Η ιστορία τον Πόντου μέσα από τις σπάνιες καρτ ποστάλ του 1890

Πανόραμα Τραπεζούντας. 

Διακρίνεται ο μητροπολιτικός ναός Αγ. Γρηγορίου Νύσσης και το Φροντιστήριο Τραπεζούντος

Η ιστορία τον Πόντου μέσα από τις σπάνιες καρτ ποστάλ του 1890

Μια μοναδική συλλογή του Στέργιου Π. Θεοδωρίδη που περιλαμβάνει επίσης έγγραφα, φωτογραφίες, χάρτες και άλλα ανεκτίμητα ντοκουμέντα

Από τα σεντούκια του βγαίνουν επιστολικά δελτάρια (δηλαδή καρτ ποστάλ), έγγραφα και σπάνιες φωτογραφίες, όλα τους εκ πρώτης όψεως διαφορετικά αντικείμενα, που έχουν ωστόσο ένα κοινό χαρακτηριστικό: αποτελούν εύγλωττα δείγματα της περιοχής του Πόντου σε μία από τις σημαντικότερες και πλέον κομβικές στιγμές της ιστορικής του διαδρομής, την περίοδο 1890-1920.

Ο συλλέκτης Στέργιος Π. Θεοδωρίδης τα τελευταία 20 χρόνια μαζεύει φανατικά καρτ ποστάλ αλλά και μοναδικά γραπτά κείμενα, τεκμήρια μιας άλλης εποχής που «μυρίζουν», έκτος από νοσταλγία, και Ιστορία.

Κάποια από αυτά, για την ακρίβεια ένα μεγάλο μέρος της πλούσιας συλλογής του, η οποία θεωρείται από τις πληρέστερες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη γειτονική Τουρκία, εκτέθηκε τον Μάρτιο του 2014 στις προθήκες του Μουσείου Μπενάκη. Και όλα αυτά για τις ανάγκες μιας μεγάλης έκθεσης που έφερε τον τίτλο «Εν Πόντω· Συμβολή στη μνήμη, επιστολικά δελτάρια 1890-1920». 

2. Η καρτ ποστάλ από την αφίσα της έκθεσης. 3. Η Σαμψούντα όπως αποτυπώθηκε σε ένα από τα επιστολικά δελτάρια της εποχής. 4. Άποψη της Σινώπης με το βυζαντινό κάστρο της. 5. Άνδρες με παραδοσιακές ενδυμασίες από τη Σαμψούντα. 

Η συλλογή

«Η συλλογή μου δεν αποτελείται μόνο από επιστολικά δελτάρια, αλλά και έγγραφα σχολείων και εκκλησιών, καθώς και χάρτες και φυσικά φωτογραφίες» εξηγεί ο συλλέκτης Στέργιος Π. Θεοδωρίδης, τονίζοντας ότι στο Μπενάκη είχε την ευκαιρία να δει κάποιος περί τα 250 αντικείμενα από τα συνολικά 700 που έχει στην κατοχή του. Όψεις πόλεων, εικόνες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων του Πόντου αλλά και ιστορικά στιγμιότυπα απαθανατίζονται στις καρτ ποστάλ του αφιερώματος αυτού. Ενός αφιερώματος που απετέλεσε κατά κύριο λόγο ένα ταξίδι στη μνήμη. «Ειδικά αυτούς τους δύσκολους καιρούς τέτοιου είδους εκθέσεις μπορεί να δώσουν στους επισκέπτες νέες προοπτικές. Ζούμε σε μια ανιστόρητη πραγματικότητα και οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τη σύγχρονη Ιστορία μέσα από τα ψυχαναγκαστικά διαβάσματα του σχολείου, όπου όλα παρουσιάζονταν με έναν ξεκομμένο τρόπο» αναφέρει ο ίδιος, ο οποίος διατηρεί στενούς δεσμούς με την περιοχή Και αυτό επειδή οι παππούδες του κατάγονταν από τον Καύκασο.

Ένα ελληνικό πλοίο στην Κερασούντα που μεταφέρει φάρμακα, ο τρόπος υποδοχής του μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη από τις οθωμανικές Αρχές, καθώς και άλλες άγνωστες πτυχές της ζωής στον Πόντο την περίοδο 1890-1920 συνθέτουν τα κομμάτια του παζλ μιας ενιαίας αφήγησης για τον τόπο αυτόν. «Κάποιος που θα θελήσει να ερευνήσει την περιοχή μπορεί να αντλήσει πληροφορίες από τα αντικείμενα της συλλογής που δημιούργησα και να μάθει περισσότερα για το εμπόριο, την παιδεία, τον πολιτισμό, τη θρησκευτική ζωή αλλά και τις ποικίλες δραστηριότητες της περιοχής του Εύξεινου Πόντου» αναφέρει ο κ. Θεοδωρίδης. Η συλλεκτική σοδειά του, προϊόν της τελευταίας εικοσαετίας, όπως είναι λογικό έχει και εκείνη χτυπηθεί από την οικονομική κρίση αλλά και τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν. «Εδώ και καιρό παραμένει στάσιμη, μια και δεν υπάρχει η δυνατότητα να εμπλουτιστεί» αναφέρει ο ίδιος.

Η παραλία Κοκάρη στην Κερασούντα

Πώς ξεκίνησε

Την πρώτη του καρτ ποστάλ την απέκτησε, όπως θυμάται, κατόπιν παρότρυνσης ενός φιλοτελιστή, ο οποίος τον έβαλε στον πειρασμό να εμπλακεί με την τέχνη του συλλέγειν. Από τότε έως και σήμερα ο κ. Θεοδωρίδης εμπλουτίζει το περιεχόμενο των αντικειμένων του παίρνοντας μέρος σε δημοπρασίες, από όπου άλλωστε προέρχεται και το μεγαλύτερο μέρος της... συγκομιδής του.

«Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση η απόκτηση τους. Είναι ένα δύσβατο μονοπάτι που απαιτεί χρόνο και φυσικά το ανάλογο κόστος. Εκτός φυσικά από τις δημοπρασίες που γίνονται σε Ελλάδα, υπάρχουν και εκείνες που πραγματοποιούνται στην Τουρκία. Ψάχνω και στο διαδίκτυο, αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές. Γενικότερα, είμαι σε μια διαρκή αναζήτηση. Το κριτήριο για την επιλογή τους είναι ότι θα πρέπει να αφορούν τον τρόπο ζωής των Ελλήνων του Πόντου. Ο,τι έχει σχέση με αυτό με ενδιαφέρει πολύ».

Η Φιλαρμονική της Τραπεζούντας και το Κολέγιο της Μερζιφούντας

Ευσεβής συλλεκτικός του πόθος είναι να αποκτήσει οσονούπω μια σπάνια καρτ ποστάλ με τη Φιλαρμονική της Τραπεζούντας. Αλλά και μια μοναδική φωτογραφία από την ποδοσφαιρική ομάδα του Αμερικανικού Κολεγίου της Μερζιφούντας λείπει από τα αντικείμενα που έχει στην κατοχή του. «Ακόμη δεν έχουν πέσει στα χέρια μου. Ελπίζω σύντομα να συμβεί». Ποια είναι όμως τα πιο δυσεύρετα αποκτήματα που διαθέτει; «Είναι αυτές οι δύο καρτ ποστάλ που αναφέρονται στην οθωμανική υποδοχή του μητροπολίτη Καραβαγγέλη αλλά και εικόνες που δείχνουν πανοράματα πόλεων. Κερασούντα, Σαμψούντα, Τραπεζούντα. Ακόμη ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα επιστολικά δελτάρια που έχουν ως θέμα τους τις φιλαρμονικές διαφόρων περιοχών».

Ο παππούς του και η «καλή πατρίδα»

Από όσο γνωρίζει και ο ίδιος, η συλλογή του δεν είναι μόνο η πιο σημαντική στην Ελλάδα, αλλά και στην Τουρκία. Και αυτό αφού το περιεχόμενο της είναι πιο ευρύ και πιο εκτεταμένο από τις αντίστοιχες του εξωτερικού. «Δεν έχει μόνο ένα θέμα, αφού μου αρέσει να μαζεύω οτιδήποτε έχει σχέση με τον Πόντο, είτε είναι μια αρμένικη εκκλησία είτε ένα τζαμί».

Όπως λέει, η κατηγορία των καρτ ποστάλ του είναι σχεδόν πλήρης, ενώ του απομένουν ακόμη μόνο τρία δελτάρια που δεν έχει, προκειμένου η θεματική αυτή ενότητα να θεωρηθεί... συμπληρωμένη. «Οι φωτογραφίες, από την άλλη, αλλά και τα έγγραφα δεν εξαντλούνται ποτέ. Συνεχώς  προκύπτουν κι άλλα» λέει.

Με καταγωγή από τον Λευκώνα Σερρών, ο φοροτεχνικός στο επάγγελμα Στέργιος Θεοδωρίδης ομολογεί ότι από τη δική του προσωπική ιστορία μόνο ένα αντικείμενο κοσμεί τις συλλογές του. Πρόκειται για τη φωτογραφία του παππού του, του καλοκάγαθου άνδρα που κάθε φορά που έστριβε το τσιγάρο με τον γείτονα του συνήθιζε να του εύχεται «καλή πατρίδα», ευχή που ο τελευταίος του ανταπέδιδε.

Από άρθρο της Γιώτας Βαζούρα στην "κυριακάτικη δημοκρατία"