ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΓΟΥΡΝΕΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ 1974

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΒΑΣΗ

ΣΤΙΣ ΓΟΥΡΝΕΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΤΟ 1974

Το καλοκαίρι του 1974, γίνεται η εισβολή των Τούρκων στη Κύπρος και ένας πόλεμο φαίνεται ότι είναι έτοιμος να ξεσπάσει μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων την στιγμή που η ελληνική στρατιωτική χούντα ανατρέπεται από μέσα. Καθώς οι Έλληνες ζουν έντονα αυτήν την κατάσταση,  καταδικάζουν την αμερικανική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και αισθάνονται ιδιαίτερα, προδομένοι από την Αμερικανική Κυβένηση και ιδιαίτερα από τον υπουργό Εξωτερικών Κίσινγκερ. Με αφορμή όλα αυτά ξεσπούν στο Ηράκλειο της Κρήτης δυναμικές αντι-αμερικανικές διαδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν Κρητικοί κάθε ηλικίας.

Αλλά ας ζήσουμε τα γεγονότα των τότε ημερών στο Ηράκλειο της Κρήτης  μέσα από δύο αφηγήσεις. Η πρώτη είναι του Μιχάλη Ναλετάκη έλληνα εργαζόμενου στην Αμερικανική Βάση Ηρακλείου και η άλλη του επιλοχία του Αμερικανικού στρατού Tom Grayson.

Μετά την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Παρίσι υπήρξαν κάποιες ταραχές στην Αμερικανική βάση στις Γούρνες (IAS). Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ένα μεγάλο πλήθος Κρητικών άφησε πίσω του το  Ηρακλείου και κατευθύνθηκε προς την Βάση για να διαδηλώσει κατά των ΗΠΑ. Η αστυνομία αιφνιδιάστηκε και δεν κατάφερε να  σταματήσει έγκαιρα τους διαδηλωτές που έτσι μέσα σε λίγα λεπτά έφτασαν έξω από την κύρια είσοδο της βάσης. 

Οι άνδρες της Υπηρεσίας Ασφαλείας της βάσης  είχαν παραταχθεί έξω σε μια γραμμή με προτεταμένα τα όπλα τους κάτι όμως που εξόργισε το πλήθος. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη, διότι εκείνη την εποχή η Πύλη της βάσης ήταν χωρίς την ύπαρξη κάποιας προστασία. Δεν είχε φράχτη, δεν είχε μπάρες, ούτε κάτι που θα προστάτευε την βάση από το οργισμένο πλήθος. Όμως εκείνη τη δύσκολη στιγμή ο διοικητής της βάσης έκανε μια πολύ έξυπνη κίνηση. Διέταξε τους ανθρώπους του να κατεβάσουν  τα όπλα και να σταθούν με γυμνά χέρια κοιτάζοντας τους διαδηλωτές, κάτι που εκτιμήθηκε δεόντως από αυτούς. Στη συνέχεια, οι ηγέτες των διαδηλωτών σταμάτησαν εκεί και δεν έκαναν καμιά κίνηση για να εισέλθουν στη βάση.

Εν τω μεταξύ, ορισμένοι από τους διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στο γραφείο Προμηθειών, ενώ άλλοι άρχισαν να πετούν πέτρες προς τα τρέιλερ που χρησιμοποιούνταν σαν κατοικίες  και βρισκόντουσαν  απέναντι από τον κεντρικό δρόμο προς τα ανατολικά.

Την ίδια ώρα η ταμίας του  Bowling Center  κάλεσε τηλεφωνικά τον προιστάμενό της που της σύστησε να κλείσει το κέντρο και να παραμείνει εκεί μέσα μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση.

Στις 23.30 περίπου οι διαδηλωτές αποχώρησαν από τη βάση και έτσι η Πυροσβεστική μπόρεσε να θέσει σε έλεγχο τις φωτιές που είχαν ανάψει.

Την επόμενη μέρα, οι διαδηλωτές ήταν έτοιμοι να επιστρέψουν και να κάνουν τα ίδια. Στην πραγματικότητα, έλεγαν ότι θα έκλειναν τη βάση.  Όλοι οι Έλληνες που εργαζόντουσαν στην βάση δεν προσήλθαν στη δουλειά τους μετά από οδηγία του διοικητή της βάσης ότι  θα έπρεπε να μείνουν στα σπίτια τους μέχρι νεωτέρας. Έτσι η βάση σχεδόν έκλεισε εκείνη την ημέρα. Την ίδια στιγμή οι αμερικανοί εργαζόμενοι εκεί  ενθαρρύνονταν να πάρουν μαζί τους δύο κουβέρτες, ένα φακό, τα προσωπικά τους έγγραφα και να είναι έτοιμοι προκειμένου να εκκενώσουν τη βάση. Οι οδηγίες αυτές μεταδίδονται από το ραδιόφωνο της βάσης κάθε 20 λεπτά. Η λέξη κλειδί ήταν «Λευκό περιστέρι"(“White pigeon”). Στην περίπτωση που αυτές οι λέξεις μεταδιδόταν από το AFRTS, οι αμερικανοί έπρεπε να κινηθούν προς μια περιοχή κοντά στην παραλία. Επίσης προληπτικά όλα τα αυτοκίνητα είχαν μετακινηθεί γύρω από τους φράχτες και όλα τα έγγραφα καταστράφηκαν με την χρησιμοποίηση κάποιου υλικού που έμοιαζε με κάποιου είδους σκόνης.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές αρχές έπαιρναν μέτρα για να σταματήσουν τους διαδηλωτές από το να κατευθυνθούν προς τη βάση. Το σχέδιο ήταν να μπλοκάρει η ελληνική αστυνομία το δρόμο πάνω από την παραλία της Φλόριντα, 7 χλμ έξω από το Ηράκλειο και 5 χλμ από τη βάση, και γι' αυτό έστειλαν περίπου 50-60 αστυνομικούς στην περιοχή. Ταυτόχρονα, η βάση προετοιμάστηκε πολύ καλύτερα και κτίστηκε ένα είδος φράχτη και μετακινήθηκε και ένα βαρύ μηχάνημα για το "κλείδωμα" της πύλης. Τελικά, κανείς δεν εμφανίστηκε εκείνη την ημέρα και η γενικότερη κατάσταση εξομαλύνθηκε μέσα σε λίγες ημέρες.

Αυτά αναφέρει σε γενικές γραμμές ο εργαζόμενος στη Βάση MIKE NALETAKIS για τα γεγονότα  και καταλήγει :

Επιστρέψαμε στη δουλειά μας μετά από μερικές μέρες και ξανάρχισε η ρουτίνα. Αυτά είναι όλα τα γεγονότα, έτσι όπως μπορώ να τα θυμάμαι από εκείνη την εποχή. Ζητώ συγγνώμη σε περίπτωση που έχω χάσει κάτι, όμως έχουν ήδη περάσει πολλά χρόνια από τότε.

Ένα καυτό Μεσογειακό καλοκαίρι

Εξ αιτίας των καταιγιστικών πολιτικών εξελίξεων - την ανατροπή της Κυπριακής Κυβέρνησης, την πτώση της στρατιωτικής κυβέρνησης στην Ελλάδα και την εισβολή στην Κύπρο των τουρκικών δυνάμεων - το μεσογειακό καλοκαίρι υπήρξε πραγματικά καυτό.

Οι μονάδες ασφαλείας της USAF στην Ελλάδα και στην Τουρκία αισθάνθηκαν την καταιγίδα που ερχόταν καθώς οι δύο χώρες βρέθηκαν σε κατάσταση επιστράτευσης για ένα πιθανό ολοκληρωτικό πόλεμο και αυτό προκάλεσε ΄μέρες ανήσυχες για τα επιτελεία των μονάδων και για τις οικογένειές τους.

Οι παρακάτω δύο αναφορές αντικατοπτρίζουν εκείνες τις μέρες την βάση μας στο Ηράκλειο Κρήτης και αυτήν στο Karamursel CDΙ στην Τουρκία κατάτην διάρκεια της "Κυπριακής κατάστασης" ("Cyprus situation").

Οι αντιδράσεις στο Ηράκλειο

Γράφει ο  MSgt. Tom Grayson

Εξ αιτίας της επιστράτευσης στα τέλη του Ιουλίου και της αβεβαιότητας της κατάστασης κάποιες λογιστικές λειτουργίες απαραίτητες για την διατήρηση της λειτουργικότητας της βάσης ανεστάλησαν προσωρινά.

Τα περισσότερα έξοδα της βάσης μειώθηκαν ενώ η βάση παρέμεινε σε λειτουργία. Η Υπηρεσιακή μεταφορά με λεωφορείο της βάσης περικόπηκε και οι πωλήσεις βενζίνης σε ιδιώτες καταναλωτές καταργήθηκαν.

Ο συσσιτιάρχης άρχισε να κινείται με δελτίο αποθεμάτων, εξασφαλίζοντας και  επαρκή προμήθεια τροφίμων. Όλες οι ταχυδρομικές υπηρεσίες προς  τη βάση σταμάτησαν.

Έγινε κάθε προσπάθεια να εξασφαλιστεί ότι το προσωπικό της βάσης θα ήταν ενήμερο των τρεχουσών εξελίξεων στην Κύπρο. Τα νέα από του UPI (United Press International) και τοπικά ενημερωτικά δελτία έφθαναν κάθε ώρα στο Γραφείο Τύπου

Οργανώθηκε επίσης μια 24ωρη βάσης υπηρεσία εντοπισμού  για παροχή βοήθειας προς τους αμερικανούς τουρίστες που παρέμεναν αποκλεισμένοι στο νησί μετά την αναστολή της εναέρια κυκλοφορία πολιτικών αεροσκαφών.

Πρόσκοποι του  Troop 346  προσφέρθηκαν εθελοντικά να βοηθήσουν στην κουζίνα  ενώ μέλη της μοίρας επικοινωνιών της βάσης εργάστηκαν υπερωριακά προκειμένου να λειτουργεί συνεχώς  ο ραδιοφωνικός σταθμός της βάσης και να στέλνει  μηνύματα  καθησυχασμού στους συγγενείς στις ΗΠΑ.

Εθελοντές φάνηκε να ξεπηδούν από παντού και να εκτελούν εργασίες στο στρατιωτικό πρατήριο της βάσης τακτοποιώντας τα ράφια ή και να οδηγούν τα  λεωφορεία μεταφοράς προσωπικού.

Ο αντίκτυπος της των συνομιλιών στη Γενεύη δεν είχε καμία άμεση επίδραση στον Καραμανλή, αλλά η βάση στο Ηράκλειο, όπως και οι άλλες αμερικανικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα και η αποστολή στην Κύπρο, έγιναν στόχοι  για τα  θυμωμένα πλήθη που διαμαρτύρονταν ενάντια στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

 

Θυμός και φωτιές

Καθώς έδυε ο ήλιος στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 16 Αυγούστου του 1974 οι περισσότεροι κάτοικοι της Αμερικανικής βάσης στις Γούρνες Ηρακλείου περίμεναν ότι θα ακολουθούσε ένα ήρεμο Σαββατοκύριακο. Όμως ο Col. Robert Burt, 6931st επικεφαλής της Μονάδας Ασφαλείας (Security Group commander) και το επιτελείο του είχαν σοβαρές ενδείξεις ότι το Σαββατοκύριακο κάθε άλλο παρά ήσυχο θα ήταν.

Νωρίτερα την ίδια μέρα είχαν ληφθεί πληροφορίες ότι  αντι-αμερικανικές διαδηλώσεις γινόντουσαν στο Ηράκλειο. Επίσης δινόταν επιπλέον  η πληροφορία ότι 3000 διαδηλωτές κατευθύνονταν προς την Βάση.

Η ελληνική αστυνομία από την δική της μεριά είχε βάλει εμπόδια στο δρόμο για να εμποδίσει τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν στη Βάση. Όμως μερικές εκατοντάδες από αυτούς κατάφεραν να ξεφύγουν και να βρεθούν τελικά μπροστά από την κεντρική είσοδο της βάσης.

Στον χαλασμό που ακολούθησε αυτοκίνητα ανατράπηκαν, στόρια παραθύρων καταστράφηκαν και βόμβες μολότοφ εκσφενδονίστηκαν. Γύρω στις 11 μμ οι διαδηλωτές αποχώρησαν και γρήγορες εκτιμήσεις έδειξαν ότι κανένας από το προσωπικό της Βάσης δεν είχε πάθει κάτι. Όμως μια πρώτη εκτίμηση έδειχνε ότι η ζημιά στα κτίρια της περιμέτρου ανερχόταν στα 10000 δολάρια ΗΠΑ.

Το πρωί έφθασε στη βάση η πληροφορία ότι διαδηλωτές θα κατευθύνονταν προς τα εκεί αλλά αυτή την φορά θα είχαν μαζί τους τρακτέρ και φορτηγά  για να υπερφαλαγγίσουν την άμυνα της βάσης.

Καθώς στην βάση πιστεύανε ότι η ελληνική αστυνομία δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση ζητήθηκε η συνδρομή των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στο Ηράκλειο.

Προετοιμάζοντας μια πιθανή εκκένωση της βάσης, οι σύζυγοι των μελών της βάσης άρχισαν να πακετάρουν ώστε να είναι δυνατή η άμεση εκκένωση σε περίπτωση που δινόταν η εντολή. Πολλές οικογένειες μελών της βάσης που ζούσαν εκτός του χώρου της εισήλθαν στη βάση και φιλοξενήθηκαν από τους εσωτερικούς κατοίκους της.

Καθώς έπεφτε το σκοτάδι η ευρισκόμενη σε κατάσταση αγωνίας κοινότητα της βάσης μαζεύτηκε γύρω από τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις για την παρακολούθηση των εξελίξεων.

Στις 9 μμ όμως η ένταση έπεσε και την θέση της πήρε η ανακούφιση μετά από την ανακοίνωση που έκανε στον τοπικό στρατιωτικό ραδιοφωνικό σταθμό και στην τηλεόραση της βάσης ο συνταγματάρχης Burt που έλεγε ότι η εκκένωση της βάσης δεν θα γινόταν καθώς οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις υποσχέθηκαν πλήρη προστασία για όλους τους αμερικανούς πολίτες.

Όλα τέλειωσαν εκεί.

Με το τέλος των γεγονότων ο υποστράτηγος επικεφαλής της βάσης Maj. Gen. H. P. Smith, USAFSS commander εξήρε την υπεύθυνη στάση του προσωπικού της βάσης Ηρακλείου και των υπερασπιστών της λέγοντας : "Ενεργήσατε  με θάρρος και υπευθυνότητα κατά την διάρκεια και των κατοπινών της εκδηλωθείσης βίας και δεν κάνατε κάτι που θα ήταν δυνατό να χειροτερεύσει την κατάσταση προκαλώντας την υπερθέρμανσή της.

ΠΗΓΕΣ:

THE SPOKESMAN/October 2014

https://papoumac.shutterfly.com/7181