Στο
Βυζάντιο ο αυτοκράτωρ ήταν ο απόλυτος κοσμικός μονάρχης, ήταν ο αντιπρόσωπος
του Κυρίου επί της γης, ένας μονάρχης που είχε την δυνατότητα να διορίζει ή να
παύει, κατά το δοκούν, πατριάρχες. Τον Μιχαήλ, εντούτοις,τον αυτοκράτορα που το
1261, μετά την ανακατάληψη της Πόλης, μπήκε ξυπόλυτος από την Χρυσή Πύλη
κρατώντας την αχειροποίητο εικόνα πάνω από το κεφάλι του, «περισσότερο
χριστιανός παρά αυτοκράτωρ», που αγωνίστηκε και κατόρθωσε κινούμενος
διπλωματικά και έχοντας αποδεχτεί την Ένωση των εκκλησιών (Λυών, 1274) να
αποτρέψει μιαν νέα ανακατάληψη της Πόλης από τους Λατίνους (από τον Ανδεγαυό
ειδικότερα που ετοίμαζε στην Σικελία στρατεύματα και στόλο) όταν πέθανε, η
Εκκλησία αρνήθηκε να τον θάψει και η διχασμένη κοινωνία της εποχής δεν
αντέδρασε, το δέχτηκε.
Η
Ρίτσα Μασούρα συνομιλεί με τη συγγραφέα Ισμήνη Καπάνταη
Κυρία Καπάνταη
Θα ξεκινήσω με μια διαπίστωση: όσο
περισσότερο σας γνωρίζω τόσο περισσότερο διαπιστώνω το πάθος σας για την
Ιστορία. Πάθος που διακατέχει και εμένα από τα μικράτα μου και που αργότερα με
βοήθησε να αντιλαμβάνομαι καλύτερα τον κόσμο. Εσείς πώς συναντηθήκατε με την
Ιστορία ;
Ο χρονοχώρος μέσα στον οποίο κινούμαι όταν γράφω είναι, όχι πάντα, αλλά
κατά κανόνα, «παρελθοντικός»· επιλέγω δηλαδή να κινηθώ σε εποχές περασμένες
(Βυζάντιο-Τουρκοκρατία) κι αυτό προέκυψε από μια συνάντησή μου, όπως το θέσατε,
με την Ιστορία, και ήταν απότοκο συζήτησης που είχα στα νιάτα μου με τον άντρα
μου, τον Βάσο Καπάνταη.
Συζητούσαμε, όπως κάνουν οι άνθρωποι και σήμερα, για όσα συμβαίνουν γύρω
μας, κρίναμε, συγκρίναμε, επικρίναμε και κάποια στιγμή εκείνος με προέτρεψε να
διαβάσω, ειδικά για την περίοδο της Τουρκοκρατίας, «… μήπως και καταλάβουμε
επιτέλους πώς φθάσαμε ως εδώ, κάτω από ποιές συνθήκες δηλαδή δημιουργήθηκε αυτό
το ακαταλόγιστο είδος, ο νεοέλλην».
Ακολούθησα τη συμβουλή του και για μακρύ χρονικό διάστημα διάβαζα,
αποδελτιώνοντας συγχρόνως υλικό κάτι άλλωστε που εξακολουθώ ακόμα να κάνω,
περιδιαβάζοντας και σε άλλες εποχές.
Νομίζω ότι το τελευταίο σας βιβλίο, το Σικελικός Εσπερινός είναι από τα
καλύτερα βιβλία του είδους του. Εχουμε ένα ιστορικό καθηλωτικό μυθιστόρημα,
όπου η Ιστορία αναμετριέται με τους φανταστικούς ή μη ήρωές σας. Μιλήστε μου
για το πώς φτάσατε στη σύλληψη της ιδέας και στη συνέχεια στην υλοποίησή της…
Στο προλογικό Σημείωμα του βιβλίου μου μεταξύ άλλων ευχαριστώ την αγαπητή
φίλη Χαρά Κωνσταντινίδη, καθηγήτρια Βυζαντινής αρχαιολογίας, γιατί μου υπέδειξε
ως χώρο ενδιαφέροντα για συγγραφείς την εποχή και κυρίως την προσωπικότητα του
αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγου, που η Εκκλησία αρνήθηκε να τον θάψει.
Στο Βυζάντιο ο αυτοκράτωρ ήταν ο απόλυτος κοσμικός μονάρχης, ήταν ο
αντιπρόσωπος του Κυρίου επί της γης, ένας μονάρχης που είχε την δυνατότητα να
διορίζει ή να παύει, κατά το δοκούν, πατριάρχες. Τον Μιχαήλ, εντούτοις,τον
αυτοκράτορα που το 1261, μετά την ανακατάληψη της Πόλης, μπήκε ξυπόλυτος από
την Χρυσή Πύλη κρατώντας την αχειροποίητο εικόνα πάνω από το κεφάλι του,
«περισσότερο χριστιανός παρά αυτοκράτωρ», που αγωνίστηκε και κατόρθωσε
κινούμενος διπλωματικά και έχοντας αποδεχτεί την Ένωση των εκκλησιών (Λυών,
1274) να αποτρέψει μιαν νέα ανακατάληψη της Πόλης από τους Λατίνους (από τον
Ανδεγαυό ειδικότερα που ετοίμαζε στην Σικελία στρατεύματα και στόλο) όταν
πέθανε, η Εκκλησία αρνήθηκε να τον θάψει και η διχασμένη κοινωνία της εποχής
δεν αντέδρασε, το δέχτηκε.
Το βιβλίο προέκυψε γιατί όσο διάβαζα και αποδελτίωνα, ανέτρεχα σχεδόν χωρίς
να το καταλαβαίνω σε γεγονότα ανάλογα που συμβαίνουν στις μέρες μας, ανάλογα
στην ουσία τους όμως, και το τονίζω, μονάχα στην ουσία τους, όπως αυτή τη
στιγμή το παγκόσμιο φαινόμενο του φονταμενταλισμού, και σε ό,τι μας αφορά την
τάση μας, των Νεοελλήνων, να ακολουθούμε τα αρχαία πρότυπα και να χωριζόμαστε
σε φατρίες, ορκισμένοι εχθροί όχι μόνον του διπλανού μας, αλλά στην ουσία του
ίδιου μας του εαυτού.
Πείτε μας, εκ των υστέρων πια, αν θα αλλάζατε κάτι στον Σικελικό Εσπερινό,
κυρίως ως προς το εύρος των πληροφοριών, τον όγκο του βιβλίου ή κάτι που εσείς
έχετε παρατηρήσει και θα θέλατε να το βελτιώσετε…
Όταν ένα βιβλίο εκδοθεί θα έλεγα ότι, κατά κάποιο τρόπο, αποκτά την δική
του οντότητα. Έτσι το αισθάνομαι, και γι αυτό δεν θα προχωρούσα ούτε σε
βελτιώσεις, που σχεδόν πάντοτε νομίζεις, όταν ξαναδιαβάζεις ένα έργο, ότι
χρειάζονται, ή ακόμα και σε προσθήκες.
Δεν σας έθεσα τυχαία την προηγούμενη ερώτηση. Ηθελα να τη συνδέσω με το εξής
: σήμερα με την τεράστια πείρα που διαθέτετε, τι θα συμβουλεύατε έναν νέο
συγγραφέα που λατρεύει την Ιστορία και θα ήθελε να πατήσει πάνω στα χνάρια σας
. Το ιστορικό μυθιστόρημα κρύβει σοβαρούς κινδύνους νομίζω.
Αν ζητούσε την γνώμη μου ως ομοτέχνου, θα του έλεγα να μην πατήσει ούτε στα
δικά μου ούτε σε κανενός άλλου τα χνάρια. Να είναι ο εαυτός του και να
διαβάζει, να διαβάζει πολύ, κυρίως τους κλασικούς.
Όσον αφορά το «ιστορικό μυθιστόρημα» εγώ προσωπικά μελετώ την εποχή και
φροντίζω να είμαι όσο πιο κοντά μπορεί να είναι κανείς με την πραγματικότα της
εποχής μέσα στην οποία κινούνται οι ήρωές του. Αυτό πάντως δεν είναι
δεσμευτικό, μυθιστόρηματα γράφουμε, όχι ιστορία, και μπορεί κανείς να επιλέξει
έναν άλλον δρόμο.
Άραγε, ο Έλληνας αναγνώστης ενδιαφέρεται αρκετά για το ελληνικό βιβλίο; Κι
αν με τα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας, εκτιμάτε ότι διαβάζει ιστορικό
μυθιστόρημα
Το ιστορικό μυθιστόρημα έχει πράγματι ένα δικό του αναγνωστικό κοινό, το
οποίο όμως στις μέρες μας, μέρες της κρίσης, φθίνει μαζί με όλα τ’ άλλα.
Κυρία Καπάνταη πότε γράψατε το πρώτο σας βιβλίο και πόσο θαρραλέα ή
διστακτικά βγήκατε και κοιτάξατε κατάματα τον κόσμο ; Και στη συνέχεια υπήρξε
μια ήσυχη, ελεγχόμενη ροή ή ένας καταιγιστικός ρυθμός γραφής;
Το Επτά φορές το Δαχτυλίδι είναι το πρώτο μου βιβλίο και άρχισα να το γράφω
σε ηλικία 46 ετών. Έγραφα γρήγορα και ό,τι έγραφα το διάβαζα στον άντρα μου και
σε φίλους, πράγμα που έξακολουθώ να κάνω με φίλους παλιούς και καλούς.
Στάθηκα πολύ τυχερή γιατί το βιβλίο εκδόθηκε από της εκδόσεις της Εστίας
και έγινε πολύ ευνοϊκά αποδεκτό τόσο από το κοινό όσο και από την κριτική. Η
ροή ύστερα διέφερε από βιβλίο σε βιβλίο.
Και μια τελευταία ερώτηση : Αν σας έθετα το ερώτημα με ιστορικό υπόβαθρο,
Ανατολή ή Δύση για την Ελλάδα, τι θα απαντούσατε και γιατί ;
Η απάντησή μου είναι και Ανατολή και Δύση. Η Ελλάδα από την αρχαιότητα ήταν
και τα δύο, ήταν ένα πέρασμα, ήταν αποδέκτης τόσο από την μία όσο και από την
άλλη πλευρά, και μεταδότης επίσης.
Θερμά σας ευχαριστώ
Εγώ σας ευχαριστώ.
ΣΙΚΕΛΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
Μέσα του 13ου αιώνα: Η Κωνσταντινούπολη έχει ανακαταληφθεί από τον Μιχαήλ
Η΄ Παλαιολόγο, ο οποίος προκειμένου να αποτρέψει ενδεχόμενη νέα Σταυροφορία
έρχεται σ’ επαφή με το Βατικανό και συντελείται η Ένωση των Εκκλησιών. Στο
αρχοντικό του Ιωσήφ και της Αρετής, στην ενετοκρατούμενη Κρήτη, μεγαλώνει η
Δέσποινα, ένα κορίτσι με σπάνια διαισθητική ικανότητα. Όταν φτάνει στο νησί ο
Μάρκος, απεσταλμένος του αυτοκράτορα, η Δέσποινα τον ερωτεύεται και κάνει ό,τι
μπορεί για να τον πλησιάσει. Η ευκαιρία της δίνεται όταν, λόγω του χαρίσματός
της, τον συνοδεύει μεταμφιεσμένη, μέλος και η ίδια της αποστολής «πρακτόρων»
του Μιχαήλ Η΄ στη Σικελία, με σκοπό να δημιουργήσουν προσκόμματα στον Κάρολο
Ανδεγαυό, ο οποίος ετοιμάζει νέα εκστρατεία. Κι ενώ η ειρήνη στο Βυζάντιο
απειλείται από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, και κάθε μέρα είναι πιο
κρισιμη από την άλλη, τα γεγονότα κλιμακώνονται και φέρνουν τους ήρωες προ των
ευθυνών τους, αντιμέτωπους με δύσκολα διλήμματα και μεγάλες αποφάσεις.
Έρωτες απαγορευμένοι, άνθρωποι κυνηγημένοι, δολοπλοκίες και μηχανορραφίες
στο παρασκήνιο, προσωπικά και συλλογικά οράματα συνθέτουν την εντυπωσιακή
τοιχογραφία της εποχής, που αναπαριστά ανάγλυφα μια από τις πιο συγκλονιστικές
περιόδους της βυζαντινής ιστορίας.
Βιογραφικό ΙΣΜΗΝΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗ
Η Ισμήνη Β. Καπάνταη γεννήθηκε στην
Αθήνα. Παντρεύτηκε τον Βάσο Καπάνταη και έχει έναν γιο (τον συγγραφέα Δούκα
Καπάνταη). Έργα της: “Επτά φορές το δαχτυλίδι”, Εστία (1η έκδ. 1989, 7η 1997),
“Απειρωτάν και Τούρκων”, Εστία (1η έκδ. 1990, 8η 1999), Βραβείο Ουράνη της
Ακαδημίας Αθηνών 1992, “Η ιστορία της Ιόλης”, Εστία (1η έκδ. 1996, 4η 1997),
“Πού πια καιρός”, Εστία (1η έκδ. 1996, 4η 1997), “Στο κρυφό σχολειό” (παιδικό),
Ποταμός 1997, “Ιωνία (Οι Έλληνες στην Μικρασία)”, Αδάμ 1997, “Η Φλώρια των
νερών”, Καστανιώτη (1η έκδ. 1999, 6η 2000), “Το άλας της γης”, Καστανιώτη 2002,
“Εμείς έχουμε εμάς”, Καστανιώτη 2007, “Κυνική ιστορία”, Καστανιώτη 2008. “Σικελικός Εσπερινός”, Καστανιώτη 2013. Έχουν
μεταφραστεί στο εξωτερικό: “Επτά φορές το δαχτυλίδι” (“Seven Times the Ring”),
Εκδόσεις Πανεπιστημίου McGill, Montreal 1994, “Απειρωτάν και Τούρκων”, εκδ.
Ορφελίν, Βελιγράδι 1995. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και
περιοδικά· έχει γράψει επίσης κείμενα για τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ. Τιμήθηκε με
το Βραβείο Χριστιανικών Γραμμάτων (1990) και με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας
Αθηνών (1992) για το μύθιστόρημα “Απειρωτάν και Τούρκων”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου