ΙΑΠΩΝΙΑ ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ

ΙΑΠΩΝΙΑ ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ

ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ 94 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Οι Ιάπωνες που έσωσαν ζωές στη Μικρασία

Η Σμύρνη έχει παραδοθεί στις φλόγες και εξαθλιωμένοι οι Έλληνες αναζητούν σωτηρία στη θάλασσα.

Το ημερολόγιο δείχνει 8 Σεπτεμβρίου του 1922. Η βασιλική διαταγή που έχει εκδοθεί από την Ελλάδα είναι σαφής: Απαγορεύεται στα ελληνικά πλοία να μεταφέρουν κυνηγημένους από τα μικρασιατικά παράλια και τη Σμύρνη. Η τραγωδία κορυφώνεται, τα συμμαχικά πλοία αδιαφορούν. Κι όμως εκεί, μέσα στην κοσμοχαλασιά και την αγριότητα του διωγμού μια άγνωστη στους περισσότερους ιστορία αποδεικνύει ότι η ανθρωπιά μπορεί να νικήσει τη φρίκη: Ο Ιάπωνας καπετάνιος ενός εμπορικού καραβιού από την Aπω Ανατολή που βρίσκεται στη Σμύρνη, συγκλονισμένος από τις σκηνές που εκτυλίσσονται μπροστά του, παίρνει μια γενναία απόφαση.

Χωρίς δισταγμό μεταφέρει στο κατάστρωμα μαζί με το πλήρωμά του όλο το πολύτιμο φορτίο τους, μετάξι και δαντέλα που ήταν αποθηκευμένα στο αμπάρι, και το πετάνε στην θάλασσα. Στη συνέχεια δίνει διαταγή να πλευρίσει το πλοίο στην προκυμαία, ώστε να επιβιβαστούν σε αυτό Έλληνες και Αρμένιοι και να μεταφερθούν με ασφάλεια στις ελληνικές ακτές. Οι μαρτυρίες περιγράφουν με τα πιο ζωντανά χρώματα την ευγένεια και τη ζεστασιά που συνάντησαν οι πρόσφυγες σε αυτό τους το ταξίδι. Ίσως για αυτό, παρότι πέρασαν σχεδόν 94 χρόνια από τότε, το παράδειγμα ανθρωπιάς του ιαπωνικού πληρώματος δεν ξεχάστηκε. Μεταφέρθηκε από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά και διασώθηκε μέχρι σήμερα. Πριν από λίγες ημέρες για πρώτη φορά η Εστία της Νέας Σμύρνης, το μακροβιότερο σωματείο Μικρασιατών στην Ελλάδα ιδρυθέν το 1930, παρέδωσε τιμητική πλακέτα στον πρέσβη της Ιαπωνίας στην Αθήνα κ. Μασούο Νισιμπαγιάσι ως ύστατο ευχαριστώ για την πράξη εκείνη.

Τιμητική βράβευση

«Είναι ένας περιστατικό που δεν το γνωρίζει πολύς κόσμος, άλλωστε ακόμη και το όνομα του Ιάπωνα καπετάνιου παραμένει άγνωστο. Εμείς ξέραμε την ιστορία από μαρτυρίες Σμυρνιών. Έτσι αποφασίσαμε να προβούμε σε αυτή την ενέργεια από ευγνωμοσύνη και να βραβεύσουμε τον Ιάπωνα πρέσβη ως ένα ευχαριστώ σε εκείνον τον καπετάνιο και το πλήρωμά του», λέει μιλώντας στο «Eθνος» ο πρόεδρος της δραστήριας Εστίας κ. Γιάννης Παπαδάτος. «Η αντίδρασή του ήταν συγκλονιστική. Συγκινήθηκε πολύ όταν τον ξεναγήσαμε στα μουσεία της Εστίας που κρατούν ζωντανή την Ιστορία με τα υπέροχα εκθέματα-φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα των Σμυρνιών προσφύγων. Δάκρυσε, αισθάνθηκε μεγάλη τιμή ενώ η σύζυγός του μας είπε ότι θα οργανώσει μια επίσκεψη με τις συζύγους άλλων Ιαπώνων πρέσβεων».

Το περιστατικό είχαν περιγράψει μεταξύ άλλων εφημερίδες όλου του κόσμου μέσω ξένων ανταποκριτών που βρέθηκαν στη Σμύρνη. Γράφει η Atlanta Constitution, της 15ης Οκτωβρίου 1922: «Υπήρχε κι ένα φορτηγό πλοίο στο λιμάνι (δηλαδή το γιαπωνέζικο) το οποίο έριξε όλο το φορτίο του στη θάλασσα και πήρε όλους τους υπόλοιπους πρόσφυγες και τους μετέφερε στον Πειραιά.

Αντίθετα με τις ενέργειες κάθε άλλου πλοίου στη Σμύρνη, αυτό πήρε κάθε πρόσφυγα για τον οποίο θα μπορούσε να βρει χώρο πάνω στο σκάφος. Τα Αμερικανικά, τα Βρετανικά, τα Γαλλικά και τα Ιταλικά πλοία έλεγαν στους πρόσφυγες ότι μπορούσαν να πάρουν μόνο δικούς τους πάνω στα σκάφη τους και τότε απέμειναν οι ταπεινοί Ιάπωνες να αποδείξουν την ευσπλαχνία τους προς τους πρόσφυγες» ενώ ανταποκριτής των New York Times αναφέρει στις 18 Σεπτεμβρίου 1922: «Την Πέμπτη υπήρχαν 6 ατμόπλοια στη Σμύρνη για να μεταφέρουν τους πρόσφυγες, ένα Γιαπωνέζικο, δύο Γαλλικά, ένα Αμερικανικό και δύο Ιταλικά. Το Αμερικανικό και το Γιαπωνέζικο πλοίο δέχθηκαν όλους τους πρόσφυγες, χωρίς να ελέγξουν τα χαρτιά τους, ενώ τα άλλα πλοία πήραν όσους είχαν διαβατήριο».

Κάπως έτσι, λίγοι Μικρασιάτες Eλληνες, κάποιοι εξ αυτών μετανάστες στην Αμερική τις επόμενες δεκαετίες, απέμειναν να γνωρίζουν τρεις ιαπωνικές φράσεις: «Αριατό», δηλαδή, ευχαριστώ, «Κομίτσουα» που σημαίνει καλημέρα και «Κοκόρο Ιτάι» δηλαδή «πονάει η καρδιά μου βλέποντας τον πόνο του άλλου», μια φράση που έλεγε ο καπετάνιος...

Νταν Γεωργακάς, ακτιβιστής - συγγραφέας

«Η μητέρα μου ένιωσε ότι βρισκόταν σε ένα καράβι με μαγικά πλάσματα»

Ο Ελληνοαμερικανός Νταν Γεωργακάς περιγράφει πώς η μητέρα του σε ηλικία 12 ετών και ο θείος του ετών 11 διασώθηκαν από τους Ιάπωνες το 1922

Ο Ελληνοαμερικανός ακτιβιστής και συγγραφέας Νταν Γεωργακάς έχει περιγράψει πώς η μητέρα του σε ηλικία 12 ετών και ο θείος του ετών 11 διασώθηκαν από τους Ιάπωνες το 1922. Το περιστατικό, κομμάτι από τις αφηγήσεις που άκουγε ως παιδί, ήταν ένα από τα λίγα για τα οποία η μητέρα του δεχόταν να μιλήσει.

Έχοντας διωχτεί από το χωριό τους και έχοντας χάσει επαφή με κάθε συγγενή τα δύο παιδιά έφτασαν εν έτει 1922 στη Σμύρνη τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά πλοία διέσωζαν μόνο όσους είχαν ξένη υπηκοότητα. Και τότε μια ομάδα ανθρώπων τούς κατηύθυνε σε ένα καράβι με τη σημαία του ανατέλλοντος ηλίου.

«Πριν ακόμη προλάβουν να ζητήσουν βοήθεια, έπεσαν μπροστά τους ανεμόσκαλες για να επιβιβαστούν», γράφει ο κ. Γεωργακάς στο βιβλίο του «My Detroit: Growing Up Greek and American in Motor City». «Η μητέρα μου ήταν τόσο αδύναμη που φοβόταν ότι δεν θα μπορούσε να κρατηθεί και θα έπεφτε στη θάλασσα. Όμως μεγαλύτεροι Έλληνες την έσπρωξαν μέχρι να φτάσει στην κορυφή της ανεμόσκαλας όπου ένας ναυτικός περίμενε να την παραλάβει με ασφάλεια. Όταν ανέβηκε στο κατάστρωμα τη σήκωσε στους ώμους του και την έβαλε μπροστά σε μια τεράστια κατσαρόλα με ζεστό φαγητό. Της πρόσφερε ένα μικρό μπολ και της έδειξε με χειρονομίες ότι μπορούσε να φάει με τα χέρια. Καθώς την προέτρεπε να φάει, η μητέρα μου συνειδητοποίησε για πρώτη φορά ότι ο άνθρωπος αυτός είχε σχιστά μάτια και ότι το δέρμα του ήταν διαφορετικό από το δικό της. Αμέσως φαντάστηκε τον σωτήρα της ως ένα από τα πλάσματα για τα οποία είχε ακούσει στα παραμύθια. Το ευγενικό του χαμόγελο της επιβεβαίωνε ότι ανήκε στους καλούς. Κοιτώντας τριγύρω της ένιωσε ότι βρισκόταν σε ένα καράβι γεμάτο με μαγικά πλάσματα, μια εντύπωση που ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο όταν ξαφνικά είδε τον αδελφό της να στέκεται δίπλα της...».

Το σπάνιο  Αρχείο της Εστίας Νέας Σμύρνης

«Μόνο ένα πλοίο δεν ανέχθηκε αυτή τη βαρβαρική κόλαση»

Ενδιαφέρουσες μαρτυρίες για το ιαπωνικό πλοίο που έσωσε Έλληνες και Αρμένιους της Σμύρνης περιλαμβάνονται σε ξένες μοναδικές εκδόσεις που διαθέτει στο Αρχείο της η Εστία Νέας Σμύρνης. Μία από αυτές είναι η μαρτυρία της Λίντια Κουρογιέν Καραγιάννη από τη Λακωνία του Νιου Χάμσαϊρ, η οποία διηγείται την ιστορία της μητέρας της. Ήταν ένα νεαρό κορίτσι την εποχή της τραγωδίας. Γράφει η κ. Καραγιάννη: «Μόνο ένα πλοίο από τον στόλο που βρισκόταν αγκυροβολημένος στο εξωτερικό λιμάνι δεν μπόρεσε να ανεχθεί αυτή τη βαρβαρική κόλαση. Και αυτό το πλοίο, όσο περίεργο και αν φανεί, ήταν ασιατικό, ένα ιαπωνικό πλοίο. Για τους Ιάπωνες, ούτε ο νόμος ούτε οι κώδικες ήταν πιο σημαντικοί από την ανθρώπινη ζωή».

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΡΟΒΒΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΘΑΛΕΙΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/oi_iapones_pou_esosan_zoes_sti_mikrasia-64400364/