Αυστρία: Η Ακροδεξιά στο νήμα

Αυστρία: Η Ακροδεξιά στο νήμα

Γράφει η  Άννα Ζαρίφη

Δεν συμβαίνει συχνά ολόκληρη η Ευρώπη να περιμένει τα αποτελέσματα της επιστολικής ψήφου στις εκλογές μιας χώρας-μέλους της Ε.Ε. για το τελικό αποτέλεσμα. Κι έπειτα να πανηγυρίζει για το αποτέλεσμα των εκλογών, την ώρα που ένας ακροδεξιός υποψήφιος πήρε σχεδόν το 50% των ψήφων. Έτσι όμως συνέβη στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στην Αυστρία, όπου ο υποψήφιος των Πρασίνων Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, πίσω από τον οποίο στοιχήθηκαν όλα τα κόμματα του αυστριακού δημοκρατικού τόξου, κέρδισε τελικά στο νήμα με 50,3% των ψήφων, έναντι 49,7% του ακροδεξιού αντιπάλου του Νόρμπερτ Χόφερ. Είναι μεν το καλύτερο, αλλά δεν είναι ένα καλό αποτέλεσμα και δείχνει πόσο πολύ έχουν αλλάξει τα δεδομένα.

Ειδικά αν σκεφτεί κάποιος ότι τη δεκαετία του 1980 δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν για την είσοδο ενός και μόνο βουλευτή του ακροδεξιού κόμματος CP στην Ολλανδία, ενώ το 2000 οι ευρωπαϊκές χώρες μποϊκοτάρισαν τη νέα αυστριακή κυβέρνηση, επειδή περιλάμβανε το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας (FPΟ). Είναι το ίδιο κόμμα που παραλίγο να εκλέξει Πρόεδρο και που πολλοί αναμένουν να κερδίσει και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, σπάζοντας τον παραδοσιακό δικομματισμό Σοσιαλιστών και Συντηρητικών, που κυβερνούν την Αυστρία εναλλάξ ή και σε συνασπισμούς μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

O Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν ήρθε πρώτος σε εννέα από τις δέκα κυριότερες πόλεις της χώρας, ενώ ο Χόφερ κυριάρχησε στις αγροτικές περιοχές. Η υποστήριξη προς τον ακροδεξιό υποψήφιο ήταν εξαιρετικά υψηλή στην εργατική τάξη και στους χειρώνακτες, φτάνοντας σχεδόν το 90%, ενώ όσοι έχουν πτυχίο πανεπιστημίου ή άλλους τίτλους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στράφηκαν προς τον πράσινο υποψήφιο. Ακόμη, οι ψήφοι για τον Χόφερ μεταξύ των ανδρών ήταν 60%, ενώ μεταξύ των γυναικών ήταν 60% για τον Βαν ντερ Μπέλεν.

Ο νέος Πρόεδρος της Αυστρίας είναι στην πραγματικότητα ένας κοσμοπολίτης ανεξάρτητος υποψήφιος που έχει εκφραστεί υπέρ της Ε.Ε. Είναι ο ηγέτης των Πρασίνων εδώ και μία δεκαετία και πολλοί χειροκρότησαν το γεγονός ότι πρόκειται για τον πρώτο εκλεγμένο πράσινο επικεφαλής κράτους στον κόσμο. Μιλώντας μετά τη νίκη του, είπε ότι καταλαβαίνει πως πολλοί Αυστριακοί είχαν διαφορετικές απόψεις και ότι μερικοί άνθρωποι ήταν θυμωμένοι, προσθέτοντας ότι «οι άνθρωποι μπορεί να είναι διαφορετικοί και να εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο με σεβασμό». Για να γυρίσουμε στις επιστολικές ψήφους, τα επινίκια θα ήταν τελείως διαφορετικά χωρίς τις σχεδόν 700.000 ψήφους που έφτασαν από το εξωτερικό. Σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα, πριν καταμετρηθεί η γνώμη των Αυστριακών ομογενών, ο ακροδεξιός υποψήφιος Νόρμπερτ Χόφερ προηγούνταν του αντιπάλου του. Ο πρώτος οικολόγος Πρόεδρος χώρας στον κόσμο κέρδισε τελικά με διαφορά μόλις 31.000 ψήφων από τις 4,64 εκατομμύρια ψήφους.

Έτσι, κανείς δεν μπορεί πλέον να αρνηθεί ότι μολονότι η επικράτηση του Χόφερ αποφεύχθηκε την ενδεκάτη ώρα, τα αποτελέσματα των αυστριακών εκλογών μεγεθύνουν την πολιτική κρίση που περνούν τα mainstream πολιτικά κόμματα της χώρας. Μια κρίση που αντικατοπτρίζει την κρίση της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, όπου η κοινή πεποίθηση ότι τα ριζοσπαστικά κόμματα και τα κόμματα του περιθωρίου έχουν «πλαφόν» στην υποστήριξη που θα μπορούσαν να λάβουν από τους ψηφοφόρους μοιάζει να καταρρέει.

Οι καρποί της οργής

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα εκλογικά κέρδη για τα ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα είναι εντυπωσιακά, παρ’ ότι αυτά καλύπτουν ένα ευρύ πολιτικό φάσμα και κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της. Η προσφυγική κρίση έχει τροφοδοτήσει μια σπασμωδική αντίδραση ενάντια στο πολιτικό κατεστημένο, αλλά το κύμα της δυσαρέσκειας φέρνει στην επιφάνεια και φόβους σχετικά με την παγκοσμιοποίηση και τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας που προϋπήρχαν. Πολλοί πολιτικοί παρατηρητές θεωρούν ότι το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν είναι η μεγαλύτερη εθνικιστική πρόκληση απέναντι στις φιλελεύθερες δημοκρατικές παραδόσεις της Ευρώπης. Και όλα τα μάτια θα στραφούν στη Γαλλία στις εκλογές για τη γαλλική προεδρία το 2017, όπου η Λεπέν αναμένεται να τα δώσει όλα προκειμένου να μπει στο Ελιζέ. Το μοτίβο όμως είναι κοινό. Σε χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία, αλλά και σε χώρες όπως η Δανία ή ακόμη και η Ελβετία, βλέπουν τα κόμματα που «σκαλίζουν» αντιευρωπαϊκά, ξενοφοβικά ένστικτα να παίρνουν αποτελέσματα που ανατρέπουν τον τρόπο με τον οποίο ξέραμε ότι ψηφίζουν οι πολίτες.

Δεν είναι απλώς η έκρηξη της υποστήριξης προς την ακροδεξιά – είναι η διαφαινόμενη έκρηξη ευρύτερης πολιτικής δυσαρέσκειας που εκφράζεται μέσα από ψήφους που πηγαίνουν συνειδητά στα άκρα. Οι πολίτες επιδιώκουν να απονομιμοποιήσουν με την ψήφο τους τα παραδοσιακά κόμματα και τους πολιτικούς που τους κυβερνούσαν για δεκαετίες. Δεν σκέφτονται πάνω στη γραμμή «περιθώριο - κατεστημένα κόμματα», όλο και περισσότεροι αδιαφορούν ακόμη και για καταφανώς εγκληματικές συμπεριφορές. Όλο και περισσότερο οι εκλογές αποτελούν για τους ψηφοφόρους όχι μια πλατφόρμα όπου ταυτίζονται με ένα ιδεολογικό αφήγημα αλλά μια αναγκαστική επιλογή ανάμεσα σε εναλλακτικές που δεν γοητεύουν. Οι άνθρωποι ψηφίζουν αυτό που θεωρούν το καλύτερο από τα δύο κακά. Οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ είναι κι αυτές ένα παράδειγμα αυτού του φαινομένου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη επωφελούνται από την «τέλεια καταιγίδα». Η Ευρώπη «πολιορκείται» από πρόσφυγες και μετανάστες και «απειλείται» από τζιχαντιστές τρομοκράτες. Υπάρχουν όμως και βαθύτεροι κοινωνικοί μετασχηματισμοί, που αντικατοπτρίζονται στις αλλαγές. Αρκετά από αυτά τα κόμματα δεν είναι καινούργια, το βελγικό Φλαμανδικό Συμφέρον (Vlaams Belang), το γαλλικό Εθνικό Μέτωπο (FN), η ιταλική Λέγκα του Βορρά (LN), καθώς και το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, «πετούσαν χαμηλά» σε όλες τις κάλπες μέχρι σήμερα.

Το «παλιό» υποχωρεί

Η διαφορά είναι ότι εν μέσω μιας πολυεπίπεδης κρίσης στην Ευρώπη το μεταπολεμικό πολιτικό κατεστημένο μοιάζει να βουλιάζει. Οι γνωστοί κεντροδεξιοί-κεντροαριστεροί συσχετισμοί δεν γοητεύουν πλέον τους πολίτες και οι επαγγελματίες πολιτικοί εκτός από τον κυνισμό τους έχουν να αντιμετωπίσουν και εναλλακτικές όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία, δυνάμεις οι οποίες κινούνται εκτός του πλαισίου της ευγενικής πολιτικής αντιπαράθεσης του κατεστημένου των Βρυξελλών.

Στην Ελλάδα ο δικομματισμός κατέρρευσε εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης και η Χρυσή Αυγή είναι η τρίτη πολιτική δύναμη στο Κοινοβούλιο. Είμαστε βέβαια θύματα του προγράμματος διάσωσης και η λιτότητα που επιβλήθηκε στον ευρωπαϊκό Νότο είχε κι αλλού πολιτικά θύματα.

Στην Πορτογαλία ο σοσιαλιστής Αντόνιο Κόστα, με ad hoc στήριξη από το Αριστερό Μπλοκ και τους Κομμουνιστές, υποσχέθηκε χαλάρωση της λιτότητας, αλλά προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των υποσχέσεων και των απαιτήσεων, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας.

Η Ισπανία, ανίκανη να σχηματίσει κυβέρνηση από τον περασμένο Δεκέμβριο, στα τέλη Ιουνίου θα συρθεί σε μια ακόμη εκλογική αναμέτρηση. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι οι ίδιοι πολιτικοί που απέτυχαν να συμμαχήσουν τους τελευταίους τέσσερις μήνες θα το καταφέρουν τον Ιούλιο. Οι νέες κάλπες, τις οποίες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι ψηφοφόροι δεν θέλουν, μπορεί απλώς να επιτείνουν το κλίμα απογοήτευσης σε μια χώρα όπου η ανεργία παραμένει πάνω από το 20% και όπου το ψαλιδισμένο παλιό (η Δεξιά και οι Σοσιαλιστές) προσπαθεί να βρει κοινό βηματισμό με το καινούργιο (τους Ciudadanos και τους Podemos).

Την ίδια ώρα οι κάλπες στην Κύπρο, στις πρώτες εκλογές μετά την εφαρμογή του μνημονίου, ανέδειξαν για πρώτη φορά Bουλή με οκτώ κόμματα, με μια πολύ δυσάρεστη ελλαδίτικη εξαγωγή, την είσοδο του αδελφού κόμματος της Χρυσής Αυγής, ΕΛΑΜ, το οποίο εξασφαλίζει για πρώτη φορά κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Πιο συγκεκριμένα, το ΕΛΑΜ κατάφερε να κερδίσει δύο έδρες, μπαίνοντας στη Βουλή με το οριακό 3,7% – πλέον ισχύει πλαφόν 3,6% αντί του 1,8% που ίσχυε πριν. Οι αναλυτές μιλούν κι εδώ για μια βαριά ήττα του διπολισμού που κυριαρχούσε τόσα χρόνια με ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, που έπεσαν συνολικά κατά 11%. Στη διαμόρφωση του αποτελέσματος σημαντικό ρόλο έπαιξε και η αποχή, η οποία άγγιξε το 32,63%, με έναν στους τρεις πολίτες να μην προσέρχεται στις κάλπες.

http://www.free-sunday.gr/article?nid=1634