Δρ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΛΑ : Οι υπογλυκαιμίες δεν είναι αθώες

Οι υπογλυκαιμίες δεν είναι αθώες

Είναι η πιο συχνή επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1

Του Δρ ΣΤΑΥΡΟΥ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΛΑ 
Υπεύθυνου Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκ. Νίκαιας, 
Πρώην πρόεδρου Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

Ο οργανισμός για την επιβίωση του και τη σωστή λειτουργία τόσο του εγκεφάλου όσο και των υπολοίπων οργάνων και συστημάτων χρησιμοποιεί τη γλυκόζη ως την αναγκαία πηγή ενέργειας. Τα φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι 70-100 mg/dl. Λέγοντας, λοιπόν, υπογλυκαιμία εννοούμε την παθολογική κατάσταση η οποία οφείλεται στη μείωση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος σε επίπεδα τέτοια που να προκαλούν συμπτώματα.
Ως αποδεκτό επίπεδο γλυκόζης στο αίμα κάτω από το οποίο τίθεται η διάγνωση έχουν οριστεί τα 70 mg/dl.

Συμπτώματα υπογλυκαιμίας

Η εμφάνιση της υπογλυκαιμίας συνοδεύεται από μια πλειάδα συμπτωμάτων, τα οποία έχουν διαφορετική συχνότητα εμφάνισης και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Τα συμπτώματα τα οποία εμφανίζονται πρώτα είναι:

• Νευρικότητα.

• Τρεμούλιασμα.

• Εφίδρωση.

• Πείνα.

• Ωχρότητα.

• Αίσθημα θερμότητας.

• Άγχος.

Από αυτά, τα συμπτώματα με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης είναι: η εφίδρωση (47-84%), το τρεμούλιασμα (32-78%) και η αδυναμία (28-71%).

Μετά την εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων ακολουθούν άλλα, τα οποία οφείλονται στην έλλειψη γλυκόζης στον εγκέφαλο και τα οποία είναι:

• Αδυναμία πνευματικής συγκέντρωσης.

• Σύγχυση.

• Ζάλη.

• Υπνηλία.

• Κόπωση.

• Διαταραχές ομιλίας και όρασης.

• Ρίγος.

• Παροδική ημιπληγία.

• Σπασμοί.

• Κώμα.

Μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να εμφανιστούν και συμπτώματα όπως: ναυτία, κόπωση, κεφαλαλγία.

Ποιοί κινδυνεύουν να εμφανίσουν υπογλυκαιμία

Η υπογλυκαιμία είναι η πιο συχνή επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Σοβαρή υπογλυκαιμία παρουσιάζει το 10-25% των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 τουλάχιστον μια φορά ετησίως, ενώ η συχνότητα της ήπιας υπογλυκαιμίας είναι ακόμα υψηλότερη. Σε αυτή την κατηγορία ασθενών η εμφάνιση υπογλυκαιμίας είναι κυρίως αποτέλεσμα της υπέρμετρης, κάποιες φορές, προσπάθειας για καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη.

Υπογλυκαιμία δεν παρουσιάζεται μόνο στα άτομα με ΣΔ τύπου 1, αλλά και σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αν και η συχνότητα εμφάνισης είναι πολύ μικρότερη από αυτή των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Σε αυτούς τους ασθενείς η συχνότητα υπογλυκαιμιών είναι μεγαλύτερη σε ηλικιωμένα άτομα ή σε άτομα με μειωμένη νεφρική λειτουργία, τα οποία λαμβάνουν συγκεκριμένη αντιδιαβητική αγωγή (κυρίως σουλφονυλουρίες). Η πρόληψη της υπογλυκαιμίας αποτελεί βασική προτεραιότητα στη σχεδίαση οποιουδήποτε θεραπευτικού σχήματος που περιλαμβάνει ινσουλίνη ή δισκία που αυξάνουν την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Υπάρχουν πολλά νεότερα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τα οποία παρουσιάζουν μεγαλύτερη ασφάλεια από σκευάσματα παλαιότερων κατηγοριών. Οι παράγοντες οι οποίοι προδιαθέτουν σε υπογλυκαιμία σε ασθενείς, οι οποίοι λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή είναι:

• Μειωμένη πρόσληψη γεύματος.

• Παράλειψη γεύματος.

• Σημαντική σωματική κόπωση (άσκηση).

• Λήψη οινοπνευματωδών ποτών.

• Αυστηροί στόχοι ρύθμισης του διαβήτη.

• Μειωμένη αντίληψη υπογλυκαιμίας.

• Διάφορα φάρμακα π.χ κορτικοζόνη

Γιατί είναι επικίνδυνη η υπογλυκαιμία

Είναι γνωστό ότι ο εγκέφαλος δεν μπορεί να συνθέσει, αλλά ούτε και να αποθηκεύσει γλυκόζη, η οποία αποτελεί το βασικό «καύσιμο» λειτουργίας όχι μόνο του εγκεφάλου, αλλά του οργανισμού γενικότερα. Η έλλειψη, λοιπόν, γλυκόζης μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία του εγκεφάλου, βλάβη οργάνων και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και θάνατο.

Είναι γνωστή πια η επίδραση της υπογλυκαιμίας στην καρδιακή λειτουργία, ενώ οι μηχανισμοί οι οποίοι εξηγούν την αυξημένη θνητότητα, η οποία οφείλεται στην επίδραση της υπογλυκαιμίας στην καρδιακή λειτουργία είναι οι εξής:

• Καρδιακές αρρυθμίες.

• Αυξημένη παραγωγή θρόμβων του αίματος.

• Καρδιαγγειακές διαταραχές λόγω της αυξημένης έκκρισης ορμονών (κατεχολαμινών) που προκαλούν αύξηση της καρδιακής συχνότητας, σιωπηρή ισχαιμία του μυοκαρδίου, στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την πιθανότητα εγκεφαλικού θανάτου σε περιπτώσεις παρατεταμένης υπογλυκαιμίας και με τιμές γλυκόζης <18 br="" dl="" mg="">
Πέραν αυτών των επιδράσεων τα σοβαρά επεισόδια υπογλυκαιμίας μπορεί να επιδεινώνουν βλάβες, π.χ., στον οφθαλμό (αμφιβληστροειδοπάθεια).

Με την πάροδο των ετών λόγω της νευροπάθειας του αυτόνομου νευρικού συστήματος είναι δυνατόν η μείωση της γλυκόζης στο πλάσμα, σε επίπεδα μικρότερα των 70 mg/dl, να μην οδηγήσει σε εμφάνιση συμπτωμάτων. Η υπογλυκαιμία σε αυτές τις περιπτώσεις ονομάζεται ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα, ώστε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κατάστασης. Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των ανεπίγνωστων υπογλυκαιμιών διαδραματίζει και η ηλικία. Πιο συγκεκριμένα στους ηλικιωμένους ασθενείς η υπογλυκαιμία προκαλεί σοβαρότερες νοητικές δυσλειτουργίες απ' ότι σε νεαρούς ασθενείς και υπάρχουν έτσι περισσότερες πιθανότητες να μην εμφανιστούν τα κλασικά συμπτώματα.

Αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας

Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας πρέπει να γίνεται άμεσα. Η γενική αρχή είναι η γρήγορη χορήγηση 15 γραμμαρίων υδατανθράκων γρήγορα. Τα 15 γραμμάρια υδατανθράκων θα μπορέσουν να ανεβάσουν το σάκχαρό κατά 40 με 80 mg/dl περίπου και χρειάζονται περίπου 15 λεπτά για να απορροφηθούν και να μπουν στο αίμα. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζονται ευαπορρόφητοι υδατάνθρακες.

Ο υδατάνθρακας μπορεί να ληφθεί με π.χ. χυμό πορτοκαλιού, ζάχαρη, μέλι.

Σε ασθενείς οι οποίοι δεν είναι σε θέση να συνεργαστούν και να λάβουν γλυκόζη από το στόμα χορηγείται διάλυμα γλυκόζης ενδοφλέβια ή γλυκαγόνη ενδομυϊκά, υποδορίως.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η καλύτερη αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι η πρόληψη της υπογλυκαιμίας, η οποία μπορεί να γίνει με επιτυχία αν ο ασθενής και οι συγγενείς του έχουν ενημερωθεί σωστά.

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ/ΥΓΕΙΑ"