφόρων πρωταγωνιστών εκείνης της εποχής, θυμάται τον παπά που, ανεβασμένος στο κουβούκλιο ενός σαραβαλιασμένου φορτηγού, αγόρευε στέλνοντας «στον διάολο τους ναζίδες».

Υπνωτισμένος, θαρρείς, από τις εικόνες μιας αγνώριστης Αθήνας εκείνων των χρόνων, στη σκέψη έρχονται οι περίεργες, 50 περίπου, ημέρες που κράτησε η ομόνοια και η ειρήνη, από τις 12 Οκτωβρίου που έφυγαν οι Γερμανοί έως την 1η Δεκεμβρίου που ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά, προσθέτοντας αναιτίως καταστροφές, αίμα και δυστυχία στην πλάτη της πατρίδας. Θυμάται που, πιτσιρικάς τότε, καβάλαγε το ποδήλατο και πήγαινε να αγοράσει πρωινή εφημερίδα.

Οι γνωστές αθηναϊκές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν επί Κατοχής («Καθημερινή» - «Ελεύθερον Βήμα» - «Ακρόπολις» - «Πρωία» και άλλες) είχαν διακόψει την κυκλοφορία τους από τα μέσα Σεπτεμβρίου και με την απελευθέρωση δεν επανεκδόθηκαν. Το κενό κάλυψε ο «αντιστασιακός Τύπος», που κυκλοφορούσε τώρα επίσημα. Έτσι έκαναν την εμφάνισή τους εφημερίδες που πολλές έκτοτε «σταδιοδρόμησαν», όπως η «Ελευθερία» του Πάνου Κόκα, το «Ελληνικόν Αίμα» των Βοβολίνη-Πηνιάτογλου, η «Δόξα» της αντιστασιακής οργανώσεως ΡΑΝ και οι αριστερές - κομματικά όργανα «Μάχη» του ΣΚ - ΕΛΔ, η «Ελεύθερη Ελλάδα» του ΕΑΜ, ο γνωστός «Ριζοσπάστης» του ΚΚΕ και πολλές άλλες, θνησιγενείς, από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Ο παππούς σήμερα και τότε πιτσιρικάς πήγαινε ορθοπεταλιά με το ποδήλατο στη γωνία Φιλαρέτου-Ανδρομάχης στην Καλλιθέα, όπου στο πεζοδρόμιο, μπροστά στο εκεί γωνιακό καφενείο, απλώνονταν όλες οι εφημερίδες που κυκλοφορούσαν, υπό τα όμματα της εγκατεστημένης στην απέναντι γωνία ΚΟΒ του ΚΚΕ, που παρακολουθούσαν τους αγοραστές, μουρμουρίζοντας για τις προτιμήσεις τους…

Σύμφωνα με τα λεγόμενα των αντιδραστικών ή έστω των… ανευλαβών, η Καλλιθέα ήταν «μια κομμουνιστική σφηκοφωλιά, που οφείλετο τόσο στο παντοδύναμο συνδικάτο των τροχιοδρομικών, ή όπως αποκαλούνταν στην καθομιλουμένη οι «τραμβαγέρηδες», διότι εκεί ήταν το τεράστιο γκαράζ των τραμ, όσο και στους πολλούς συνοικισμούς με πρόσφυγες, εγκατεστημένους σε μικρές πλίθινες χαμοκέλες, που σχημάτιζαν μια αδιαπέραστη οικοδομική ενότητα, μια ιδιότυπη, αλγερινού τύπου, Κάσμπα. Έτσι η Καλλιθέα ήταν πρωτοπόρος στους αγώνες ενός μαχητικού προλεταριάτου…

Θυμάται ακόμα ο παππούς πως με την αποχώρηση των Γερμανών τμήμα του εφεδρικού ΕΛΑΣ εγκαταστάθηκε στο «Ιωσηφόγλειο», όπου το βράδυ της απελευθερώσεως στρώθηκε ένα τρελό γλέντι… Μεθοκόπησαν, άρχισαν να τραγουδούν, να φωνασκούν και να σπάνε γυαλικά καθώς ήρθαν στο τσακίρ κέφι. Εκείνες τις μέρες, στήθηκε στη λεωφόρο Συγγρού, στη διασταύρωση με τη στροφή Νέας Σμύρνης στο ύψος της οδού Δαβάκη (Δήμητρος τότε) της Καλλιθέας, μια μεγαλοπρεπής αψίδα στα πρότυπα της παρισινής Arc de triomphe, της περίφημης Αψίδας του Θριάμβου στα Champs Εlysees, για το καλωσόρισμα των συμμαχικών στρατευμάτων που θα αποβιβάζονταν.

Στολίστηκε με αγγλοαμερικανικές σημαίες μαζί με σχετικές φιλοφρονήσεις «Wellcome our friends» και μπόλικα σφυροδρέπανα. Ήταν κατασκευασμένη με ένα είδος πεπιεσμένου χαρτιού, κάτι σαν το σημερινό «νοβοπάν». Η βασιλεία της δεν κράτησε πολύ. Μια νύχτα ακούστηκε μεγάλη οχλοβοή. Φωνές, βρισιές και βλαστήμιες κάλυπταν τα καμπανάκια των πυροσβεστικών αντλιών, που κατέφθαναν για να σβήσουν την αψίδα που καιγόταν. Η λάμψη από τις φλόγες έκανε τη νύχτα μέρα στην περιοχή. Οι ειδικοί απεφάνθησαν πως οφείλετο σε κλασικό εμπρησμό. Αυτόπτες μάρτυρες κατέθεσαν πως είδαν να κοντοστέκεται ένα αυτοκίνητο και αμέσως να ξεπηδούν φλόγες, ενώ οι «ινστρούχτορες» έβγαλαν το πόρισμα πως ο εμπρησμός οφείλετο στον Ιερό Λόχο.

Ο Ιερός Λόχος ήταν μια επίλεκτη στρατιωτική μονάδα του Ελληνικού Στρατού της Μέσης Ανατολής, επανδρωμένος με αξιωματικούς που διέφυγαν από την κατεχομένη Ελλάδα και κατετάγησαν ως απλοί οπλίτες. Εκείνες τις ημέρες, ο Λόχος μεταφέρθηκε στην Αθήνα από την Ιταλία, όπου μαζί με τους συμμάχους πολεμούσε εναντίον των Γερμανών.

Η εδώ παρουσία του ενοχλούσε την ηγεσία του ΚΚΕ, διότι της χαλούσε τα σχέδια μιας βίαιης κοινωνικής ανατροπής, και έτσι διάφοροι καχύποπτοι υποπτεύονταν πως τη φωτιά την έβαλαν οι ίδιοι οι κουκουέδες για να την φορτώσουν στον Ιερό Λόχο και να αξιώσουν τη διάλυσή του.

Τις σκέψεις του διέκοψε η κυρία Πίτσα η νοσηλεύτρια, που ήρθε με το πιεσόμετρο στο χέρι… 

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"